WSTĘP DO PSYCHOLOGII WYCHOWAWCZEJ , p. SOŁOWIEJ

WYKŁAD I

20.02.01.

• Uczeniem się nazywamy każdą względnie trwałą zmianę w zach. wynikłą z doświadczenia.

3 elementy: -zmiana w zachowaniu

-względnie trwała(?)

-wynikła z doświadczenia(?)

• Uczenie się jest procesem prowadzącym do zmian w zach., które nie zależą wyłacznie od czynników natury organicznej.

1. Mechanizm uczenia się wg asocjacjonizmu:

• podst. mechanizmem jest kojarzenie;

• prawa kojarzenia: -styczność (w czasie lub przestrzeni)

-podobieństwo

-kontrast

Badania nad uczeniem się przeważnie na materiale bezsensownym(sylaby).

Prawa uczenia się lub zapamiętywania:

• lepiej pamiętamy początek i koniec materiału;

• zapamiętywanie zależy od liczby powtórzeń; 〉Prawa

• bardziej efektywne jest uczenie rozłożone w czasie niż skomasowane.〉Josca

Reakcja na asocjacjonizm- psychologia postaci.

2. Mechanizm uczenia się wg psychologii postaci:

• uczenie się polega na strukturalizacji materiału;

• zasady upostaciowienia (strukturalizacji):

• zasada bliskości (łączenie w całość tych elementów, które są blisko siebie i są podobne);

• z. zamknięcia przestrzeni (tendencja do zamykania figury)- wyjaśnia uczenie się poprzez rozwiązywanie problemów;

• z. pregnacji (doskonalenie figury-np. przy kolejnym powtarzaniu kształtu staje się on coraz mniej skomplikowany a figura coraz bardziej przejrzysta; przy kolejnym powtarzaniu materiału staje się on coraz bardziej przejrzysty).

• Max Wertcheimer: dążymy do zamknięcia struktur. Jeśli coś jest niedomknięte→ napięcie emocjonalne→motywacja do rozw. problemu.

• Keller (bad. nad małpami): u źródeł uczenia się leży zmiana sposobu spostrzegania sytuacji z deskryptywnego na funkcjonalny(rozw. problemu przez wgląd).

• etapy wglądu wg Sternberga:

1. selektywne kodowanie

2. selektywne łączenie pewnych elementów

3. selektywne porównywanie(włączanie w struktury już istniejące).

3. Mechanizm uczenia się poprzez warunkowanie- szkoła warunkowania:

• behawioryzm (Skinner),

• warunkowanie klasyczne (Pawłow, Watson)

• Mowrer, Tolman i in.

• Rodzaje warunkowania:

• warunkowanie klasyczne (Pawłow)

• war. drugiego stopnia (Konorski, Miller)- wywoływanie zach. a następnie wzmacnianie go;

• war. instrumentalne Skinnera- czekał na zach. i je wzmacniał.

• Prawo efektu Thorndike'a (z jego badań korzystał Skinner): podstawę procesu uczenia się stanowi połączenie zach. z określonym skutkiem. Utrwala się zachowanie, które jest połączone z pożądanym skutkiem.

• Behawioryzm akcentował rolę nauczyciela w kształceniu dzieci.

• Różne rozkłady wzmocnień:

• stałe-zmienne odstępy czasowe;

• stałe-zmienne proporcje.

Jeśli się czegoś zaczynamy uczyć-lepszy jest stały rozkład wzmocnień.

Jeśli coś powtarzamy-lepszy zmienny r.w.

• Wzmocnienia:

• symboliczne (symbole wyrażające uznanie dla osoby nimi obdarowanej);

• społeczne (np. wzrost prestiżu);

• czynnościowe (czynność sprawiająca przyjemność).

• Wzmocnienia są podst. w stosowanej analizie zachowania (modyfikacja zach.).

WYKŁAD II

27.02.01.

• Formy uczenia się oparte na obserwacji:

1. Naśladowanie,

2. Modelowanie,

3. Identyfikacja.

Ad.1) Ma miejsce od wczesnego dzieciństwa, pomocne zwł. przy uczeniu się czynności motorycznych. Obejmuje tylko określony ciąg czynności.

Ad.2) Odkryte w ramach badań nad agresją. Przyswojenie postaw, zachowań niekoniecznie identycznych z zachowaniami modela.

