Scenariusz audycji

Audycja z okazji dnia

Polskiego Państwa Podziemnego

TEKST - dziewczyna - czyta Patrycja Kierlik

Polskie Państwo Podziemne

27 września 1939 roku w Warszawie tuż przed kapitulacją gen. Michał Karaszewicz-Tokarzewski utworzył pierwszą wojskowo-polityczną organizację konspiracyjną pod nazwą Służba Zwycięstwu Polski. Jej działalność obejmowała teren całej Polski, będącej wówczas pod okupacją niemiecką i sowiecką. Pierwsza organizacja konspiracyjna zapoczątkowała istnienie Polskiego Państwa Podziemnego. W listopadzie 1939 roku premier i Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski rozkazał przekształcenie Służby Zwycięstwu Polski w Związek Walki Zbrojnej. Gen. Sikorski dokonał również podziału konspiracji w kraju na dwa piony: wojskowy i cywilny.

PION WOJSKOWY w którego skład wchodziły:

• Komenda Główna ZWZ,

• Komendy Okręgów ZWZ,

• Komendy Obwodów ZWZ.

Naczelnymi zadaniami pionu wojskowego była rozbudowa militarna, która miała dać Polakom możliwość walki o suwerenność i niepodległość kraju. Pion wojskowy był także łącznikiem między okupowaną Polską a Rządem na uchodźstwie, chronił pion cywilny i zapewniał bezpieczeństwo jego pracownikom.

W lutym 1942 roku gen. Sikorski wydał rozkaz zmiany nazwy organizacji wojskowej z ZWZ w Armię Krajową. Zmiana nazwy była podyktowana chęcią przekształcenia konspiracji wojskowej z organizacji kadrowej w organizację masową. Dzięki przekształceniom Armia Krajowa stała się największą armią podziemną w okupowanej przez Niemców Europie i liczyła 250 tysięcy żołnierzy.

Dowódcami tego zbrojnego ramienia Podziemnego Państwa byli:

• od IX 1939 r. do I 1940 r. gen. bryg. Michał Karaszewicz-Tokarzewski „Torwid”

• od XI 1939 r. do VI 1940 r. gen. broni Kazimierz Sosnkowski „Godziemba”

• VI 1940 r. do VI 1943 r. gen. dywizji Stefan Rowecki „Grot”

• od VII 1943 r. do X 1944 r. gen. dywizji Tadeusz Komorowski „Bór”

• od X 1944 r. do 19 I 1945 r. gen. brygady Leopold Okulicki „Niedźwiadek”

PION CYWILNY który składał się z:

• Delegatury Rządu na Kraj,

• Kierownictwa Walki Cywilnej,

• Delegatur Terenowych.

Najważniejszymi zadaniami pionu cywilnego było utrzymanie ciągłości instytucji państwowych oraz zapewnienie funkcjonowania państwu i ewentualne przygotowanie do przejęcia władzy po zakończeniu działań wojennych.

Delegatami Rządu na Kraj byli:

• od XII 1940 r. do VIII 1942 r. Cyryl Ratajski „Wartski”

• od VIII 1942 r. do II 1943 r. Jan Piekałkiewicz „Juliański”

• od II 1943 r. do III 1945 r. Jan Stanisław Jankowski „Sobol”,

• od III 1945 r. do VI 1945 r. Stefan Korboński „Zieliński”

Podziemnym Parlamentem - reprezentacją największych stronnictw politycznych: Stronnictwa Ludowego, Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Narodowego i Stronnictwa Pracy - były kolejno:

• Polityczny Komitet Porozumiewawczy (II 1940 r. - VIII 1943 r.);

• Krajowa Reprezentacja Polityczna (VIII 1943 r. - II 1944 r.);

• Rada Jedności Narodowej (III 1944 r. - VI 1945 r.),

Polskie Państwo Podziemne istniało przez cały okres II wojny światowej i było fenomenem na skalę światową. Mimo bezwzględnego terroru funkcjonowały wszystkie jego organa, zarówno cywilne, jak i wojskowe. Była to szczególna walka o zachowanie ciągłości Państwa i życia Narodu.

opracowanie: mgr Marek Biesiada

1