Holocaust w literaturze wsp髄czesnej.
Holocaust - termin okreslajacy zaglade Zyd體 w okresie II wojny swiatowej. Zniszczenie ludnosci zydowskiej stanowilo jeden z gl體nych punkt體 programu partii hitlerowskiej. W wyniku holocaustu zginelo ponad 5 mln Zyd體. Literatura wsp髄czesna bogata jest w utwory traktujace o holocauscie. Pisarze, kt髍zy przezyli wojne i widzieli jej skutki, czesto wracaja w swej tw髍czosci do tych tragicznych wydarzen. Zaglada Zyd體, ich cierpienia i poswiecenie sa tematami wielu dramatycznych reportazy i opowiadan. Do najbardziej znanych utwor體 o holocauscie naleza: "Medaliony" Zofii Nalkowskiej, "Opowiadania" Tadeusza Borowskiego i "Zdazyc przed Panem Bogiem" Hanny Krall. Zbi髍 opowiadan Zofii Nalkowskiej "Medaliony" mial ukazac ogrom zbrodni hitlerowskich i jednoczesnie oddac hold milionom ofiar faszyzmu. Kazde opowiadanie to inny fragment rzeczywistosci, inna postac, inne przezycia i cierpienia. Opowiadania Nalkowskiej tworza fragmentaryczne, skladajacy sie z ulamk體 zdarzen rejestr zbrodni hitlerowskich. Jest on jednak dosc szeroki i r髗norodny, obejmuje cierpienia ludzi w r髗nych obozach i miejscach zaglady, przedstawia ofiary, a takze kat體. Ukazuje wiele wstrzasajacych fakt體 oraz trwale zmiany wywolane przez faszyzm w psychice ludzkiej. "Kobieta cmentarna" to opis getta zydowskiego w Warszawie w czasie jego likwidacji. Dramat mordowanych rozgrywa sie za murem, slychac krzyki i placz, widac pozary i wyrzucane z okien na bruk dzieci. Ludzie z tej strony muru nie moga spac, jesc, przezywaja rozterki moralne z powodu swej bezsilnosci. Pr骲uja zrozumiec, wytlumaczyc sobie, sa podatni na propagande niemiecka, bo wtedy latwiej im zyc. W opowiadaniu "Dwojra Zielona" zaskakuje nas postawa mlodej Zyd體ki, kt髍a znalazla w sobie dosc sily, by przetrwac niesamowite wprost okropnosci. Stracila meza, przed wyw髗ka do obozu ukrywala sie na strychu. Gdy Niemcy urzadzili sobie strzelanine w Sylwestra, stracila oko. Ze szpitala trafila do obozu w Majdanku, potem pracowala w fabryce amunicji. Prawie slepa, bo na jedynym oku zrobil sie jej wrz骴, pracowala, bo bala sie selekcji Jak wyznaje, przetrwala to wszystko, bo pragnela przekazac innym ludziom wiesc o okrucienstwie okupant體. Najbardziej wstrzasajaca scena jest scena z opowiadania "Dorosli i dzieci w Oswiecimiu", gdzie dzieci bawily sie w palenie zyd體, jedyna zabawe jaka znaly. Dzieci zmuszone do ciaglego przygladania sie nieludzkim okrucienstwom zatracily zdolnosc rozr髗niania dobra i zla. Ob髗 okaleczyl ich psychike. Tadeusz Borowski w "Opowiadaniach" pokazuje prawde o zyciu obozowym, nie upieksza swoich doswiadczen. Z wielka pasja odslania mechanizm zbrodni. Ukazuje ludzi spodlonych strachem, zapominajacych o swojej czlowieczej godnosci z leku przed torturami i smiercia. W opowiadaniu "Prosze panstwa do gazu" autor w spos骲 obrazowy przedstawil wplyw niemieckiego terroru na psychike zar體no Polak體, kt髍zy rozladowywali transporty, jak i Zyd體, kt髍zy tymi transportami przyjezdzali. Pijani wiezniowie rozladowujacy wagony obchodzili sie z wiezniami czesto brutalniej niz zrobiliby to esesmani stojacy dookola placu rozladunkowego na bocznicy. Postawa Zyd體 byla r髗na. Od dobrowolnego skazywania sie na smierc, az po wypieranie sie wlasnych dzieci przez matki, kt髍e chcialy za wszelka cene zyc, a nie isc z dziecmi do gazu. Wiekszosc Zyd體 do konca nie wierzyla w to, ze jada na smierc i wiozla ze soba sw骿 najcenniejszy dobytek, kt髍y bogacil III Rzesze i pozwalal przezyc obozowi kolejne dni. "Zdazyc przed Panem Bogiem" Hanny Krall to opis wywiadu z doktorem Edelmanem - znanym kardiochirurgiem, kt髍y w czasie powstania w getcie warszawskim byl zastepca komendanta Zydowskiej Organizacji Bojowej. W rozmowie tej Edelman przedstawia getto takim, jakim bylo rzeczywiscie. M體i o ludziach, kt髍zy tysiacami tloczyli sie, aby dostac sie do transportu do Treblinki, a takze o garstce mlodych i niedoswiadczonych ludzi, kt髍zy nie chcieli zginac w gazie i rozpoczeli beznadziejna walke z przewazajacymi silami okupanta. Edelman m體i zar體no o tych, kt髍zy w obliczu kleski popelniali samob骿stwa, jak i o tych, kt髍zy walczyli z poswieceniem i oddawali zycie, aby inni mogli przezyc i powiedziec prawde o tamtych tragicznych czasach. Zycie wewnatrz getta caly czas bylo wyborem pomiedzy zyciem a smiercia. Nikt z tych ludzi nie byl pewien tego, czy przezyje kolejny dzien. Toczyli oni beznadziejna walke po to, aby zwr骳ic uwage swiata na los zyd體, oraz aby zginac godnie z bronia w reku.