1995.10.11 uchwała SN III CZP 139/95 OSNC 1996/1/17
glosa aprobująca: Krzemiński Z. M.Prawn. 1996/4/134
przegląd orzeczn.: Krzemiński Z. Palestra 1998/5-6/203
przegląd orzeczn.: Gudowski J. PS 2000/4/108
1. Pełnomocnictwo procesowe udzielone w imieniu małoletniego dziecka przez jego przedstawiciela ustawowego nie wygasa z chwilą uzyskania przez to dziecko pełnoletności.
2. Uwzględniając powództwo na podstawie art. 527 k.c., sąd powinien określić wierzytelność zarówno pod względem podmiotowym, jak i przedmiotowym.
2001.12.12 wyrok SN III CKN 496/00 LEX nr 53130
1. Art. 382 k.p.c. nie stanowi samodzielnej podstawy działania sądu drugiej instancji, gdyż swoją funkcję merytoryczną (rozpoznawczą) sąd ten spełnia - w zależności od potrzeb oraz wniosków stron - stosując - przez odesłanie zawarte w art. 391 k.p.c. - właściwe przepisy o postępowaniu przed sądem pierwszej instancji. Nie można zatem - z pominięciem wymagań przewidzianych w art. 3931 pkt 2 k.p.c. - zasadnie zarzucać naruszenia przez Sąd drugiej instancji tego przepisu i przypisanych temu Sądowi kompetencji w postępowaniu odwoławczym.
2. Źródłem roszczenia pauliańskiego jest ustawa. Niezbędnym warunkiem uwzględnienia powództwa przeciwko skarżącej Spółdzielni jako osoby trzeciej jest istnienie wierzytelności.
Wyrok uwzględniający powództwo umożliwia stronie powodowej jako wierzycielowi przeprowadzenie egzekucji wprost z majątku osoby trzeciej, lecz z tytułu zobowiązania istniejącego po stronie nielojalnego dłużnika a nie osoby trzeciej. W tym znaczeniu akcja pauliańska wykazuje charakter środka egzekucyjnego, bowiem umożliwia wierzycielowi zaspokojenie jego należności.
2003.03.12 uchwała SN III CZP 85/02 OSNC 2003/10/129
7 sędziów Prezes SN Tadeusz Ereciński (przewodniczący), Sędziowie SN Jacek Gudowski, Marian Kocon, Zbigniew Kwaśniewski, Henryk Pietrzkowski, Tadeusz Wiśniewski (sprawozdawca), Hubert Wrzeszcz
glosa częściowo krytyczna: Jasińska M. M.Prawn. 2004/17/811
Droga sądowa w sprawie, w której Zakład Ubezpieczeń Społecznych domaga się na podstawie art. 527 k.c. ochrony należności z tytułu składki na ubezpieczenie społeczne, jest dopuszczalna.
Uzasadnienie:
(…)
W tej sytuacji trzeba uznać, że przynajmniej może wchodzić w rachubę przyjęcie stanowiska, iż konstrukcją cywilistycznej skargi pauliańskiej można także objąć, na przykład w drodze zastosowania analogiae legis, wierzytelność publicznoprawną. W stadium postępowania cywilnego, w którym dokonywana jest wstępna kontrola pozwu w aspekcie formalnym, nie można jednakże rozstrzygać o tego rodzaju żądaniu i to nawet w sytuacji, gdy może ono na pierwszy rzut oka budzić poważne zastrzeżenia natury merytorycznej.
(…)
Jeżeli więc Zakład Ubezpieczeń Społecznych - celem ochrony przysługującej mu wierzytelności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne - występuje wobec osoby trzeciej, tj. kontrahenta swego dłużnika-płatnika składek, z żądaniem uznania względem siebie bezskuteczności czynności prawnej dokonanej pomiędzy osobą trzecią a dłużnikiem, opierając swoje żądanie na regulacji cywilnoprawnej (art. 527 i nast. k.c.), to należy przyjąć, że Zakład ten realizuje swoje - potencjalne bądź rzeczywiste - uprawnienie uregulowane w całości normami prawa prywatnego i że wytacza powództwo, co do którego nie występuje przeszkoda procesowa w postaci niedopuszczalności drogi sądowej. W konsekwencji sprawa nie może zostać zakończona w sposób formalny przez odrzucenie pozwu. Inaczej rzecz ujmując, przedmiotem procesu jest tu roszczenie powoda, podlegające reżimowi prawa cywilnego i którego uzasadnieniem są okoliczności, mające - w ocenie powoda - stanowić źródło tego roszczenia.
