plik


ÿþ Krok... w kierunku kreatywno[ci 1 2 Mariola Jder Krok... w kierunku kreatywno[ci Zabawy i wiczenia Oficyna Wydawnicza  Impuls Kraków 2008 3 © Copyright by Oficyna Wydawnicza  Impuls , Kraków 2005 Recenzent: dr hab. Krzysztof J. Szmidt Redakcja wydawnicza: Daria Loska Projekt okBadki: Agata Fuks Korekta: Agnieszka Hebda ISBN 978-83-7308-701-9 Oficyna Wydawnicza  Impuls 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel. (012) 422-41-80, fax (012) 422-59-47 www.impulsoficyna.com.pl e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie III, Kraków 2008 4 Spis tre[ci Od Autorki ...........................................................................................17 Zabawy i wiczenia rozwijajce poczucie bezpieczeDstwa i samopoznanie .....................................................................................11 Rozwijanie ekspresji twórczej ................................................................17 1. Werbalnej ....................................................................................17 2. Plastycznej...................................................................................28 3. Muzycznej...................................................................................33 4. Ruchowo-pantomimicznej ...........................................................38 Rozwijanie my[lenia wyobra|eniowego ................................................41 Rozwijanie zdolno[ci skojarzeniowych  transformacje, analogie i metafory ...............................................................................48 PrzykBady metod i technik twórczego rozwizywania problemów ...........................................................................................62 Techniki dyskusyjne ..............................................................................68 Literatura .............................................................................................73 5 6 Od Autorki Problematyka stymulowania twórczo[ci i metod rozwijania potencjaBu twórczego staje si w ostatnich latach coraz bardziej popularna. Zajmuj si ni przedstawiciele tak ró|nych dyscyplin naukowych, jak: filozofia, psychologia, pedagogika, socjologia, nauka o zarzdzaniu i przedsibior- czo[ci, inwentyka techniczna, a nawet parapsychologia. Ukazuje si na ten temat coraz wicej opracowaD. Mimo obfito[ci publikacji, brak jeszcze nale|ycie zweryfikowanych empirycznie koncepcji teoretyczno-dydaktycz- nych i rozbudowanej dostatecznie metodyki ksztaBcenia twórczego. PowstaBy jednak|e pierwsze publikacje programów dla mBodzie|y szkóB [rednich i dzieci szkóB podstawowych autorstwa K. J. Szmidta (zob. K. J. Szmidt, B. Rakowiecka, K. Okraszewski, 1997; K. J. Szmidt, J. Bonar, 1998b). Ni- niejsze opracowanie za[ jest jednym z pierwszych tego typu zbiorów wi- czeD i zabaw dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym i tworzy integraln cz[ programu edukacyjnego Krok... w kierunku kreatywno[ci. Wielu z potencjalnych czytelników mo|e |yczliwie odnie[ si do tezy, |e nale|y rozwija my[lenie twórcze u mBodzie|y. Ale czy mo|na odnie[ to stwierdzenie do zaBo|eD pracy z maBymi dziemi? Kontynuujc my[l E. Ncki (E. Ncka, 1998), mo|na postawi co naj- mniej trzy pytania: 1. Czy trenowanie (stymulowanie, rozwijanie) twórczo[ci u dzieci w wieku 3 7 lat jest w ogóle mo|liwe? 2. Je[li tak, to czy warto si tym zajmowa? 