Ad.3) Utożsamianie się z całokształtem (np. identyfikacja z rodzicami a potem również z innymi modelami, czasem konkurencyjnymi w stosunku do rodziców. Dziecko „odrywa” poszczególne właściwości od różnych osób i tworzy ideał, do którego dąży).

• Mechanizm uczenia się- pojemnikowy model pamięci:

↑

Organizowanie

Powtarzanie

↓ Elaborowanie

Uwaga ↓

Bodźce Rejestr Proces kontroli wykonaw- Wiedze metapoznawcza

ze środowi- senso- czej Uczy się -na temat samego siebie

ska ryczny -planowanie (przecho- -na temat zadania

-monitorowanie wuje) -na temat strategii uczenia

-regulowanie się

Odnajduje

Pamięć operacyjna Pamięć długotrwała

Utrata Reakcja

inf. Utrata Wyjście

inf.

• Strategie uczenia się- decydują o wynikach i efektach uczenia się.

1. Strategie poznawcze;

1. S. metapoznawcze;

1. S. zasobów.

___________________________________________________________________________

STRATEGIE ZADANIA ZADANIA

POZNAWCZE PROSTE ZŁOŻONE

Strategie Recytowanie -Przepisywanie materiału;

powtarzania listy -Dosłowne notowanie;

-Czytanie i podkreślanie najważniejszych

rzeczy.

Strategie Mnemotechniki -Mówienie własnymi słowami;

elaboracji Wyobrażenia -Streszczanie;

(strategia „kółka”) -Sporządzanie notatek;

-Tworzenie analogii;

-Odpowiadanie na pytania.

Strategie Grupowanie -Wybór głównych myśli;

organizowania Mnemotechniki -Sporządzanie planu;

-Mapy pojęciowe.

STRATEGIE WSZYSTKIE ZADANIA

METAPOZNAWCZE

Planowanie strategii -Stawianie celów;

-Przeglądanie;

-Generowanie pytań.

Strategie -Samosprawdzanie;

monitorowania -Koncentracja uwagi;

-Monitorowanie rozumienia;

-Stosowanie strategii pisania sprawdzianów.

Strategie -Przystosowanie tempa czytania;

regulacyjne -Ponowne czytanie;

-Przeglądanie;

-Stosowanie strategii pisania sprawdzianów.

Uczeń słaby: mała liczba strategii (tylko bezmyślne powtarzanie).

Dobry uczeń: zmienia strategie („sine *ua non”- warunkiem tego są strategie metapoznawcze).

• Czteroczynnikowy interakcyjny model procesu uczenia się Cantwella- odpowiada na pytania:

1. Co dzieje się w sytuacji uczenia się;

1. Jak podejmowane są decyzje dot. kontroli i przebiegu procesu uczenia się;

1. W jakim stopniu wiedza i przekonania ucznia na temat uczenia się kierują decyzjami na poziomie regulowania;

1. Jaki wpływ na te decyzje ma ocena własnych kompetencji

Model interakcyjnego procesu uczenia się- Cantwell:

[STRATEGIE METAPOZNAWCZE:]

POZIOM EFEKTYWNOŚCI-ocena zdolności i możliwości realizacji zadania.

POZIOM DYSPOZYCYJNOŚCI (CEL)-dlaczego powinienem to robić.

POZIOM REGULOWANIA-planowanie, monitorowanie, regulacja.

[STRATEGIA POZNAWCZA:]

POZIOM OPERACYJNY-cel i jak powinienem to zrobić.

1. Wartość celu;

1. Ocena zdolności własnych oraz możliwości osiągnięcia celu;

1. Planowanie- co i jak zrobię;

1. Operacje- uczenie się (monitorowanie i regulowanie w miarę potrzeby).

WYKŁAD III

6.03.01.

• Transfer-przenoszenie wprawy w procesie uczenia się. Materiał wyuczony przyspiesza proces uczenia się nowego materiału.

Transfer: treści lub zasad(nabywanie umiejętności w zakresie samego uczenia się).

• Interferencja(hamowanie)- wzajemne oddziaływanie.

• hamowanie proaktywne- gdy materiał wyuczony wpływa negatywnie na materiał, którego się uczymy;

• hamowanie retroaktywne- materiał, którego się uczymy wpływa negatywnie na materiał wyuczony.

