"Umysłowość europejska, nawracając wielokrotnie do starożytności, zawsze szukała i znajdowała w kulturze klasycznej to, co odpowiadało istocie jej wła











Czwartek, 20 Kwietnia Imieniny obchodzą: Czesław, Agnieszka, Amalia
 



















  Sciaga.pl > Prace
> Antyk i
Biblia >
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???



Gdzie jestSciaga.pl
?
















"Umysłowość
europejska, nawracając wielokrotnie do starożytności,
zawsze szukała i znajdowała w kulturze klasycznej to, co
odpowiadało istocie jej wła










kategoria:   J.polski
zakres:   Antyk i Biblia
dodano:   1999-11-13




Sztuka
antyczna na długie lata określiła europejskie kanony piękna. Uznano
ją za wzór doskonały- klasyczny. Terminem klasycyzm określa się
twórczość antyczną, ale również wszystkie późniejsze prądy
artystyczne oparte na jej wzorach. Mity powstały wtedy, kiedy
człowiek zaczął szukać odpowiedzi na pytanie, skąd się wziął świat,
ludzie, zwierzęta. Wszystkie narody mają własne mity i właściwy
sobie sposób myślenia. Analiza myślenia mitycznego jest jednym z
powracających tematów literatury. Z pojęciem "mitu" wiąże się
pojęcie "archetyp"- prastary wzorzec, istniejący odwiecznie w
umysłowości ludzkiej, określający wyobrażenia o świecie, przeżycia
religijne, zachowania i reakcje na określone sytuacje
psychologiczne. Mity utrwaliły pewne wzory ludzkich postaw i
zachowań. Bogatym źródłem, z którego pisarze czerpią do dziś motywy
i tematy, jest mitologia grecka. Starożytni Grecy stworzyli wiele
opartych na wierzeniach baśni i opowiadań o bogach i herosach. Ich
czyny stały się tematem wielu mitów, które zyskały sobie dużą
popularność i uznanie także u potomnych. Renesans, który
nawiązywał do kultury antyku, pełen jest inspiracji mitologicznych.
"Odprawa posłów greckich" Jana Kochanowskiego jest pierwszą polską
tragedią i jedyną powstałą w okresie renesansu. Treść utworu
odwołuje się do mitu trojańskiego, tym samym do "Iliady" Homera. W
tragedii tej autor przedstawia debaty na dworze króla Troi, Priama,
dotyczące tego, czy Helena ma być wydana Grekom, których posłowie
czekają na decyzję. Antyczna szata utworu nie przesądza o tym,
że Kochanowskiemu udało się stworzyć tragedię na miarę antyczną. W
klasycznej tragedii akcja postępowała stopniowo aż do nieuchronnego,
tragicznego końca. Tutaj wypowiedzi postaci nie służą potęgowaniu
napięcia, bo już na wstępie dowiadujemy się, jaką odpowiedź
otrzymali posłowie. W antyku o tragizmie postaci decydował fakt, że
wybór, jakiego musiały dokonać, zawsze był tragiczny, bohaterowie
tragedii uwikłani byli w sytuacje bez wyjścia. Choć Kochanowski
zachowuje klasyczne reguły budowy tragedii, tylko proroctwo
Kasandry, przewidującej zagładę Troi, ma w sobie elementy tragizmu.
O losach starożytnych bohaterów decydowali bogowie albo
wyznaczył je los. W utworze Kochanowskiego, światem przedstawionym
kierują ludzie. Troja musi zginąć dlatego, że zgubę szykuje jej
własne społeczeństwo. Literatura XX wieku także powraca do
inspiracji mitologicznych. Wiersz Stanisława Grochowiaka "Ikar" jest
odwołaniem się autora do mitu o Ikarze. Ikar jest symbolem
człowieka, który za chwilę szczęścia i uniesienia płaci śmiercią.
Symbolizuje on młodzieńczą nierozwagę, tragiczne zapomnienie się w
zachwycie dla piękna. W wierszu tym Ikar zestawiony jest z ciężką
pracą i trudem człowieka. Obraz przedstawia bowiem schyloną nad
balią kobietę, chłopa orzącego pole. Żadna z tych postaci zajęta
pracą, nie dostrzegła rozgrywającej się tragedii marzyciela:
"Oto Ikar wzlatuje. Kobieta nad balią zanurza ręce. Oto Ikar
upada. Kobieta nad balią napręża kark. Oto Ikar wzlatuje.
Kobieta czuje kręgosłup jak łunę. Oto Ikar upada. W kobiecie