3. Je[li tak, to w jaki sposób to czyni? Poniewa| opracowanie to w caBo[ci jest odpowiedzi na pytanie trzecie, zastanówmy si jeszcze nad pytaniem pierwszym i drugim. Trenowanie twórczo[ci jest mo|liwe tylko pod warunkiem, |e przed- miot naszych oddziaBywaD, czyli my[lenie i dziaBanie twórcze, potraktujemy tak samo, jak ka|dy inny rodzaj aktywno[ci dziecka. Je|eli jest mo|liwe 7 wiczenie np. pamici, dlaczego nie mieliby[my wiczy my[lenia twórczego? Z punktu widzenia psychologii poznawczej ró|nica jest tu maBo istotna, a poziom zBo|ono[ci funkcji caBkowicie porównywalny. Pojcie twórczo[ci posiada jeszcze czsto wokóB siebie otoczk mityczno[ci, magiczno[ci i czego[ nadzwyczajnego, tajemniczego, niedajcego si ogarn. Spójrzmy zatem na twórczo[ inaczej, jako na [wiadome dziaBanie skierowane na rozwój wybranych procesów my[lowych. ,,Mi[nie twórczo[ci nale|y wic wiczy, podobnie jak mi[nie ciaBa. Je[li w wypadku tych drugich ozna- cza to czsto ci|k prac, to w wypadku tych pierwszych mo|e by inte- resujc zabaw. Konieczno[ stymulowania twórczo[ci ju| od wczesnych lat |ycia wypBywa z potrzeb wspóBczesnej cywilizacji XXI wieku, w której do pod- stawowych cech osobowych i umiejtno[ci czBowieka, poczwszy od nauki w szkole podstawowej, a skoDczywszy na wykonywanej pracy, |yciu osobi- stym i spoBecznym, powinny nale|e: przedsibiorczo[, zdolno[ do nie- zale|nych ocen i sdów, krytyczne spojrzenie na wiedz konwencjonaln, dociekliwo[, innowacyjno[. Dzisiejsze czasy nios nowe wyzwania dla pokolenia, które dorasta i dojrzewa w [rodowisku bardziej otwartym i dy- namicznym. Jest to Srodowisko konkurencyjne, promujce ludzi aktywnych i pomysBowych. Pomoc w rozwijaniu twórczo[ci i ksztaBcenie twórcze nie s wic kolejnymi hasBami w teorii pedagogicznej, ale nakazem, wyzwaniem i jednocze[nie konieczno[ci. Wiek przedszkolny i wczesnoszkolny to okres, gdy dziecko jest szcze- gólnie chBonne, plastyczne i podatne na rozwijanie cech i umiejtno[ci. Je|eli nie zaczniemy ju| dzisiaj [wiadomie rozwija u dzieci potrzebnych predyspozycji, to skd wezm je za kilka lat? GwaBtowny rozwój nauk spoBecznych, jaki dokonaB si w ostatnich latach, a szczególnie zwrócenie uwagi na czBowieka jako podmiot wszelkich oddziaBywaD spoBecznych, doprowadziBy do zmiany form jego edukacji. Mo|emy to dostrzec równie| w polskich placówkach o[wiatowych, w któ- rych coraz cz[ciej na zajciach nauczyciele wprowadzaj elementy form pracy warsztatowej, prac z zastosowaniem metod aktywizujcych, gry symulacyjne, rozwizywanie problemów dydaktycznych z zastosowaniem formy my[lenia dywergencyjnego czy zabawy rozwijajce samopoznanie. Warto wic zacz stymulowa rozwój predyspozycji dziecka ju| w przed- szkolu, aby idc do szkoBy, dziecko potrafiBo odpowiedzie nie tylko na pytanie:  Co wiesz? , lecz tak|e umiaBo wyrazi swoje emocje, uczucia, potrzeby, byBo ju| po treningu pracy zespoBowej, miaBo rozbudzon cie- kawo[ poznawcz oraz bogaty zasób do[wiadczeD z ró|nych sytuacji wy- magajcych samodzielnego my[lenia i podejmowania decyzji. 