Strategie zapobiegające interferencji:

1. Oddzielenie w czasie uczenia się podobnych materiałów;

1. Dobre utrwalenie materiału wyuczonego;

1. Przeuczenie się- dalsze utrwalenie materiału wyuczonego.

• Promowanie strategii poznawczych. Rady dla uczących się:

• Przed rozpoczęciem uczenia się przejrzyj tekst. Zwróć uwagę na tytuły rozdziałów, podrozdziałów, paragrafów.

• Ucz się czytania ze zrozumieniem

1. monitoruj, kontroluj rozumienie przeczytanych fragmentów;

2. wracaj do fragmentów sprawiających trudność;

3. zwalniaj tempo czytania, gdy zrozumienie treści sprawia ci trudność.

Strategie czytania ze zrozumieniem- Gordon, Braun. Pytania zadawane w utworach beletrystycznych:

1. okoliczności (miejsce akcji, rodzaj akcji, osoby);

2. główny cel działania;

3. zawiązanie akcji;

4. reakcje wewnętrzne bohatera;

5. rozwinięcie akcji, czyli działania bohatera i innych osób;

6. wynik działania.

• Tempo czytania a rozumienie tekstu-sprzeczne teorie:

• jeśli ktoś szybko czyta, to posiada też umiejętność czytania ze zrozumieniem;

• żeby rozumieć, trzeba czytać wolno.

• Strategie wiedzy proceduralnej

1. Rozpoznawanie wzorca- podstawą jest znajomość pojęć.

2. Stosowanie sekwencji czynności- co i w jakiej kolejności mam robić.

Dobre opanowanie sekwencji czynności prowadzi do automatyzacji. Automatyzacja może prowadzić do efektu zestawu, czyli wykonania czynności nieadekwatnych do sytuacji (zastosowanie określonej sekwencji zach. do zmienionej sytuacji).

Rutyna- automatyczne stosowanie bardziej skomplikowanych strategii.

• 2 rodz. myślenia:

1. krytyczne- pol. na sprawdzaniu prawidłowości myślenia innych osób.

2. zw. z rozwiązywaniem problemów-dwa rodzaje:

• zw. z problemami konwergencyjnymi- najczęściej stosujemy algorytmy;

• zw. z problemami dywergencyjnymi- stosuje się heurystyki, in. myślenie twórcze.

Proces uczenia się jest zbliżony do twórczego myślenia (←nadanie bytu czemuś nowemu, czego wcześniej nie było).

Paralelność proc. uczenia się i twórczego myślenia(Baley).

• Metody uczenia się:

1. Uczenie się generatywne(generować-wytwarzać):

• wytwarzanie analogii lub metafor,

• wizualizowanie-tworzenie schematów, rysunków.

2. Uczenie się problemowe-przedstawianie materiału w postaci problemowej i rozwiązywanie problemu (nauczyciel pełni funkcję wspomagającą).

Jednostka dydaktyczna:

• wprowadzenie nowego materiału,

• rozwinięcie,

• zakończenie, zwrócenie uwagi na to, że pozostają otwarte problemy.

• HEURYSTYKI ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW:

1. Heurystyki faworyzujące fazę generowania pomysłów. Im większa liczba pomysłów, tym większa możliwość wyboru efektywnego rozwiązania. (Osborn)

2. H. faworyzujące łączenie na różne sposoby(tzw. Simonton) umysłowych elementów (mental elements).(De Bono)

3. H. faworyzujące analogię (metafory, synektyka).

4. H. bazujące na wglądzie (wizualizacja).

Podst. teoretyczna heurystyk: większość heurystyk nie ma wystarczającego wsparcia teoretycznego.

WYKŁAD IV

13.03.01.

C.d. heurystyk.

Ad.1) H. faworyzujące fazę generowania pomysłów.

Im więcej pomysłów, tym łatwiej rozwiązać problem.

Klasyczną heurystyką jest tu heurystyka burzy mózgów- jedna z pierwszych heurystyk (skonstruowana w 1938r., pierwsza publikacja-1953r.), najbardziej znana. Jej autorem był Osborn (biznesmen, stosował ją w swojej agencji reklamowej)-„Wyobraźnia stosowana”.

Metoda ta polega na wysuwaniu pomysłów w grupie lub indywidualnie.