jest ból i spoczynek". Rytm wzlotów Ikara autor zestawia z
rytmem ruchów kobiety przy pracy. On tam, w niebie, ona tu, na
ziemi. Poeta zadaje sobie pytanie: kto z nich jest ważniejszy?
Przyznaje pierwszeństwo starej i spracowanej kobiecie, bo piękno
jest nie w "napowietrznych pokojach", ale wyraża go " stół do
odpoczynku łokci- krzesło do straży przy chorym". Dla Grochowiaka
ważniejsza jest ciężka codzienna praca od romantycznych wzlotów i
uniesień. W wierszu pt." Prawa i obowiązki" Tadeusz Różewicz
nawiązuje do obrazu Petera Brueghlea "Upadek Ikara", ukazując nam
swoje stanowisko wobec tragedii bohatera. Mówi, iż kiedyś sądził, że
należy dostrzec Ikara- syna marzenia. Uważał, że nie wolno odwracać
oczu od dramatu, jaki się rozgrywa. Dopiero później autor dochodzi
do wniosku, że najważniejszą wartością ludzkiego życia jest zwykła,
codzienna praca. Uświadamia nam, że : "Oracz winien orać ziemię
pasterz pilnować trzody. Przygoda Ikara nie jest ich
przygodą Musi się tak skończyć". Oni nie mają obowiązku
rzucać swojej pracy dlatego, że tonie Ikar. Mają prawo marzyć , ale
wzywa ich obowiązek. Muszą rzetelnie pracować, żyć zwykłą
codziennością i nie myśleć o tragedii marzyciela, to jest
najważniejsze. W wierszu pt." Nike, która się waha" Zbigniew
Herbert odwołuje się do mitologii, przywołuje postać Nike bogini
zwycięstwa. Nike, widząc młodego człowieka idącego na śmierć,
pragnie uczynić jakiś gest współczucia, pocieszenia, lecz nie czyni
tego. Obawia się, że spowoduje to zmianę postawy młodzieńca, który
mógłby wycofać się z walki. Bogini posiada tu cechy ludzkie: wzrusza
się i współczuje. W wierszu Leopolda Staffa "Odys" życie
człowieka ukazane jest jako Odyseja. Każdy człowiek przeżywa chwile
szczęście, ale także załamania, życiowe tragedie. Nie ma życia
usłanego różami, ale zawsze w najcięższych nawet chwilach znajdziemy
promyk słońca, szczęście. Wiersz ten jest apelem do nie poddawania
się. Mamy iść śmiało przez życie i wierzyć, że odnajdziemy
szczęście, tak jak zmęczony podróżnik odnajduje swój dom rodzinny:
" Bo każdy z nas jest Odysem , co wraca do swej Itaki".
Biblia jest najstarszym źródłem kultury europejskiej. Odgrywa
znaczną rolę zarówno w sferze religijno- moralnej, jak i kulturowej.
Ludzie, niezależnie od wyznania i światopoglądu odnajdują w Biblii,
coś co ma dla nich wielkie znaczenie w życiu. Biblia jest niezwykle
cenna także jako dzieło literackie, pełne głębokiej mądrości,
przedstawiające świat człowieka w całym jego skomplikowaniu. Symbole
religijne i bohaterowie tej księgi to elementy stale obecne w
kulturze. Wiele pojęć biblijnych weszło na zawsze do języka
potocznego. Szczególną rolę Biblia odegrała w rozwoje piśmiennictwa
średniowiecznej Europy. W literaturze staropolskiej dominowała
tematyka religijna. W utworach okresu średniowiecza bardzo często
podejmowano motywy z Biblii. Pojawiały się one w kazaniach,
pieśniach, misteriach religijnych, apokryfach i tłumaczeniach
psalmów. Po raz pierwszy motywy z Biblii znalazły odbicie w
"Kazaniach świętokrzyskich". Są to kazania napisane w języku polskim
i stanowią niezwykle cenny dokument polszczyzny z przełomu XIII i
XIV wieku. Ich anonimowy autor był oczytany w Piśmie Świętym, swoim
kazaniom nadał ton podniosły, przytaczając wiele biblijnych motywów.
"Legenda o świętym Aleksym" ukazuje motyw przemijania, naczelne
hasło Księgi Koheleta- "Marność nad marnościami i wszystko marność".
"Legenda o świętym Aleksym" jest utworem propagującym skrajną
ascezę. Ascetami określa się ludzi, którzy dobrowolnie decydują się
na umartwianie, odrzucanie wszelkich przyjemności świata, życie w
skrajnej nędzy i cierpieniu. Celem takiej postawy było oprócz