8 Z prowadzonych przeze mnie obserwacji wynika, |e dzieci, które prze- szBy  trening my[lenia twórczego wedBug programu Krok..., staj si bar- dziej samodzielne, pewne siebie, otwarte na nowe do[wiadczenia, ciekawe [wiata, zintegrowane spoBecznie. Natomiast badany przeze mnie poziom my[lenia twórczego w grupie dzieci sze[cioletnich po jednym roku pracy wzrósB prawie dwukrotnie. Niniejszy zbiór wiczeD i zabaw kieruj do nauczycieli, psychologów oraz trenerów twórczo[ci. Przedstawione propozycje zabaw i wiczeD mo|- na wplata w organizowane zajcia, dostosowujc je do tematyki dnia lub prowadzi odrbnie w ramach imprez, zaj integracyjnych i zabaw swo- bodnych. IdeaBem byBoby wygospodarowanie przynajmniej jednej godziny w cigu tygodnia na specjalne zajcia stymulujce my[lenie twórcze. Ka|de z proponowanych wiczeD mo|e by przeprowadzone w formie krótkiej zabawy lub rozbudowane do dBu|szych zaj. wiczenia te z powodzeniem mo|na upraszcza lub zwiksza stopieD ich trudno[ci w zale|no[ci od mo|- liwo[ci dzieci i pomysBu nauczyciela. wiczenia zostaBy podzielone na sze[ grup, przy czym przyporzdko- wanie danego wiczenia do okre[lonej grupy jest pBynne ze wzgldu na uniwersalno[ wielu wiczeD, które jednocze[nie rozwijaj kilka predys- pozycji twórczych. Trudno wic o dokBadn ich klasyfikacj, a jeszcze trudniej o wyodrbnienie umiejtno[ci na poszczególnych poziomach ksztaBcenia. Na etapie przedszkolnym nie mo|na mówi o uksztaBtowaniu postawy twórczej dzieci w okre[lonym zakresie i na okre[lonym poziomie, raczej o stymulowaniu twórczo[ci. Jest to trudne, tym bardziej |e je[li cho- dzi o przedszkole, ka|dego roku do danej grupy wiekowej dochodz czsto nowe dzieci, z którymi nale|y wróci znów do etapu pocztkowego zgodnie z zasadami przedstawionymi w programie Krok... Szczególnie wa|nymi zasadami, o których nale|y pamita w procesie stymulowania twórczo[ci, s nabywanie przez dzieci poczucia bezpieczeD- stwa i integracja w grupie. Na bazie tych do[wiadczeD mo|emy dopiero rozwija twórcze predyspozycje dziecka. W zbiorze zamieszczone s zarówno wiczenia publikowane w innych opracowaniach (E. Ncka, Trening twórczo[ci, Kraków 1998, symbol: EN; C. McGregor, KsztaBtowanie twórczej osobowo[ci dziecka, Warszawa 1998, symbol: CMG; S. Dorance, Zajcia twórcze w przedszkolu, Warszawa 1999, symbol: SD; M. DaszyDska, Techniki graficzne powielane i odbijane, War- szawa 1992, symbol: MD; J. Krzy|ewska, Aktywizujce metody i techniki w edukacji, SuwaBki 2000, symbol: JK; E. De Bono, Naucz si my[le kre- atywnie, Warszawa 1998, symbol: EdB; K. J. Szmidt, J. Bonar, {ywioBy. 9 Lekcje twórczo[ci w nauczaniu zintegrowanym, kl. I. Ziemia, Warszawa 1998, symbol: SB; W. Limont, Rozwijamy wyobrazni twórcz,  Carpe Diem 1998, nr 2, symbol: WL), jak równie| wiczenia opracowane (lub bezpo- [rednio zaczerpnite pomysBy) na podstawie materiaBów szkoleniowych z odbytych przeze mnie studiów podyplomowych (psychopedagogika krea- tywno[ci w WSPS w Warszawie, symbol: WMS SP; Studium Pedagogiki Zabawy  Klanza w Lublinie, symbol: WMS K) oraz innych szkoleD (sym- bol: WMS). W materiale zamieszczone s zarówno wiczenia zaczerpnite od innych autorów i dostosowane przeze mnie do mo|liwo[ci dzieci, jak i zupeBnie nowe, mojego autorstwa  te dwa ostatnie rodzaje wiczeD ozna- czone s *. Inne propozycje wiczeD mo|na znalez w doBczonej do