Holocaust w literaturze wsp�lczesnej.
Holocaust - termin okreslajacy zaglade Zyd�w w okresie II wojny swiatowej. Zniszczenie ludnosci zydowskiej stanowilo jeden z gl�wnych punkt�w programu partii hitlerowskiej. W wyniku holocaustu zginelo ponad 5 mln Zyd�w. Literatura wsp�lczesna bogata jest w utwory traktujace o holocauscie. Pisarze, kt�rzy przezyli wojne i widzieli jej skutki, czesto wracaja w swej tw�rczosci do tych tragicznych wydarzen. Zaglada Zyd�w, ich cierpienia i poswiecenie sa tematami wielu dramatycznych reportazy i opowiadan. Do najbardziej znanych utwor�w o holocauscie naleza: "Medaliony" Zofii Nalkowskiej, "Opowiadania" Tadeusza Borowskiego i "Zdazyc przed Panem Bogiem" Hanny Krall. Zbi�r opowiadan Zofii Nalkowskiej "Medaliony" mial ukazac ogrom zbrodni hitlerowskich i jednoczesnie oddac hold milionom ofiar faszyzmu. Kazde opowiadanie to inny fragment rzeczywistosci, inna postac, inne przezycia i cierpienia. Opowiadania Nalkowskiej tworza fragmentaryczne, skladajacy sie z ulamk�w zdarzen rejestr zbrodni hitlerowskich. Jest on jednak dosc szeroki i r�znorodny, obejmuje cierpienia ludzi w r�znych obozach i miejscach zaglady, przedstawia ofiary, a takze kat�w. Ukazuje wiele wstrzasajacych fakt�w oraz trwale zmiany wywolane przez faszyzm w psychice ludzkiej. "Kobieta cmentarna" to opis getta zydowskiego w Warszawie w czasie jego likwidacji. Dramat mordowanych rozgrywa sie za murem, slychac krzyki i placz, widac pozary i wyrzucane z okien na bruk dzieci. Ludzie z tej strony muru nie moga spac, jesc, przezywaja rozterki moralne z powodu swej bezsilnosci. Pr�buja zrozumiec, wytlumaczyc sobie, sa podatni na propagande niemiecka, bo wtedy latwiej im zyc. W opowiadaniu "Dwojra Zielona" zaskakuje nas postawa mlodej Zyd�wki, kt�ra znalazla w sobie dosc sily, by przetrwac niesamowite wprost okropnosci. Stracila meza, przed wyw�zka do obozu ukrywala sie na strychu. Gdy Niemcy urzadzili sobie strzelanine w Sylwestra, stracila oko. Ze szpitala trafila do obozu w Majdanku, potem pracowala w fabryce amunicji. Prawie slepa, bo na jedynym oku zrobil sie jej wrz�d, pracowala, bo bala sie selekcji Jak wyznaje, przetrwala to wszystko, bo pragnela przekazac innym ludziom wiesc o okrucienstwie okupant�w. Najbardziej wstrzasajaca scena jest scena z opowiadania "Dorosli i dzieci w Oswiecimiu", gdzie dzieci bawily sie w palenie zyd�w, jedyna zabawe jaka znaly. Dzieci zmuszone do ciaglego przygladania sie nieludzkim okrucienstwom zatracily zdolnosc rozr�zniania dobra i zla. Ob�z okaleczyl ich psychike. Tadeusz Borowski w "Opowiadaniach" pokazuje prawde o zyciu obozowym, nie upieksza swoich doswiadczen. Z wielka pasja odslania mechanizm zbrodni. Ukazuje ludzi spodlonych strachem, zapominajacych o swojej czlowieczej godnosci z leku przed torturami i smiercia. W opowiadaniu "Prosze panstwa do gazu" autor w spos�b obrazowy przedstawil wplyw niemieckiego terroru na psychike zar�wno Polak�w, kt�rzy rozladowywali transporty, jak i Zyd�w, kt�rzy tymi transportami przyjezdzali. Pijani wiezniowie rozladowujacy wagony obchodzili sie z wiezniami czesto brutalniej niz zrobiliby to esesmani stojacy dookola placu rozladunkowego na bocznicy. Postawa Zyd�w byla r�zna. Od dobrowolnego skazywania sie na smierc, az po wypieranie sie wlasnych dzieci przez matki, kt�re chcialy za wszelka cene zyc, a nie isc z dziecmi do gazu. Wiekszosc Zyd�w do konca nie wierzyla w to, ze jada na smierc i wiozla ze soba sw�j najcenniejszy dobytek, kt�ry bogacil III Rzesze i pozwalal przezyc obozowi kolejne dni. "Zdazyc przed Panem Bogiem" Hanny Krall to opis wywiadu z doktorem Edelmanem - znanym kardiochirurgiem, kt�ry w czasie powstania w getcie warszawskim byl zastepca komendanta Zydowskiej Organizacji Bojowej. W rozmowie tej Edelman przedstawia getto takim, jakim bylo rzeczywiscie. M�wi o ludziach, kt�rzy tysiacami tloczyli sie, aby dostac sie do transportu do Treblinki, a takze o garstce mlodych i niedoswiadczonych ludzi, kt�rzy nie chcieli zginac w gazie i rozpoczeli beznadziejna walke z przewazajacymi silami okupanta. Edelman m�wi zar�wno o tych, kt�rzy w obliczu kleski popelniali samob�jstwa, jak i o tych, kt�rzy walczyli z poswieceniem i oddawali zycie, aby inni mogli przezyc i powiedziec prawde o tamtych tragicznych czasach. Zycie wewnatrz getta caly czas bylo wyborem pomiedzy zyciem a smiercia. Nikt z tych ludzi nie byl pewien tego, czy przezyje kolejny dzien. Toczyli oni beznadziejna walke po to, aby zwr�cic uwage swiata na los zyd�w, oraz aby zginac godnie z bronia w reku.