ÿþ4 0 ) R O D Z A J E G R U P S P O AE C Z N Y C H I I C H C H A R A K T E R Y S T Y K A
G r u p a s p o Be c z n a - z b i o r o w o [ z e s p o l o n a w i z i s p o Be c z n , k t ó r e j c z Bo n k o w i e p r z e j a w i a j
[w i a d o m o [ w Ba s n e j o d r b n o [c i .
W a r u n k i p o w s t a n i a i e l e m e n t y t w o r z c e g r u p : p e w n a i l o [ l u d z i , s u b s t r a t l u d z k i
u r e g u l o w a n y s y s t e m s t o s u n k ó w s p o Be c z n y c h Bc z c y c h c z Bo n k ó w , u r e g u l o w a n y t z n |e i s t n i e j
w y r a zn e z a s a d y o k r e [l a j c e r e l a c j e m i e d z y c z Bo n k a m i o r a z u s t a l o n e w z o r y i f o r m y k o n t r o l i
w a r u n k i e m p o w s t a n i a g r u p y s w s p ó l n e w a r t o [c i p o d z i e l a n e p r z e z c z Bo n k ó w g r u p y : h a s Ba
s y m b o l e , i d e e l u b p r z e d m i o t y , k t ó r e r o z w i j a j p o c z u c i e w s p ó l n o t y i p r z y n a l e |n o [c i w y r a z e m
p s y c h i c z n e j w i z i Bc z c e j c z Bo n k ó w i p o d s t a w d z i a Ba D i s o l i d a r n o [c i g r u p y j e s t i d e n t y f i k a c j a
w k a t e g o r i a c h m y " k a |d a g r u p a m u s i p o s i a d a z a s a d o d r b n o [c i i d e n t y f i k u j c g r u p o
o d d z i e l a j c j o d i n n y c h ( n p . i d e o l o g i a )
R o d z a j e g r u p s p o Be c z n y c h , k r y t e r i a :
w i e l k o [ g r u p y : g r u p y m a Be , [r e d n i e , d u |e
c h a r a k t e r w i z i : g r u p y p i e r w o t n e i w t ó r n e
t r w a Bo [ w i z i : g r u p y s p o r a d y c z n e i t r w a Be
s y s t e m k o n t r o l i : g r u p y f o r m a l n e i n i e f o r m a l n e
c h a r a k t e r c z Bo n k o s t w a : g r u p y d o b r o w o l n e , p r z y m u s o w e , a u t o m a t y c z n e
t y p s o l i d a r n o [c i : g r u p y w e w n t r z n e i z e w n t r z n e
k r y t e r i u m p r z y j - z a s a d a p r z y j : g r u p y e k s k l u z y w n e , g r u p y o g r a n i c z o n e , g r u p y i n t r u z ) \ v n e
( c a Bk o w i c i e o t w a r t e )
W r a m a c h r o d z i n y m o |e s i t w o r z y g r u p a . S p o Be c z n o [ l o k a l n a - w i e [. s t r u k t u r a t y p o w a d l a
d u |y c h
g r u p .
" K r y t e r i u m w i z i s p o Be c z n y c h
I . G r u p y p i e r w o t n e - ( p o j c i e t o w p r o w a d z i B C o o l e y ) w i z m a c h a r a k t e r o s o b i s t y i e m o c j o n a l n y
t z n g r u p a s k u p i o n a j e s t p r z e d e w s z y s t k i m z a i n t e r e s o w a n i a m i o s o b i s t y m i c z Bo n k ó w , u c z e s t n i c z y m y
w n i c h c a B o s o b o w o [c i , m a Ba l i c z e b n o [, b e z p o [r e d n i e s t y c z n o [c i , s i l n e z a a n g a |o w a n i e
e m o c j o n a l n e , p r z e d m i o t e m z a i n t e r e s o w a D j e s t c a l a o s o b o w o [, s i l n a k o n t r o l a z a c h o w a D c z Bo n k ó w
g r u p y .