doskonalenia w sobie cnoty i pobożności, uzyskanie zbawienia i
osiągnięcie świętości na ziemi. Asceci wierzyli, że po śmierci czeka
ich szczęście wieczne. Aleksy jest przykładem typowego idealnego
człowieka średniowiecza: odrzucającego świat materii dla Boga i
wiecznego szczęścia. Kochanowski jako renesansowy humanista
wiele czerpał z dorobku filozoficznego minionych epok. Charakter
taki ma fraszka "O żywocie ludzkim". Utwór ten jest refleksją,
zadumą nad życiem, miejscem i rolą człowieka w świecie. Według poety
wszyscy jesteśmy tylko kukiełkami odgrywającymi swoje role w wielkim
przedstawieniu jakim jest świat. W utworze tym wyraźnie widać
nawiązanie do starotestamentowej księgi Koheleta. W bogatej
twórczości Jana Kochanowskiego dużo miejsca zajmuje Bóg. Tematyce
religijnej poświęcał zarówno całe utwory, jak też pojawiała się ona
tylko we fragmentach, w jakimś odwołaniu się do Boga lub prośbie.
Szczególnie inspirującą rolę dla poetów i pisarzy odegrała
księga Apokalipsy według świętego Jana. Liczne nawiązania do tej
treści występują w twórczości Jana Kasprowicza. "Dies Irae" uważa
się za najważniejszy i najdoskonalszy hymn Jana Kasprowicza. Tematem
tego utworu jest koniec świata i Sąd Ostateczny. Utwór przesycony
jest symboliką biblijną, a szczególnie apokaliptyczną, co ma
podkreślić grozę czasów ostatecznych: "głowa, owinięta cierniową
koroną", "jasnowłosa Ewa, wygnana z raju", "wąż grzechu". Obrazy te
zwiastują koniec świata, nadchodzącą katastrofę, koniec ludzkości.
Wiele odwołań do Apokalipsy znajdujemy również w części III
"Dziadów" Adama Mickiewicza. Warto zwrócić uwagę na apokaliptyczną
stylizację "Widzenia" księdza Piotra. Gdy mówi on o Bogu, to
dosłownie cytuje fragment Apokalipsy: "Nie płacz! Oto zwyciężył lew
z pokolenia Judy, potomek Dawida...". Innym elementem jest
posługiwanie się liczbami, którym przypisywano magiczne znaczenie. W
Apokalipsie taką magiczną liczbą była siódemka. Także imię
apokaliptycznej bestii było liczbą: " Kto ma rozum, niech zliczy
liczbę bestii. Bo jest to liczba sześćset sześćdziesiąt i sześć".
Analogicznie do tekstu biblijnego Mickiewicz nadał zbawcy ojczyzny
imię " czterdzieści i cztery". W III części "Dziadów" Mickiewicz nie
tylko nawiązał do Apokalipsy, odwołał się również do poetyki
przypowieści ewangelicznych. Wielu twórców sięga do postaci
Matki Boskiej. Do jej osoby odnosi się "Bogurodzica", będąca prośbą
o wyproszenie łask dla ludzi. Poeci nie tylko prosili o łaski,
sięgali także do motywu Matki cierpiącej- Stabat Mater. Równie
często sięgano do motywu cierpiącego Chrystusa. Podobną do
Chrystusowej postawę reprezentuje doktor Tomasz Judym w "Ludziach
bezdomnych" Stefana Żeromskiego , spełniający ideę poświęcenia,
posłannictwa oraz ofiarowania się dla odkupienia i wymazania
grzechów ludzkości. Jan Wolfgang Goethe w "Fauście" sięga do
jednego najczęściej przedstawianych w Biblii obrazów- do motywu
walki dobra ze złem. Autor podjął w swym dziele problem
ogólnoludzki, wybiegający poza XIX wiek. Późniejsze epoki powracały
do problemu starego doktora, pragnienia posiadania niezwykłej
wiedzy, poznania prawd niedostępnych zwykłym śmiertelnikom,
odpowiedzi na pytanie o sens życia, a także do problemu walki dobra
ze złem. Moim zdaniem człowiek współczesny powinien znać Biblię
i Mitologię przede wszystkim dlatego, że są one źródłem tematów i
motywów podejmowanych we współczesnej sztuce. Człowiek współczesny,
który ich nie zna, nie tylko nie rozumie szeregu książek powstałych
w przeciągu naszej ery, lecz także nie pojmuje wielu dzieł sztuki
współczesnej.







Autor: mloda

Ocena : 6 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000