ni- niejszego opracowania literaturze. Mam nadziej, |e zarówno program Krok... w kierunku kreatywno[ci, jak i zaprezentowane w tym zbiorze wiczenia i zabawy pomog nauczycie- lom, pedagogom i psychologom podj to nowe wyzwanie XXI wieku. Mariola Jder 10 Zabawy i wiczenia rozwijajce poczucie bezpieczeDstwa i samopoznanie Zro[nite blizniaki (WMS) Dzieci dobieraj si w pary i chodz po sali  zro[nite cz[ciami ciaBa wskazanymi przez prowadzcego, np.: plecami, brzuchami, nosami, gBowa- mi, stopami, dBoDmi, biodrami (wymienione cz[ci ciaBa stykaj si ze sob). Na sygnaB prowadzcego pary blizniaków zaczynaj ,,rozbija inne pary blizniaków bez u|ycia rk, stukajc si np. biodrami lub na inne sposoby. Rozbite pary mog tworzy nowe pary. Nastpnie na sygnaB prowadzcego dzieci tworz czwórki i rozbijaj inne czwórki. Acz si w coraz wiksze molekuBy po 5, 6, 7 osób, a| do utworzenia dwóch du|ych molekuB, które próbuj si nawzajem rozbi. SupeBki (WMS) Uczestnicy zabawy chodz ostro|nie po sali, majc zamknite oczy. Na sygnaB prowadzcego podnosz rce w gór i szukaj przyjaznych dla siebie dBoni (oczy caBy czas zamknite). Kiedy prowadzcy widzi, |e wszyscy ju| znalezli przyjazne dBonie, a ze wszystkich rk powstaB jeden wielki supeB, prosi o otwarcie oczu. Nastpnie uczestnicy próbuj rozwiza supeB, prze- chodzc pod rkami kolegów. Walka kogutów (WMS) Dzieci dobieraj si w pary i przykucaj naprzeciw siebie, dBonie nasta- wione do walki trzymaj przed sob. Na sygnaB prowadzcego zaczynaj walk, uderzajc w dBonie partnera. Walka zawodników trwa do momentu upadku na podBog jednego z przeciwników. Nastpnie odbywa si druga runda itd. 11 Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment peBnej wersji caBej publikacji. Aby przeczyta ten tytuB w peBnej wersji kliknij tutaj. Niniejsza publikacja mo|e by kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyBcznie w formie dostarczonej przez NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym mo|na naby niniejszy tytuB w peBnej wersji. Zabronione s jakiekolwiek zmiany w zawarto[ci publikacji bez pisemnej zgody NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania si jej od-sprzeda|y, zgodnie z regulaminem serwisu. PeBna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie internetowym Nexto.pl.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Impuls Krok W Kierunku Kreatywnosci Program E book
Impuls Jakosc Zycia W Perspektywie Pedagogicznej E book
Impuls Optymalizacja Porodu Zagadnienie Interdyscyplinarne E book
Impuls Wybrane Aspekty Pracy Z Niepelnosprawnymi E book
impuls krok w
E book Impuls Skala Postaw Byc I Miec
Impuls Zjawiska Niepowodzen Szkolnych Uczniow Zdolnych E book
E book Impuls Istota Czytania
E book Impuls Kobiecosc Meskosc I Przemoc Symboliczna
impuls jak krok po kroku wprowadzac dzieci
E book Impuls Dziecko Z Zaburzeniami Rozwoju I Zachowania W Klasie Szkolnej
E book Impuls Uczen Niepelnosprawny I Jego Nauczyciel W Przestrzeni Szkoly
E book Impuls Rozwijanie Fantazji Zainteresowan I Zdolnosci Uczniow
E book Impuls Edukacja Europejska Od Wielokulturowosci Do Miedzykulturowosci
Impuls Wielowymiarowosc Procesu Rehabilitacji E book
Impuls Matematyka 160 Pomyslow Na Nauczanie Zintegrowane W Klasach I Iii E book

więcej podobnych podstron