W y r ó |n i a s i 4 t y p y :
g r u p y o s o b i s t e ( r o d z i n a , g r u p y p r z y j a c i e l s k i e , k o l e |e Ds k i e , r ó w i e [n i c z e )
g r u p y i d e o l o g i c z n e ( w s p ó l n o t y r e l i g i j n e )
g r u p y t e r y t o r i a l n e ( m a Ba w i e [)
g r u p y k r e w n i a c z e ( r o d y . n p . a r y s t o k r a t y c z n e - w i z o p a r t a n a p o k r e w i e Ds t w i e )
I I . G r u p y w t ó r n e - z o r g a n i z o w a n e d l a r e a l i z a c j i o k r e [l o n e g o c e l u . o p a r t e n a w i z i r z e c z o \ \ c j a
m e n a o s o b i s t e j , n a j c z [c i e j p o [r e d n i e j , p o s i a d a j c e u r e g u l o w a n y s y s t e m s t o s u n k ó w s p o Be c z n y c h
( z i n s t y t u c j o n a l i z o w a n y ) i d z i a Ba n i a u r e g u l o w a n e p r z e p i s a m i , n p . p a r t i e p o l i t y c z n e
" K r y t e r i u m d Bu g o [c i t r w a n i a g r u p y
1 . g r u p y k r ó t k o t r w a Be - z b i o r o w o [c i s k u p i o n e w y d a r z e n i a m i - n p . t Bu m . p u b l i c z n o [ - n i e
t r w a j d Bu |e j n i | t o z d a r z e n i e , k t ó r e j e j e d n o c z y
2 . g r u p y t r w a l e :
g r u p y , k t ó r e i s t n i e j t y l k o p r z e z c z a s t r w a n i a s w o i c h c z Bo n k ó w , n p . r o d z i n a g r u p y . k t ó r e t r w a j
d Bu |e j n i | |y c i e p o s z c z e g ó l n y c h c z Bo n k ó w , n p . n a r ó d
" K r y t e r i u m s y s t e m u k o n t r o l i s p o Be c z n e j
1 . g r u p y f o r m a l n e - p o s i a d a j i n s t y t u c j e f o r m a l n e , s k o d y f i k o w a n e . f o r m a l n y s y s t e m
k o n t r o l i . z i n s t y t u c j o n a l i z o w a n y s y s t e m o r g a n i z a c j i , m a j a r e g u l a c j e p r a w n e , o k r e [l o n e p r z e p i s y
2 . g r u p y n i e f o r m a l n e - o r g a n i z a c j a i k o n t r o l a m a c h a r a k t e r n i e f o r m a l n y , o p a r t a n a p e w n e j
u m o w i e . t r a d y c j i , n p . g a n g m Bo d z i e |o w y , g r u p a k o l e |e Ds k a
" K r y t e r i u m c h a r a k t e r u c z Bo n k o s t w a
1 . g r u p y d o b r o w o l n e - p r z y n a l e |n o [ d o n i c h w y n i k a z u t o |s a m i a n i a s i z w a r t o [c i a m i g r u p y ,
s o l i d a r n o [ z g r u p j e s t p i e r w o t n a a c z Bo n k o s t w o w t ó r n e
2 . g r u p y a u t o m a t y c z n e - c z Bo n k o s t w o j e s t p i e r w o t n e , a p o c z u c i e p r z y n a l e |n o [c i j e s t w t ó r n e .
p ó zn i e j s z e , n p . r o d z i n a
3 . g r u p y p r z y m u s o w e - p r z y n a l e |n o [ w y n i k a z o k r e [l o n y c h r e g u B o r g a n i z a c j i |y c i a
s p o Be c z n e g o , a n i e z w o l i j e d n o s t k i , n p . s z k o Ba p o d s t a w o w a , w o j s k o
1
" K r y t e r i u m - t y p s o l i d a r n o [c i
l g r u p y w e w n t r z n e - t a k i e , d o k t ó r y c h n a l e |y m y m y - n a s z e g r u p y
2 . g r u p y z e w n t r z n e - t a k i e , d o k t ó r y c h n a l e | o n i , o b c e
P o d z i a B t e n m a c h a r a k t e r w z g l d n y i z a l e |y o d g r u p y o d n i e s i e n i a , n p . k i b i c e p i Bk a r s c y
" K r y t e r i u m p r z y j
l g r u p y e k s k l u z y w n e - m a j b a r d z o w y r a zn e k r y t e r i a p r z y j , n p . g n i p y w i z i e n n e , z a k o n y ,
n i c h m a s o Ds k i ( r y t u a By , s z c z e b l e ) , m a w Ba s n e s t r u k t u r y o r g a n i z a c y j n e ( n p . w o l n o m u l a r z e w A n g l i i )
2 . g r u p y o g r a n i c z o n e - k r y t e r i a p r z y j s m n i e j o s t r e , a l e w y s t p u j , n p . p a i t i e p o l i t y c z n e ,
k l u b y m i Bo [n i k ó w z w i e r z t .