• Zasady:

1. wyeliminowanie krytycyzmu

2. ilość rodzi jakość

• Prawa:

1. krytycyzm- niedozwolony; ⇒ I zasada

2. pożądana swobodna atmosfera, można i należy zgłaszać ⇒ I zasada

fantastyczne pomysły-im dziksze, tym lepsze;

3. im więcej pomysłów, tym lepiej; ⇒ II zasada

3. można łączyć pomysły, przekształcać je i poprawiać, ⇒ II zasada

prawa autorskie nie obowiązują.

Osborn oddzielił fazę generowania pomysłów od fazy ich oceniania.

• Osądzanie pomysłów:

• mogą to robić uczestnicy po zakończeniu sesji,

• -II- -II- eksperci.

• Model twórczego rozwiązywania problemów wg Osborna:

1. Znajdowanie danych

1. definiowanie, określanie problemu,

2. wyszukiwanie inf. o problemie;

2. Znajdowanie pomysłów rozwiązania problemu (generowanie, łączenie, ekstrapolacja);

2. Znajdowanie rozwiązania (ocenianie pomysłów i wybór jednego z nich do dalszego rozpracowania i ewentualnego zastosowania).

Burza mózgów (brainstorming)- odnosi się do 2 etapu rozw. problemu.

• Badania nad heurystyką „burza mózgów”

1. wykazujące jej dużą skuteczność w porównaniu do innych, tradycyjnych heurystyk,

2. -II- nikłą lub żadną przewagę tej heurystyki nad innymi (podważenie zasady „im więcej, tym lepiej”).

• Brainstorming grupowy i indywidualny:

• Zalety grupowego (przewidywane):

• grupa wspiera pomysłowość swoich członków

• sprzyja temu swobodna atmosfera, wyeliminowanie krytycyzmu

• zróżnicowane doświadczenia poszczególnych osób przyczyniają się do generowania zróżnicowanych pomysłów, co owocuje ich oryginalnością

• Zalety indywidualnego (przewidywane)-Stein:

• praca indywidualna pozwala na większą koncentrację

• osoba pracująca indywidualnie może w większym stopniu, niż pracująca grupowo skupić się nad rozwinięciem pomysłu; nie musi trwonić energii na konkurowanie z grupą

• pracy indywidualnej nie zakłócają wypowiedzi innych(nie wyst. efekt blokowania)

• preferencje pracy indywidualnej

Efekt blokowania- wyst. w sytuacjach grupowych, kiedy dana osoba chce się wypowiedzieć, ale rezygnuje, bo akurat mówi ktoś inny i ona nie może się „dopchać”.

• Koncepcja Krisa- kontrolowana regresja ego: należy zawiesić częściowo funkcje ego i wtedy z id napływają pierwotne procesy myślowe: fantazje, marzenia. Są one wtedy uświadamiane, ich przepływ jest kontrolowany przez ego.

Podświadomość→świadomość⇒wzbogacenie procesu twórczego.

• Porównanie brainstormingu i tradycyjnego sposobu rozw. problemu(bez sugestii, jak ma wyglądać sposób szukania rozwiązania): nie wykazano przewagi brainstormingu.

• Zastosowanie brainstormingu:

• w przedsiębiorstwach

• na zajęciach w szkole(dobry przerywnik i stymulator wyobraźni).

Wady: długość trwania procesu rozw. problemów.

Zalety: np. w szkole-stymulacja i nauka myślenia.

• Dewey- etapy rozwiązywania problemów:

1. mgliste rozeznanie sytuacji problemowej,

1. sformułowanie problemu,

1. wysuwanie pomysłów,

1. krytyczna ocena pomysłów-zostaje 1 pomysł,

1. weryfikacja.

• Parnes, Meadow (uczniowie Osborna):

1. Wyszukiwanie danych,

2. sformułowanie problemu,

3. wyszukiwanie pomysłów,

4. akceptacja pomysłu (wyszukiwanie sposobów wdrożenia pomysłu, przewidywanie przeszkód i opracowywanie sposobów ich pokonania).

WYKŁAD V

27.03.01.

Uczenie się w koncepcji psychologii humanistycznej.

Główny przedstawiciel tego kierunku- Carl Rogers. Wg niego wszystkie terapie bazują na uczeniu się.

