plik


ÿþ Edukacja europejska  od wielokulturowo[ci ku midzykulturowo[ci Koncepcje edukacji wielokulturowej i midzykulturowej w kontek[cie europejskim ze szczególnym uwzgldnieniem [rodowiska frankofoDskiego Moim Rodzicom... PrzemysBaw PaweB Grzybowski Edukacja europejska  od wielokulturowo[ci ku midzykulturowo[ci Koncepcje edukacji wielokulturowej i midzykulturowej w kontek[cie europejskim ze szczególnym uwzgldnieniem [rodowiska frankofoDskiego Oficyna Wydawnicza  Impuls Kraków 2008 © Copyright by PrzemysBaw PaweB Grzybowski, Kraków 2007 © Copyright by Oficyna Wydawnicza  Impuls , Kraków 2007 Recenzenci: prof. dr hab. CzesBaw Dziekanowski (Uniwersytet w BiaBymstoku) prof. dr hab. Zenon JasiDski (Uniwersytet Opolski) Redakcja wydawnicza: RadosBaw Doboszewski Projekt okBadki: Ewa Beniak-Haremska Wydanie ksi|ki dofinansowane ze [rodków Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy ISBN 978-83-7308-755-2 Oficyna Wydawnicza  Impuls 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel. (012) 422-41-80, fax (012) 422-59-47 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie II, Kraków 2008 Spis tre[ci Wstp ..................................................................................................... 9 1. ZaBo|enia metodologiczne .................................................................. 15 1.1. Przedmiot i cele badaD ................................................................ 15 1.2. Charakterystyka procedury badawczej i problemy badawcze .................................................................... 17 2. Zró|nicowanie kulturowe a edukacja ................................................. 25 2.1. Zró|nicowanie kulturowe ............................................................ 37 2.1.1. Wielokulturowo[ .............................................................. 41 2.1.2. Midzykulturowo[ ........................................................... 46 2.1.3. Granice i pogranicza .......................................................... 56 2.2. Edukacja w warunkach zró|nicowania kulturowego .................. 65 2.2.1. Edukacja wielokulturowa .................................................. 68 2.2.2. Edukacja midzykulturowa ............................................... 76 2.2.3. Edukacja regionalna .......................................................... 90 2.2.4. Edukacja obywatelska ....................................................... 102 2.2.5. CzBowiek pogranicza i to|samo[ midzykulturowa ......... 108 2.3. Pedagogika midzykulturowa  od pedagogii do poddyscypliny pedagogicznej ................................................. 116 3. Okoliczno[ci powstania koncepcji edukacji europejskiej .................... 127 3.1. To|samo[ i kultura europejska ................................................... 127 3.2. yródBa zró|nicowania spoBeczeDstw Europy ............................... 132 3.3. Nastpstwa zró|nicowania spoBeczeDstw Europy ....................... 153 3.4. Historyczne przesBanki i perspektywy spoBeczno-kulturowej integracji europejskiej ............................... 157 6 Spis tre[ci 3.5. SzkoBa w Europie wobec problemów zró|nicowania kulturowego ......................................................... 180 4. Zró|nicowanie kulturowe europejskiego krgu kultury francuskiej a edukacja .................................................. 193 4.1. SpoBeczno[ frankofoDska w Europie .......................................... 193 4.2. Zró|nicowanie kulturowe spoBeczeDstwa francuskiego ............... 199 4.2.1. WspóBczesna to|samo[ mieszkaDców Francji .................. 201 4.2.2. SpoBeczne nastpstwa zró|nicowania kulturowego .......... 207 4.3. O[wiata francuska wobec problemów zró|nicowania kulturowego ......................................................... 227 4.3.1. Zasada [wiecko[ci o[wiaty ................................................. 235 5. Problemy edukacji w dziaBalno[ci europejskich instytucji i organizacji midzynarodowych ........................................................ 247 5.1. UNESCO .................................................................................... 250 5.2. Rada Europy ............................................................................... 255 5.3. Unia Europejska .......................................................................... 262 5.4. Inne instytucje i organizacje ........................................................ 