3 . g r u p y i n k l u z y w n e - c a Bk o w i c i e o t w a r t e , b r a k k r y t e r i ó w p r z y j , n p . o r g a n i z a c j e d o b r o c z y n n e :
R o d z i n a - g r u p a m a Ba , p i e r w o t n a , t r w a Ba , c z [c i o w o f o r m a l n a , o p r z y n a l e |n o [c i a u t o m a t y c z n e j
d z i e c i , d o b r o w o l n e j p r z y n a l e |n o [c i m a B|o n k ó w , g r u p a w e w n t r z n a , d l a d z i e c i - i n k l u z y w n a . d l a
m a B|o n k ó w o g r a n i c z o n a .
4 1 ) S O C J O L O G I C Z N A C H A R A K T E R Y S T Y K A W S P Ó L N O T Y
S p o Be c z n o [, w s p ó l n o t a ( g e m a i n s c h a f t - w s p ó l n o t a , g e s e l s c h a f t - s t o w a r z y s z e n i e .
s p o Be c z e Ds t w o ) - z b i o r o w o [ o s i l n e j w i z i l o k a l n e j , n a w y k o w e j , z w i z a n a z a z w y c z a j z
t e r y t o r i u m , z a s p o k a j a j p o d s t a w o w e p o t r z e b y s w o i c h c z Bo n k ó w , s p o d s t a w t o |s a m o [c i i
i d e n t y f i k a c j i j e d n o s t e k , t o |s a m o [ c z Bo n k ó w w s p ó l n o t m a w z n a c z n e j m i e r z e c h a r a k t e r t o |s a m o [c i
s p o Be c z n e j , z b u d o w a n e j n a p o d s t a w i e i d e n t y f i k a c j i z g r u p a i o p o z y c j i m y " i m e m y " ( o b c y ) .
4 2 ) Z B I O R O W O ZC I O P A R T E N A P O D O B I E CS T W I E Z A C H O W A C ( P U B L I C Z N O Z
T AU M Z B I E G O W I S K O )
Z b i o r o w o [c i o p a r t e n a p o d o b i e Ds t w i e z a c h o w a D - p o Bc z o n e w i z i s y t u a c y j n , k r ó t k o t r w a l e ,
b a r d z o s i l n e e m o c j o n a l n i e , w z b i o r o w o [c i a c h t y c h w y s t p u j e z j a w i s k o t z w z a r a |e n i a
e m o c j o n a l n e g o i d e p e r s o n a l i z a c j i c z y l i p o w s t a w a n i a i d e n t y c z n y c h l u b p o d o b n y c h s t a n ó w
n a p i c i a e m o c j o n a l n e g o K o n s e k w e n c j j e s t p o c z u c i e s o l i d a r n o [c i i m o c y , k t ó r e d a j e g r u p a i
p o d o b n e z a c h o w a n i a . T r a c i m y j e d n o s t k o w t o |s a m o [, z a w i e s z e n i u u l e g a j w s z e l k i e n o r m y
s p o Be c z n e i r e g u l a c j e i n s t y t u c j o n a l n e . M o |e m y w y r ó |n i t Bu m d e m o n s t r u j c y , a g r e s y w n y ,
u c i e k a j c y .
4 3 ) G R U P Y E T N I C Z N E N A R Ó D
N A R Ó D j e s t g r u p w s p ó l n o t o w , o p a r t n a w s p ó l n y m d l a j e j c z Bo n k ó w o d n i e s i e n i u d o p e w n y c h
w a r t o [c i z w i z a n y c h z t r a d y c j w s p ó l n y c h l o s ó w , z e w s p ó l n y m i e l e m e n t a m i k u l t u r y o r a z d |e n i a m i
d o z a c h o w a n i a i c h o d r b n o [c i . J e s t t o g r u p a p r z e w a |n i e o w s p ó l n y m p o c h o d z e n i u , a l e s n a r o d y k t ó r e
n i e m a j w s p ó l n e g o p o c h o d z e n i a - n a r ó d a m e r y k a Ds k i . E l e m e n t e m k u l t u r y w y r ó |n i a j c y n a r ó d
u c h o d z i j z y k a l e s n a r o d y k u l k u j z y c z n e S z w a j c a r i a . N a r ó d p o w s t a j e n a o k r e [l o n y m t e r y t o r i u m ,
w p r z e s t r z e n n e j s t y c z n o [c i j e g o c z Bo n k ó w .