• Podst. założenia Rogersa:

Tendencje każdej materii:

• dążenie do entropii

• -II- do coraz większej strukturalizacji

Są to tendencje formatywne.

• „Ludzka” odmiana tych tendencji to tendencja aktualizacyjna(każda jednostka ma taki wrodzony potencjał). Cechy jednostki, która ma rozbudzone tendencje aktualizacyjne: stały rozwój i jego akceptacja, akceptacja zmian.

• Zadaniem terapeuty jest pomoc w rozbudzeniu tendencji aktualizacyjnych i stworzenie odpowiedniej atmosfery- to wymaga 3 postaw:

1. postawy autentyczności /p. kongruencji /p. pełnej szczerości;

1. p. empatycznego zrozumienia;

1. p. szacunku/ p. bezwarunkowej akceptacji.

Ad.1) Postawa autentyczności- terapeuta nie udaje, jest szczery.

Kongruencja- pełna ekspresja emocji.

16. pełnej szczerości- oprócz szczerości wobec drugiej osoby b. ważna jest też szczerość wobec samego siebie. Pełna szczerość między terapeutą/ nauczycielem, itp. a klientem/ pacjentem/ wychowankiem jest podst., bo jeśli klient odkryje maski terapeuty, to terapeuta nie będzie już dla niego autorytetem, nie będzie darzony szacunkiem.

Ad.2) Empatyczne zrozumienie- wejście w sposób oglądu świata klienta, wczuwanie się w jego sytuację. Różne czynniki zewn.(np. zmęczenie itp.) mogą spowodować, że terapeuta niekoniecznie będzie odczuwać empatyczne zrozumienie względem klienta- należy go wtedy o tym uprzedzić.

Ad.3) Każdą jednostkę trzeba traktować jako autonomiczną, posiadającą potencjał rozwojowy. Należy ją przyjmować taką, jaką jest w tej chwili, z przekonaniem, że rozwinie się w pozytywnym kierunku.

• Nauczyciel ma ułatwiać proces uczenia się- nauczyciel - facylitator (ułatwiający).

We wczesnym okresie życia- silna motywacja do uczenia się, uczeniu się towarzyszą silne emocje, pasja- uczenie się doświadczeniowe, przeżyciowe. W późniejszym okresie życia motywacja do uczenia się zmniejsza się lub zanika.

Rogers kładzie nacisk na rozbudzenie właściwych każdemu, wrodzonych zdolności do uczenia się przeżyciowego.

• Nauczyciel- facylitator najpierw musi stworzyć odpowiednią atmosferę- 3 postawy j.w.

-II- -II- powinien uwzględnić zainteresowania jednostki i dostosować do tego proces uczenia się (proces nauczania powinien być zindywidualizowany).

• System daltoński- metoda pol. na zawieraniu kontraktów nauczyciel- uczeń na wykonanie określonego zadania. Rogers propagował ten system.

• Zadaniem facylitatora jest dostarczanie i wskazywanie źródeł niezbędnych wiadomości, udzielanie wsparcia, służenie pomocą i radą. Wykonanie zadania powinno być oceniane przez samego ucznia.

• Nauczyciel- facylitator powinien unikać wewnętrznego zaburzania procesów uczenia się (np. wewnętrzny lęk-trzeba dążyć do jego eliminacji).

• Nauczyciel:

• powinien zdawać sobie sprawę z własnych uchybień i niedoskonałości i je usuwać;

• jego rola powinna się kończyć z chwilą, gdy klasa staje się zespołem a nauczyciel staje się członkiem zespołu(nauczyciel powinien dostrzec ten moment).

Wg Rogersa grupa znacznie lepiej uzdrawia niż terapia indywidualna.

• Punktem wyjścia wprowadzenia systemu Rogersa do szkolnictwa powinny być grupy spotkaniowe. W takiej grupie uczestniczy facylitator ułatwiający kontakt członków grupy(a nie terapeuta). 3 rodzaje grup(ze względu na osoby uczestniczące):

• grupa dla administracji szkolnej (spotkanie 1-dniowe);

• grupa dla nauczycieli;

• grupa dla rodziców(spotkania weekendowe).

Optymalna była by grupa, do której należeliby przedstawiciele różnych kategorii (2 os. z administracji, 2 nauczycieli, 2 rodziców, 2 uczniów).