270 5.5. WspóBpraca europejska w dziedzinie pedagogiki midzykulturowej ........................................................................ 279 6. Ideologiczne i aksjologiczne podstawy koncepcji edukacji europejskiej ........................................................... 289 6.1. Podstawy ideologiczne  europejski wymiar edukacji .................. 289 6.2. Podstawy aksjologiczne ............................................................... 298 7. Typologia koncepcji edukacji europejskiej .......................................... 309 7.1. Kryterium I  usytuowanie w kontek[cie etnicznym, narodowym lub ponadnarodowym .............................................. 311 7.2. Kryterium II  usytuowanie w ideologii spoBecznej wBa[ciwej [rodowisku .................................................................. 312 7.3. Kryterium III  usytuowanie w okre[lonym obszarze aktywno[ci spoBecznej ................................................................. 313 Spis tre[ci 7 7.4. Kryterium IV  uprzywilejowanie i preferowanie okre[lonych rozwizaD metodycznych ......................................... 315 7.5. Kryterium V  aktualno[, elastyczno[, postpowo[ i zdolno[ dostosowania do zmieniajcych si okoliczno[ci ........ 317 8. Tre[ci koncepcji edukacji europejskiej oraz cele i zadania realizujcych je podmiotów .................................. 319 8.1. Koncepcje jednostkowo-rodzinne ................................................ 323 8.2. Koncepcje lokalno-regionalne ..................................................... 327 8.3. Koncepcje narodowo-paDstwowe ................................................ 333 8.4. Koncepcje ponadnarodowe .......................................................... 337 9. Formy realizacji koncepcji edukacji europejskiej ................................. 341 9.1. Midzynarodowe programy instytucji i organizacji europejskich ............................................. 341 9.2. Wymiany midzynarodowe osób ................................................ 344 9.3. WspóBpraca przygraniczna i midzyregionalna ........................... 345 9.4. Jzyki obce i poszukiwanie jzyka midzynarodowego ............... 348 9.5. Multimedialne [rodki komunikowania ....................................... 351 9.6. Integracja z Innymi i Obcymi ..................................................... 356 9.7. PrzeciwdziaBanie wykluczaniu, marginalizacji oraz agresji wobec Innych i Obcych ............................................ 360 9.8. Kultura, sztuka i wspólne dziedzictwo cywilizacyjne .................. 364 9.9. Inicjatywy sportowe ..................................................................... 369 10. Problemy i perspektywy realizacji koncepcji edukacji europejskiej ... 373 10.1. Niejasno[ idei europejskiego wymiaru edukacji ...................... 373 10.2. Banalizacja i folkloryzacja zró|nicowania kulturowego ........... 377 10.3. Nieuwzgldnianie efektu pogranicza ....................................... 378 10.4. Napicia w sferze religijnej i [wiatopogldowej ........................ 380 10.5. Stereotypowe tre[ci materiaBów dydaktycznych ....................... 383 10.6. Sprzeczno[ci midzy zaBo|eniami a realizacj koncepcji edukacji ................................................. 384 10.7. Ukryty program polityki o[wiatowej ....................................... 388 8 Spis tre[ci 10.8. Wielo[ paradygmatów refleksji pedagogicznej i praktyki edukacyjnej ............................................................ 390 10.9. Poszukiwanie warto[ci uniwersalnych ................................... 396 10.10. Ró|nice w pojmowaniu obywatelsko[ci i edukacji obywatelskiej ......................................................... 398 10.11. Problemy w nauczaniu jzyków obcych .................................. 399 10.12. Dominacja jzyka angielskiego w polityce o[wiatowej i programach szkolnych ......................................................... 402 10.13. Poszukiwanie wspólnego jzyka ............................................. 405 11. Konkluzje i wnioski ......................................................................... 407 Bibliografia ............................................................................................. 417 a) yródBa cytowane ........................................................................... 