N a r ó d n i e j e s t g r u p s f o r m a l i z o w a n . N a r ó d Bc z y w s p ó l n e d z i e d z i c t w o k u l t u r o w e . P o s t a w a
p a t r i o t y z m u j e s t i s t o t n a d l a t r w a Bo [c i n a r o d u .
4 4 ) P O J C I E I N S T Y T U C J I I I N S T Y T U C J O N A L I Z A C J I
W s p ó Bc z e [n i e d o k o n u j e s i i n s t y t u c j o n a l i z a c j a |y c i a s p o Be c z n e g o . I n s t y t u c j o n a l i z a c j a
p r o c e s w y t w a r z a n i a s i u z n a n y c h p r z e z d a n z b i o r o w o [ s p o Be c z n r e g u B, n o r m i w z o r ó w
z a c h o w a D i n a d a w a n i e i m p o d s t a w o r g a n i z a c y j n y c h i m a t e r i a l n y c h , d z i k i c z e m u s t a j s i
o n e i n s t y t u c j a m i s p o Be c z n y m i , m ó w i m y w t y m s e n s i e n p . o i n s t y t u c j o n a l i z a c j i o p i e k i m e d y c z n e j
i t d .
I n s t y t u c j a s p o Be c z n a - t e r m i n w p r o w a d z o n y p r z e z H e r b e r t a S p e n c e r a ( 1 8 2 0 - 1 9 0 3 ) -
p r z y j m o w a B o n b a r d z o s z e r o k i e p o j c i e s Bo w a i n s t y t u c j a . I n s t y t u c j e s p o Be c z n e t r a k t o w a B j a k o
c z y n n i k p r z y s t o s o w a n i a s i n i e s p o Be c z n e g o z n a t u r y c z Bo w i e k a d o w s p ó Bd z i a Ba n i a z i n n y m i
( p o d o b n i e t w i e r d z i l i : E . D u r l d i e i m . C o o l e y . P a r s o n s , M a l i n o w s k i ) . J e s t t o u r e g u l o w a n y , z g o d n y z
n o r m a m i i w a r t o [c i a m i g r u p y s p o s ó b z a s p o k a j a n i a p o t r z e b s p o Be c z n y c h .
W s o c j o l o g i i w y r ó |n i a m y 5 m o b i l n y c h s p o s o b ó w r o z u m i e n i a i n s t y t u c j i :
" t r w a l e e l e m e n t y l d u s p o Be c z n e g o , t a k i e j a k r o d z i n a , w Ba s n o [, p r a w o .
" s t o u r e g u l o w a n e i u s a n k c j o n o w a n e f o r m y d z i a Ba l n o [c i ( n a u k a , p o l i t y k a i t d . )
" u z n a n e i z r u t y n i z o w a n e s p o s o b y r o z w i z y w a n i a p r o b l e m ó w |y c i a s p o Be c z n e g o ( n p .