• Szkolnictwo wyższe:

• b. surowy egzamin a dla tych, którzy przez niego przejdą- wsparcie,

• połączenie teorii z praktyką,

• mało egzaminów, ale za to obszerne,

• egzamin końcowy- komisyjny (w komisji- wykładowcy o różnej specjalizacji).

WYKŁAD VI

3.04.01.

Motywacja w aspekcie uczenia się.

• Motywacja przyspiesza proces uczenia się.

• 3 składniki motywu:

• wartości (cele),

• oczekiwania, czyli ocena możliwości osiągnięcia celu,

• uczucia (w jakim stopniu sukces/ porażka wpływa na stosunek do danego zadania i na samoocenę).

• Rodzaje celów:

• wykonaniowy- ukierunkowany na porównanie społeczne;

• sprawnościowy- -II- na rozwój własnych umiejętności. Lepszy dla uczenia się.

• Realizacja celu jest zależna od:

• specyficzności- czyli stopnia dokładności sformułowania zadania. Im bardziej wyspecyfikowane zadanie, tym większa motywacja do jego wykonania;

• bliskości- najczęściej odcinka czasowego, w jakim dany cel może być osiągnięty. Cele bliższe bardziej motywują(przeważnie). Im młodszy uczeń, tym większa powinna być bliskość celu;

• poziomu trudności- subiektywna ocena poziomu trudności wpływa na motywację: zadanie oceniane jako trudne obniża motywację, szczególnie u tych osób, które kierują się raczej unikaniem porażki, niż dążeniem do sukcesu.

• Oczekiwania zależą od:

• umiejscowienia kontroli: osoby wewnątrzsterowne są wyżej motywowane (Rotter). Skrajną postacią jest wyuczona bezradność.

• poczucia własnej skuteczności, czyli wiary w możliwość wykonania zadania (Bandura). Dotyczy konkretnego zadania.

• Zwiększanie motywacji do uczenia się:

• „szkoła otwarta”(każdy uczeń w klasie zajmuje się indywidualnie tematem, który go interesuje),

• uczenie się grupowe,

• metody nauczania (nauczanie problemowe, oparcie nauczania na myśleniu twórczym).

• Badania pani Amabile z zakresu psych. społecznej twórczości- która motywacja( zewnętrzna czy wewnętrzna) jest lepsza, jeśli chodzi o myślenie twórcze? Rozwiązania algorytmiczne- lepsza motywacja zewnętrzna( wyższy poziom rozw. zadania).

• Simonton- badał jednostki twórcze (analiza dzieł itp.): stres społeczny(wojny, rewolucje, zamieszki itp.) wpływa na oryginalność.

WYKŁAD VII

10.04.01.

Badania nad uczniami wybitnie uzdolnionymi

Pierwsze bad. typu biograficznego dot. geniuszy.

Dzieło Galtona- „Dziedziczenie geniuszu”- powst. jeszcze przed laboratorium Wundta.

Rozważania dot. geniuszy- już w czasach starożytnych.

• Czy diagnoza „cudownego dziecka” sprawdza się, gdy człowiek jest już dorosły?

2. wysoka inteligencja nie przesądza o dużych osiągnięciach- muszą być jeszcze odpowiednie warunki środowiska.

• Cudowne dzieci znacznie szybciej się uczą, niż ich rówieśnicy w zakresie danego przedmiotu (spór, czy jest to wynik tylko wrodzonych zdolności, czy też intensywnego szkolenia).

• Społeczna koncepcja zdolności Tannenbauma. Rodzaje talentów:

1. Talent braku,

2. -II- nadmiaru,

3. -II- kwoty,

4. -II- typu anomalia(!).

Ad.1)Łączy się z działalnością techniczną, naukową. Zdolność do wykrywania braków, niedostatków i umiejętność ich wypełniania, uzupełniania.

Ad.2) Łączy się z działalnością artystyczną. Ktoś jest tak nadmiernie wrażliwy( ma więcej zdolności, wrażliwości itp. niż inni), że tworzy.

Ad.3)????? Talent właściwy dla specjalistów określonego typu, na których jest zapotrzebowanie w społeczeństwie. Wymaga się od nich rzetelnego wykonania zadania, ale nie jest to dla nich jakaś życiowa pasja.?????????????????????????????????

Ad.4) Talenty nietypowe, używane np. do pobijania rekordów, ale nie mają żadnego praktycznego zastosowania.