417 b) yródBa szerzej opisujce poruszane problemy ............................... 432 Aneks ..................................................................................................... 443 ZaBcznik 1. Wybór zródeB zwartych po[wiconych problematyce edukacji w warunkach zró|nicowania kulturowego oraz europejskiemu wymiarowi edukacji, wydanych w Europie w latach 1979 2003 .................... 443 ZaBcznik 2. Najcz[ciej cytowani frankofoDscy autorzy prac o problemach zró|nicowania kulturowego i edukacji midzykulturowej .......................................... 459 ZaBcznik 3. Istniejce obecnie instytucje i organizacje wymienione w pracy ...................................................... 463 Wstp Problematyk zró|nicowania kulturowego zainteresowaBem si jako uczeD szkoBy [redniej. PrzyczyniBa si do tego nauka midzynarodowego jzyka esperanto, ukoDczenie zaj metodycznych i prowadzenie w tym jzyku kursów, prelekcji itp. Od tamtej pory odwiedzam o[rodki kultural- ne esperantystów, zwBaszcza we Francji. Umo|liwia mi to nie tylko zdo- bywanie do[wiadczeD dydaktycznych, lecz tak|e uczestniczenie w pracach wielonarodowych zespoBów, np. przy tworzeniu tBumaczeD, opracowaD metodycznych i popularnonaukowych w jzyku esperanto, korespondo- wanie i dziki temu pozyskiwanie literatury na interesujce mnie tematy. NiepeBnosprawno[ ruchowa moich rodziców oraz spdzenie dzieciDstwa pod opiek maB|eDstwa niemiecko-litewskiego pozwoliBy mi dorasta w [rodowisku osób postrzeganych jako Inne i Obce, bdcych wic przed- miotem negatywnych stereotypów i uprzedzeD. Radzenie sobie z odmien- no[ci jest mi wic szczególnie bliskie i stanowi przedmiot zainteresowaD naukowych. W dobie globalizacji i integracji europejskiej wzrasta znaczenie badaD naukowych w midzydyscyplinarnym obszarze pedagogiki midzykultu- rowej  badaD nad problemami edukacyjnymi [rodowisk zró|nicowanych kulturowo. Do grona podmiotów edukacji stawiajcych czoBo spoBecz- nym reakcjom na ró|nice nale| nie tylko skBadniki krajowych systemów o[wiaty, ale tak|e midzynarodowe instytucje, organizacje formalne i nie- formalne i in. Ukazanie w kontek[cie europejskim realizowanych przez te podmioty koncepcji edukacji wzbogaca dyskurs o wspóBczesno[ci o nowe wtki. Pozwala prze[ledzi zwizki edukacji z sytuacj spoBeczno-politycz- n i socjalno-bytow danych [rodowisk oraz wskaza mo|liwo[ci wspóB- pracy edukacyjnej i naukowej. OdwoBanie si do zródeB powstaBych w [rodowiskach frankofoDskich pozwala bli|ej przedstawi dokonania w Polsce dotychczas maBo znane, z uwagi na fakt rzadkiego cytowania naukowej literatury francuskoj- 10 Wstp zycznej. Poza wypeBnieniem swoistej luki epistemologicznej pomo|e to zweryfikowa np. pogldy uksztaBtowane gBównie na podstawie literatury anglojzycznej (zwBaszcza amerykaDskiej), a tak|e wzbogaci dostpny za- sób kategorii pojciowych i metodyk o tre[ci z innego krgu kulturowe- go. Wydaje si to celowe, bowiem to wBa[nie we frankofonii zrodziBy si idee midzykulturowo[ci i edukacji midzykulturowej, odmienne od po- pularnych rozwizaD amerykaDskich. To Francja jako pierwsze z paDstw, które wyszBy zwycisko z II wojny [wiatowej, zapocztkowaBa wspóBprac edukacyjn i naukow z Niemcami, majc na celu  mimo zaszBo[ci hi- storycznych oraz ró|nicy kultur  integracj ssiadujcych spoBeczeDstw. ZaowocowaBo to m.in. bezprecedensowymi inicjatywami edukacyjnymi. Poza tym od ponad dwustu lat jedn z podstaw paDstwowej polityki spo- Becznej (w tym o[wiatowej) jest we Francji zasada [wiecko[ci, wyra|ana nie jako nastawienie antyreligijne, lecz neutralne wobec wszelkich religii. Nie pozostaje to bez wpBywu na ksztaBtowanie [wiadomo[ci i postaw obywateli, a wic tak|e badaczy oraz osób uczestniczcych w dziaBalno[ci edukacyjnej  zarówno jako jej podmioty, jak i przedmioty. W zwizku z integracj europejsk oraz zacie[nieniem wspóBpracy naukowej i o[wiatowej (instytu- cjonalnej oraz indywidualnej) wiedza ta mo|e si okaza przydatna dlatego, |e Francja i [rodowiska frankofoDskie odgrywaj wiodc rol w organiza- cjach midzynarodowych, takich jak: Rada Europy, Unia Europejska czy UNESCO1, za[ zaBo|enia i standardy polityki spoBecznej tych gremiów (wspóBtworzone m.in. przez specjalistów, których prace czyni przed- miotem refleksji) maj znaczenie równie| dla Polski z racji czBonkostwa w ich strukturach. Znajomo[ okoliczno[ci ksztaBtowania tych standardów mo|e si okaza przydatna w pracy naukowej, dziaBalno[ci o[wiatowej oraz np. w trakcie midzynarodowej wymiany osób. Pozwoli te| wzbogaci pol- sk humanistyk o nowe punkty odniesienia. Mo|na przypuszcza, |e europejskie spoBeczeDstwa (w tym polskie) coraz cz[ciej bd si styka z problemami zró|nicowania kulturowego, takimi jak napicia i konflikty wskutek niezrozumienia ró|nic, d|enie do ich wyra|ania celem podkre[lenia wBasnej to|samo[ci oraz utrzymywa- nie si negatywnych postaw, stereotypów w stosunku do Innych/Obcych. 