m a B|e Ds t w o )
" o r g a n i z a c j e f o r m a l n e p e Bn i c e o k r e [l o n e f u n k c j e s p o Be c z n e n p . s z p i t a l , s z k o Ba , u r z d
2
" r o l e s p o Be c z n e d o n i o s Be d l a d a n e j z b i o r o w o [c i , n p . k r ó l . r e k t o r , m i n i s t e r , p r z y w ó d c a
5 e l e m e n t ó w i n s t y t u c j i :
1 . c e l ( f u n k c j a ) - z a k r e s s p r a w , k t ó r e i n s t y t u c j a p o w i n n a z a Ba t w i a , n p . u d z i e l a n i e
p o m o c y s p o Be c z n e j
2 . c z y n n o [c i d o p u s z c z a l n e d o z a Ba t w i e n i a t y c h s p r a w ( z a c h c a n i e , p e r s w a z j a i t d . )
3 . u s t a l o n e r o l e s p o Be c z n e o s ó b w y k o n u j c y c h t e c z y n n o [c i
4 . [r o d k i i u r z d z e n i a ( n p . b u d y n k i , p r a w o , p i e n i d z e , m i e s z k a n i e )
5 . s a n k c j e , k t ó r e p o z o s t a j w d y s p o z y c j i i n s t y t u c j i ( n p . z m n i e j s z e n i e k i e s z o n k o w e g o -
r o d z i n a ) , n a g r o d y i k a r y
F U N K C J A R E A L I Z A C Y J N A - s t w a r z a n i e m o |l i w o [c i z a s p o k a j a n i a r ó |n e g o r o d z a j u p o t r z e b
F u n k c j a r e g u l a c y j n a - m o t y w u j e d o z a c h o w a l i p o |d a n y c h i s a n k c j o n u j z a c h o w a n i a
n i e p o |d a n e
F u n k c j a i n t e g r a c y j n a - z a p e w n i a j w e w n t r z n s p ó j n o [ g r u p y p o p r z e z i n t e g r a c j d |e D.
d z i a Ba D i s t o s u n k ó w s p o Be c z n y c h
F u n k c j a z a p e w n i e n i a t r w a Bo [c i g r u p y - z a p e w n i a j c i g Bo [ |y c i a s p o Be c z n e g o p o p r z e z
c z y n n o [c i p u b l i c z n e i i m p e r s o n a l n e ( l u d z i e s i z m i e n i a j , a i n s t y t u c j a p o z o s t a j e )
4 6 ) R O D Z A J E I N S T Y T U C J I S P O AE C Z N Y C H
" i n s t y t u c j e f o r m a l n e - u t w o r z o n o w o p a r c i u o p r z e p i s y p r a w a , p r z e p i s y t e :
o k r e [l a j z a s a d y o r g a n i z a c y j n e i n s t y t u c j i s p o d s t a w i c h d z i a Ba l n o [c i i p o w i z a D z i n n y m i
i n s t y t u c j a m i o k r e [l a j c h a r a k t e r s a n k c j i , j a k i e m o |n a s t o s o w a
" i n s t y t u c j e n i e f o r m a l n e - t o t a k i e , k t ó r e n i e m a j p o d s t a w p r a w n y c h , a i c h f u n k c j o n o w a n i e :
r e g u l u j n o r m y o b y c z a j o w e , m o r a l n e l u b r e l i g i j n e P o d z i a B r z e c z o w y z e w z g l d u n a f u n k c j e , r o d z a j
r e a l i z o w a n y c h c e l ó w :
" e k o n o m i c z n e - p r o d u k c j a , p o d z i a B d ó b r , o b i e g p i e n i d z a , o r g a n i z a c j a p r a c y
" i n s t y t u c j e p o l i t y c z n e - z d o b y w a n i e , w y k o n y w a n i e i u t r z y m y w a n i e w Ba d z y ( p a r t i e
p o l i t y c z n e . u r z d , p o l i c j a i t d . )
" i n s t y t u c j e w y c h o w a w c z e i k u l t u r a l n e - z a j m u j c e s i t w o r z e n i e m , p r z e k a z y w a n i e m i
r o z w i j a n i e m d z i e d z i c t w a k u l t u r o w e g o ( n p . s z k o l , t e a t r , f i l h a r m o n i a i t d . )
" s o c j a l n e - z a j m u j c e s i o p i e k i w s p o m a g a n i e m l u d z i o o g r a n i c z o n e j s p r a w n o [c i ,
r o z w i z u j c e w a |n e p r o b l e m y s p o Be c z n e , p o m o c o w e
" r e l i g i j n e - z a j m u j c e s i s t o s u n k i e m c z Bo w i e k a d o s i B t r a n s c e n d e n t a l n y c h
4 7 ) I N S T Y T U C J E A G R U P Y C E L O W E
C e c h y g r u p c e l o w y c h : s z o r g a n i z o w a n e p l a n o w o d l a r e a l i z a c j i o k r e [l o n e g o c e l u . s z a t e m
t w o r z o n e i n t e n c j o n a l n e a n i e s p o n t a n i c z n i e
º%w i z m a w n i c h c h a r a k t e r s f o r m a l i z o w a n y , t z n . l u d z i Bc z z a d a n i a r z e c z o w e i s t o s u n k i s Bu |b o w e
º% o r g a n i z a c j a m a c h a r a k t e r f o r m a l n y , t z n . r e g u l o w a n y p r z e p i s a m i o k r e [l a j c y m i r e l a c j e
s Bu |b o w e .