Warunki realizacji wcześnie przejawianego potencjału:

1. Wysoki poziom rozwoju intelektualnego;

2. Zdolności specjalne (czasami b. nisko korelują z inteligencją);

3. Pozapoznawcze właściwości, wśród których szczególną rolę odgrywa motywacja;

4. Wpływ środowiska;

5. Przysłowiowy łut szczęścia.

• Csikszentmihalyi- koncepcja uzależnienia rozwoju talentów od warunków społecznych.

Uwarunkowania społeczne:

1. Pole- warunki, które stwarza społeczeństwo,

2. Domena- obszar działania osoby.

Ad.1) odpowiednie instytucje kształcące(przedszkola, szkoły...), rozwojowe itp.

To, czy potencjał się rozwinie, zależy od warunków środowiska, potrzebny jest trening.

WYKŁAD VIII

15.05.01.

C.d. wybitnie uzdolnionych.

• Koncepcja trójpierścieniowa Renzulliego.

Jednostka uzdolniona to taka, u której zachodzi interakcja 3 wiązek zdolności: intelektu, twórczości i zaangażowania.

Myślenie dywergencyjne

Zdolności poznawcze

(inteligencja)

interakcja wiązek zdolności

Motywacja

Renzulli wyróżnił 2 rodz. zdolnych uczniów:

• uczniowie „szkolni”- równy stopień łatwości opanowywania całego materiału szkolnego, łatwość uczenia się, dobre oceny ze wszystkich przedmiotów;

• uczniowie o twórczych zdolnościach- zainteresowanie jednym przedmiotem i w jego ramach: twórcze podejście, niebanalność myślenia, b. duże zdolności w tym kier.(przewyższają tu uczniów szkolnych). Uczniowie ci nie pasują do tradycyjnego modelu kształcenia.

Nie musi być tak, że wszystkie 3 wiązki mają jednakowy wkład (różnice indywidualne). Niski poziom jednego rodzaju zdolności może być kompensowany przez pozostałe (np. słabiej rozwinięta inteligencja może być kompensowana większym wkładem twórczości i/lub zaangażowania, itp..

Duże znaczenie ma też wpływ pozostałych cech osobowości, które stymulują lub wyhamowują rozwój 3 wiązek zdolności, oraz wpływ środowiska.

Model dot. nie tylko uczniów- jest uniwersalny.

Uwarunkowania twórczości

1)Uwarunkowania środowiskowe.

Okres dzieciństwa- najważniejszy jest wpływ rodziny. Dane o rodzinie pochodzą z 3 źródeł:

• przekaz biograficzny i autobiograficzny,

• dane retrospektywne współczesnych twórców(zniekształcający wpływ czasu),

• bezpośrednie relacje od rodziny (w przypadku dzieci uznanych już za wybitnie uzdolnione- bo tylko wtedy można jeszcze dorwać rodzinę).

Państwo Goertzel-„Kolebki wybitności”- opis wielu twórczych mężczyzn(!) żyjących w XX w.

1. Charakterystyka rodziców jednostek wybitnych:

• szerokość horyzontów myślowych, otwartość umysłów, ciekawość świata itp.,

• opiniotwórczość (rodzice narzucali opinie otoczeniu),

• matki często miały silniejszą osobowość niż ojcowie, wychodziły poza tradycyjną rolę kobiecą,

• duża koncentracja na dziecku uzdolnionym, dążenie do zapewnienia mu kształcenia na odpowiednim poziomie,

• częste zdarzenia traumatyzujące (choroby i zgony w rodzinie).

2. Harmonia współżycia rodzinnego

Dramatopisarze- w domu rodzinnym konflikty i awantury.

3. Kolejność urodzenia-różne dane. Wg niektórych badaczy szczególnie uzdolnieni są najstarsi z rodzeństwa.

Simonton- badał pozycję twórców jeśli chodzi o kolejność urodzenia- różnie dla różnych profesji: uczeni-najwięcej najstarszych synów, rewolucjoniści- najwięcej najmłodszych, artyści-kolejność nie ma znaczenia.

Intelekt

Twór-

czość

Zaangażowa nie

Środowisko

Internetowa Baza Pomocy Studentów Psychologii - psychol

www.psychobaza.prv.pl

Odwiedź nas!

---