1 PeBne nazwy instytucji i organizacji, ich skróty i adresy zostaBy przedstawione w Za- Bczniku 3. Wstp 11 Do tego zaBo|enia prowadzi ujawniajcy si w wielu [rodowiskach brak przyzwolenia na odmienno[, trwajcy mimo wysiBków elit d|cych do osBabienia tego zjawiska czy odwrócenia jego tendencji. WedBug Andrzeja Sadowskiego [...] upowszechniane koncepcje wieloetnicznego, wielokulturowego spoBeczeD- stwa nie uzyskuj wystarczajcej akceptacji spoBecznej. Przeciwnie, nierzadko szczególnie na pograniczach spotykamy postawy narodowego fundamentalizmu zakBadajcego, |e przynale|no[ narodowa stanowi naczelne kryterium zarówno Bczno[ci, jak i podziaBów spoBecznych2. PogBbiajcego si zró|nicowania kulturowego spoBeczeDstw nie da si unikn. Aby wic uBatwi radzenie sobie z nim, podejmuje si m.in. dziaBania edukacyjne, których efektem ma by nie tylko pomoc w rozwi- zywaniu bie|cych problemów, ale tak|e przygotowanie obecnych i przy- szBych pokoleD do |ycia w spoBeczeDstwach charakteryzujcych si coraz czstszymi, [wiadomymi kontaktami z odmienno[ci. W przypadku [ro- dowiska polskiego jest to tym bardziej uzasadnione w dobie integracji eu- ropejskiej, która oprócz skutków ekonomicznych prowadzi do przemian w sferze mentalno[ci, to|samo[ci i identyfikacji, zarówno jednostek, jak i grup. Ju| w 1996 roku El|bieta Czykwin zauwa|yBa: Mo|na si spodziewa [...], |e Polska bdzie si stawaBa miejscem dBu|szego lub krótszego pobytu cudzoziemców z ró|nych cz[ci [wiata. Otwarcie si na inne kraje wywoBa problem stosunku Polaków do  innych , czy  obcych , prob- lem nowy, z którym w masowej skali spotykali si jak dotd gBównie poprzez stereotypy i uprzedzenia. Postawy szacunku, tolerancji i ciekawo[ci wobec in- no[ci mog i powinny by rozwijane wobec mniejszo[ci narodowych, które |yj w[ród nas i choby przez fakt wspólnego losu oraz obywatelstwa s nam bliskie. Problem tolerancji i szacunku wobec mniejszo[ci narodowych Batwo mo|e by rozszerzany na tolerancj i szacunek wobec wszelkiej inno[ci. Znane s w Polsce problemy ze znalezieniem lokum dla nosicieli wirusa HIV, z homoseksualistami, ruchem naturystów etc. [...] Polska ma opini kraju ultrakatolickiego i nietole- rancyjnego, przekonanie o polskim antysemityzmie dopeBnia tego obrazu3. 2 A. Sadowski: Charakter midzyetnicznego wspóB|ycia na polsko-biaBoruskim pograniczu [w:] J. Nikitorowicz (red.): Edukacja midzykulturowa. W krgu potrzeb, oczekiwaD i stereoty- pów, BiaBystok 1995, s. 45. 3 E. Czykwin: BiaBoruska mniejszo[ narodowa w Polsce i wgierska na SBowacji  analiza prawna i aplikacyjna,  Test , nr 1/1996, s. 97. Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment peBnej wersji caBej publikacji. Aby przeczyta ten tytuB w peBnej wersji kliknij tutaj. Niniejsza publikacja mo|e by kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyBcznie w formie dostarczonej przez NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym mo|na naby niniejszy tytuB w peBnej wersji. Zabronione s jakiekolwiek zmiany w zawarto[ci publikacji bez pisemnej zgody NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania si jej od-sprzeda|y, zgodnie z regulaminem serwisu. PeBna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie internetowym Nexto.pl.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Umysłowość europejska, nawracając wielokrotnie do staroż~C43
Zmiany dokonywane w polskiej edukacji wczesnoszkolnej od 1 IX 2009 do chwili obecnej
E book Impuls Kolezenskie Doradztwo Czyli O Kulturze Uczenia Sie Od Siebie Nawzajem
! Dwudziestolecie międzywojenne od realizmu do mistycyzacji
Ebook Impuls Edukacja Miedzykulturowa Przewodnik
gruzlica od diagnostyki do leczenia wedlug standardow dla krajow unii europejskiej 1
Projektowanie geotechniczne wg norm europejskich (od klasyfikacji gruntów do monitoringu obiektu)
Sztuka czarno bialej fotografii Od inspiracji do obrazu
Od Pskowa do Parkan 2 02 doc
MICHALKIEWICZ OD KOR u DO KOK u

więcej podobnych podstron