º%r e a l i z a c j z a d a D i d o s t p n e [r o d k i
W r a m a c h g r u p c e l o w y c h w y r ó |n i a s i :
º%z r z e s z e n i a - p o w s t a j d o b r o w o l n i e i m o g b y r o z w i z a n e d e c y z j c z Bo n k ó w
º%g r u p y c e l o w e p r z y m u s o w e - c z Bo n k o w i e s p o w o By w a n i n a m o c y p r a w a , t e g r u p y n i t
i s t n i e j
z a l e |n i e o d w o l i c z Bo n k ó w ( n p . . s z k o Ba , w o j s k o )
W s p ó l n e c e c h y g r u p c e l o w y c h :
º% w i z o p a r t a n a r o z b u d o w a n y m s y s t e m i e i n s t y t u c j i i u r z d z e D, u m o |l i w i a j c y m w s p ó Bp r a c
l u d z i .
k t ó r z y n i e s p o t y k a j s i b e z p o [r e d n i o , r o z b u d o w a n a o r g a n i z a c j a ( m u s z j p o s i a d a ) , d l a t e g o
n a z y w a s i e j e c z s t o o r g a n i z a c j a m i
º% u c z e s t n i c t w o m a c h a r a k t e r k o n t r a k t u , t z n . j e s t o p a r t e n a z o b o w i z a n i u k a |d e g o c z Bo n k a , |e
b d z i e w y p e Bn i a B s w o j e o b o w i z k i
3
º% w y t w a r z a s i a t m o s f e r a i m p e r s o n a l n o [c i . t z n . d |y s i d o z a Ba t w i e n i a s p r a w w s p o s ó b
s f o r m a l i z o w a n y , c z y l i o k r e [l o n y p r z e p i s a m i , a n i e z a l e |n y o d i n t e n c j i o s o b i s t y c h , p o s t a w i d |e D
j e d n o s t k o w y c h i i n d y w i d u a l n y c h .
4 8 ) P O D S T A W O W E T E N D E N C J E W P R Z E M I A N A C H G R U P C E L O W Y C H
/ Z R Z E S Z E C
T e n d e n c j e w g r u p a c h c e l o w y c h :
1 . t e n d e n c j a d o j e d n o [c i , k o n c e n t r a c j i - p o t r z e b a j e d n o c z e n i a s i , z r z e s z e D p o k r e w n y c h
l u b p o d o b n y c h . A r g u m e n t y u z a s a d n i a j c e : z a p e w n i a s i w y |s z e f e k t y w n o [ g o s p o d a r o w a n i a
[r o d k a m i e l i m i n o w a n i e w s p ó Bz a w o d n i c t w a w i k s z e w p By w y
o s z c z d n o [ l u d z i i p i e n i d z y w y d a w a n y c h n a a d m i n i s t r a c j w i k s z a e f e k t y w n o [ d z i a Ba n i a
2 . t e n d e n c j a d o k o o r d y n a c j i i c e n t r a l i z a c j i - p o t r z e b a c e n t r a l n e g o k i e r o w a n i a , b d z
k o o r d y n o w a n i a p o c z y n a D z r z e s z e D, g r u p s p o Be c z n y c h , t w o r z y s i n p . k o m i t e t y k o o r d y n a c y j n e
3 . t e n d e n c j a d o s p e c j a l i z a c j i - w y r a |a s i o n a w p o w s t a w a n i u k a t e g o r i i
w y s p e c j a l i z o w a n y c h k i e r o w n i k ó w , e k s p e r t ó w i o r g a n i z a t o r ó w , k t ó r y c h z a d a n i e m j e s t o s i g a n i e
w y s o k i e j e f e k t y w n o [c i d z i a Ba n i a g r u p y c e l o w e j
4 . t e n d e n c j a d o d y c h o t o m i z a c j i - ( d y c h o t o m i z a c j a - ( a - n i e a ) p o d z i a B d w u d z i e l n y w g
j e d n e g o k r y t e r i u m , n p . b o g a c i i b i e d n i , c z y l i b i e d n i i n i e b i e d n i ) , w y r a |a s i w p o w s t a w a n i u
d w u d z i e l n e j s t r u k t u r y w g r u p a c h c e l o w y c h , m i a n o w i c i e k i e r o w n i c t w a i m a s ( p o z o s t a By c h )
P o w s t a w a n i e g r u p c e l o w y c h w i |e s i z t z w . i m p e r a t y w e m o r g a n i z a c y j n y m ( p r z y m u s ) , k a |d a
g r u p a c e l o w a , z a n i m z a c z n i e s p e Bn i a s w o j e m e r y t o r y c z n e c e l e , m u s i s i z o r g a n i z o w a , t z n .