(…)
2003.04.11 uchwała SN III CZP 15/03 OSNC 2004/3/32
Droga sądowa w sprawie, w której Skarb Państwa - urząd celny domaga się na podstawie art. 527 k.c. ochrony należności z tytułu długu celnego, jest dopuszczalna.
2005.05.13 wyrok SN I CK 677/04 Pr.Bankowe 2005/9/10
omówienie: Brzeziński B. POP 2006/2/109
Konstrukcją cywilistycznej skargi pauliańskiej objęta jest także, w drodze zastosowania analogiae legis, wierzytelność publicznoprawna.
2002.06.05 wyrok SN II CKN 1336/00 LEX nr 55083
1. Uwzględnienie skargi pauliańskiej skutkuje tzw. bezskutecznością względną tej czynności, a wyrok nie ma na celu określenia czy też ograniczenia wysokości wartości przedmiotu tej czynności. Przedmiotem uznania za bezskuteczne są bowiem tylko czynności prawne, a uwzględnienie skargi pauliańskiej nie jest wyłączone nawet w razie istnienia zabezpieczenia wierzytelności.
2. Wierzyciel ma więc prawo domagać się uznania czynności za bezskuteczną ze względu na całą swoją wierzytelność. Bezskutecznością może zatem być objęta jedynie czynność prawna dłużnika i to do maksymalnych rozmiarów wierzytelności przysługującej wierzycielowi, który czynność zaskarżył.
3. Wymóg określenia wierzytelności, m.in. pod względem przedmiotowym, przez wskazanie jej wysokości w sentencji wyroku uwzględniającego skargę pauliańską, nie polega na ograniczeniu uznania bezskuteczności całej czynności prawnej do wysokości wartości przedmiotu tej czynności.
1980.10.11 uchwała SN III CZP 37/80 OSNC 1981/4/48
7 sędziów - zasada prawna
glosa: Bączyk M. NP 1982/9-10/172
przegląd orzeczn.: Siedlecki W. PiP 1982/12/100
glosa: Dalka S. Palestra 1983/3-4/127
glosa: Jodłowski J. Palestra 1983/3-4/134
W wypadku gdy egzekucja należności alimentacyjnych uniemożliwia zaspokojenie wierzytelności innego wierzyciela, wierzyciel ten może w drodze powództwa przeciwko osobie, na której rzecz egzekwowane są należności alimentacyjne, żądać ustalenia, że - wobec ustania obowiązku alimentacyjnego - przysługuje mu prawo zaspokojenia swej wierzytelności przed egzekwowanymi należnościami alimentacyjnymi (art. 527 i nast. k.c.).
1995.10.19 wyrok SN III CRN 40/95 OSNC 1996/3/43
glosa krytyczna: Pyziak-Szafnicka M. OSP 1996/11/211
przegląd orzeczn.: Dmowski S. PS 1997/3/91
Czynności procesowe w postaci uznania przez dłużnika (pozwanego) powództwa o zniesienie wspólności ustawowej majątkowej oraz złożenia przez niego jako współuczestnika postępowania zgodnego wniosku co do sposobu podziału majątku dorobkowego nie podlegają zaskarżeniu przez jego wierzyciela w drodze skargi pauliańskiej (art. 527 i nast. k.c.).
2007.01.31 wyrok SN II CSK 384/06 LEX nr 253405
Wierzyciel może żądać uznania za bezskuteczną wobec siebie tylko takiej czynności, która została dokonana z jego pokrzywdzeniem. O pokrzywdzeniu wierzyciela może być mowa tylko wtedy, gdy dłużnik w skutek dokonania czynności stanie się niewypłacalny przynajmniej w większym stopniu niż był przed jej dokonaniem. Nie można uznać, że dłużnik stał się niewypłacalny w większym stopniu, jeżeli niezależnie od tego czy dokonał określonej czynności rozporządzającej składnikiem należącym do jego majątku, czy też nie, wierzyciel i tak nie może uzyskać zaspokojenia swojej wierzytelności. W takiej sytuacji pomiędzy czynnością, której uznania za bezskuteczną wobec siebie żąda wierzyciel, a niewypłacalnością dłużnika brak bowiem szczególnego związku, o którym mowa w art. 527 § 2 k.c. Bez stwierdzenia zaś istnienia takiego związku brak podstaw do uwzględnienia powództwa o uznanie dokonanej czynności za bezskuteczną.