u s t a l i z a s a d ) o r g a n i z a c y j n e - s t r u k t u r , s t a n o w i s k a i t d . , m u s i r o z b u d o w a a d m i n i s t r a c j i u s t a l i
p r z e p i s y r e g u l u j c e d z i a Ba n i a .
4 9 ) T Y P I D E A L N Y B I U R O K R A C J I M A X A W E B E R A
B I U R O K R A C J A - t e r m i n w p r o w a d z i B M o r r i e u r d e G o u r n o ( 1 7 4 5 r ) . E t y m o l o g i a s Bo w a b i u r k o i
w Ba d z a - r z d y u r z d n i k ó w . W X I X w s t o s o w a n o p o j c i e b i u r o k r a c j i w o d n i e s i e n i u d o
w Ba d z y p a Ds t w o w e j .
W s o c j o l o g i i ( W e b e r ) - b i u r o k r a c j a o z n a c z a m o d e l p r e c y z y j n e g o i e f e k t y w n e g o
a d m i n i s t r o w a n i a , g d z i e d z i a Ba n i a s u r e g u l o w a n e p r z e z j a s n e z a s a d y p r o c e d u r a l n e . W e b e r
u w a |a B, |e j e s t t o j e d y n y s p o s ó b z a r z d z a D i o r g a n i z a c j a m i
I d e a l n y m o d e l b i u r o k r a c j i w y m y [l o n y p r z e z W e b e r a :
1 . W y s t p u j e w y r a zn a h i e r a r c h i a w Ba d z y i p o d z i a B o b o w i z k ó w . B i u r o k r a c j a w y g l d a j a k
p i r a m i d a z p o z y c j a m i n a j w y |s z e j w Ba d z y n a s z c z y c i e . P r o c e s p o d e j m o w a n i a d e c y z j i j e s t
s k o o r d y n o w a n y , p o n i e w a | w y |s z y u r z d n i k k o n t r o l u j e p o d l e g Be g o m u u r z d n i k a .
2 . U r z d n i c y w s z y s t k i c h s z c z e b l i p o d l e g a j p r a w u p i s a n e m u , p r z y c z y m : i m w y |s z y
s z c z e b e l . c z [c i e j r o z s t r z y g a j s i p r z y p a d k i n i e d a j c e s i j e d n o z n a c z n i e s k o d y f i k o w a
3 . U r z d n i c y s z a t r u d n i a n i n a e t a t a c h i s o p Ba c a n i . K a |d a p r a c a w h i e r a r c h i i m a s w o j w a r t o [,
m a u s t a l o n e w y n a g r o d z e n i e . O c z e k u j e s i . |e j e d n o s t k a b d z i e r o b i Ba k a r i e r w o r g a n i z a c j i , a
a w a n s o p i e r a s i n a z a s a d z i e k o m p e t e n c j i i s t a r s z e Ds t w a .
4 . K w a l i f i k a c j e r o z p a t r y w a n e s w g k r y t e r i ó w b e z o s o b o w y c h - d y p l o m y .
5 . U r z d n i c y n i e s w Ba [c i c i e l a m i m a t e r i a l n y c h [r o d k ó w , k t ó r y m i d y s p o n u j . I s t n i e j e
[c i s Be o g r a n i c z e n i e m i d z y w Ba s n o [c i p r y w a t n i p u b l i c z n . W e b e r b y B p r z e k o n a n y , |e b y B t o
i d e a l n y s y s t e m b i u r o k r a c j i .