2004.10.22 wyrok SN II CK 128/04 Biul.SN 2005/2/16
Przewidziane w art. 527 § 2 k.c. powiązanie pomiędzy czynnością prawną dłużnika i stanem jego niewypłacalności (lub powiększeniem niewypłacalności) nie można ujmować jako kauzalnego związku adekwatnego w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. właściwego w zakresie odpowiedzialności odszkodowawczej. Wystarczy tu bowiem zwykłe wykazanie tego, że zaskarżona czynność spowodowała rezultat w postaci niewypłacalności dłużnika lub powiększyła taką niewypłacalność.
1999.12.07 wyrok SN I CKN 287/98 LEX nr 147235
1. Nie każda czynność prawna powodująca zmniejszenie majątku dłużnika może być uznana za krzywdzącą wierzycieli. Nie będzie ona miała takiego charakteru wówczas, jeżeli dłużnik w zamian za swoje świadczenie uzyskał ekwiwalent, który nadal znajduje się w jego majątku lub posłużył mu do zaspokojenia wierzycieli.
2. Do przyjęcia, iż osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, wystarczy wykazanie, że na podstawie czynności prawnej dłużnika nabyła ona rzecz lub prawo albo została zwolniona z obowiązku, co spowodowało zmianę w majątku dłużnika prowadzącą do pokrzywdzenia wierzycieli.
2004.01.28 wyrok s.apel. I ACa 1213/03 TPP 2004/3-4/138
w Krakowie
glosa krytyczna: Kozaczek M. OSA 2006/11/43
Wybór dłużnika co do kolejności zaspokajania wierzycieli, dokonany przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości, nie może być uznany za bezprawną ingerencję w interesy jeszcze niezaspokojonych wierzycieli także wtedy, gdy dłużnik działa ze świadomością, iż zaspokojenie niektórych wierzycieli zmniejsza szansę zaspokojenia pozostałych wierzycieli.
2007.03.09 wyrok SN V CSK 473/06 Biul.SN 2007/7/11 - KONTROWERSYJNE
Stosunek bliskości, o którym mowa w art. 527 § 3 k.c. może wynikać także ze sporadycznych kontaktów gospodarczych pomiędzy dłużnikiem działającym z pokrzywdzeniem wierzyciela a osobą trzecią, którym towarzyszą innego rodzaju relacje o charakterze zarówno majątkowym, jak i niemajątkowym.
1996.04.24 wyrok SN I CRN 61/96 OSNC 1996/9/125
Stosunek bliskości uzasadniający przyjęcie przewidzianego w art. 527 § 3 k.c. domniemania wiedzy o działaniu dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela może wynikać również z utrzymywania stałych kontaktów handlowych.
I CSK 221/07 - wyrok z dnia 5 grudnia 2007 r.
Status osoby trzeciej w rozumieniu art. 527 § 1 k.c. mogła mieć także spółka z o.o., powstająca w wyniku podjęcia aktu założycielskiego tej spółki i będąca beneficjentem dokonanego przez dłużnika rozporządzenia w postaci wniesionego do niej aportu (art. 160 k.h. z 1934 r.).
III CZP 55/08 - z dnia 12 czerwca 2008 r. w składzie 3 sędziów na pytanie prawne Sądu Apelacyjnego w Krakowie
1. Odpłatne zbycie przez osobę trzecią w toku procesu wytoczonego na podstawie art. 527 § 1 k.c. przedmiotów majątkowych, objętych zaskarżoną czynnością prawną dłużnika, może uzasadniać roszczenie wierzyciela na podstawie art. 405 i nast. k.c. o zwrot korzyści uzyskanych przez osobę trzecią w wyniku zbycia.
2. Odmówiono podjęcia uchwały w pozostałym zakresie.
III CZP 41/10 - z dnia 17 czerwca 2010 r. w składzie 3 sędziów na pytanie prawne Sądu Apelacyjnego w Krakowie (BSN 6/10)
Na podstawie art. 527 § 1 k.c. wierzyciel może zaskarżyć zgodny wniosek dłużnika i pozostałych uczestników postępowania o podział majątku wspólnego, dział spadku i zniesienie współwłasności, jeżeli w wyniku uwzględnienia tego wniosku przedmioty majątkowe objęte podziałem zostały nabyte przez uczestników postępowania niebędących dłużnikami. Przewidziany w art. 534 k.c. termin biegnie wówczas od dnia uprawomocnienia się postanowienia działowego.
5
ART. 527 K.C.