Z a l e t y b i u r o k r a c j i w g W e b e r a s t a n o w i c e w a r u n k i j e j e f e k t y w n o [c i :
- d e c y z j e s p o d e j m o w a n e z g o d n i e z k r y t e r i a m i u n i w e r s a l n y m i i c e l a m i o g ó l n y m i , a n i e z g o d n i e
z w o l j e d n o s t k o w
- k s z t a Bc e n i e u r z d n i k ó w z a p e w n i a p r z y z w o i t y p o z i o m i c h k o m p e t e n c j i
4
- z a p e w n i e n i e u r z d n i k o m s t a By c h p e n s j i i e t a t ó w , g d y | e l i m i n u j e t o m o |l i w o [ k o r u p c j i
- k o n t r o l a d z i a Ba l n o [c i o r g a n i z a c j i b i u r o k r a t y c z n y c h o g r a n i c z a z j a w i s k o n e p o t y z m u ( z a t r u d n i a n i e
w Ba s n e j r o d z i n y )
W a d y o g r a n i c z a j c e e f e k t y w n o [ b i u r o k r a c j i :
º%b i u r o k r a c j a w y z n a c z a s z t y w n e s c h e m a t y d z i a Ba n i a
º%p r o f e n o s j o n a l i z u j e z a j c i a b i u r o k r a t y c z n e , l i k w i d u j e i n i c j a t y w , g u b i t a l e n t y "
º%p r a c a , z d a n i e m W e b e r a , j e s t n u d n a i m o n o t o n n a
D z i s i a j i s t n i e j d w i e s p r z e c z n e t e n d e n c j e z a r z d z a n i a :
º%p r ó b y u e l a s t y c z n i e n i a i k o d y f i k o w a n i a g r u p c e l o w y c h - w i k s z e p o l e s w o b o d y d l a
p r a c o w n i k a .
º%o d e j [c i e o d s z t y w n y c h r e g u B
º%w z r o s t r o z m i a r ó w o r g a n i z a c j i i h i e r a r c h i i
5 0 ) W S P Ó AC Z E S N E T Y P Y I N S T Y T U C J I B I U R O K R A T Y C Z N Y C H
W y r ó |n i a s i d w a t y p y w i e l k i c h i n s t y t u c j i b i u r o k r a t y c z n y c h :
1 . O r g a n i c z n y - z w i z a n y z j e d n a t e n d e n c j - p o s i a d a 3 p o d s t a w o w e , m o d e l o w e c e c h y :
a ) s c h e m a t o r g a n i z a c j i o k r e [l a r a c z e j f u n k c j e n i | z a d a n i a , p o z o s t a w i a p o B d o d z i a Ba n i a , a l e
p o w i k s z a p o l e n i e p e w n o [c i
b ) d o t y c z y k o m u n i k a c j i : Bc z n o [ m i d z y p r a c o w n i k a m i j e s t r o z w i n i t a , a z a l e |n o [c i
s Bu |b o w e n i e z b y t s z t y w n e
c ) p r a w o p o d e j m o w a n i a d e c y z j i j e s t r o z p r o s z o n e , r o l a s z e f a p o l e g a n a p o b u d z a n i u i
s t y m u l o w a n i u p r a c o w n i k ó w d o k r e a t y w n e j , e f e k t y w n e j d z i a Ba l n o [c i
2 . M e c h a n i c z n y :
a ) s c h e m a t o r g a n i z a c y j n y j e s t b a r d z o s z c z e g ó Bo w y i s z t y w n y , o k r e [l a d o k Ba d n i e , a l i e k i e d y
d r o b i a z g o w o z a d a n i a p o s z c z e g ó l n y c h p r a c o w n i k ó w
b ) Bc z n o [ m i d z y p r a c o w n i k a m i j e s t o g r a n i c z o n a i l u zn a - k a |d y w y k o n u j e s w o j e
z a d a n i a a u t o m a t y c z n i e
c ) p r a w o p o d e j m o w a n i a d e c y z j i j e s t s k u p i o n e n a s z c z y c i e h i e r a r c h i i u r z d n i c z e j - s t y l
z a r z d z a n i a a u t o k r a t y c z n e g o
5 1 ) P O J C I E S P O AE C Z E CS T W A W S O C J O L O G I I ( g l o b a l n e / m a s o w e / o b y w a t e l s k i e )
P O J E C I E S P O AE C Z E CS T W A - p o j a w i Bo s i w X V I I I w . - u [w i a d o m i o n o s o b i e , z e o b o k
p a Ds t w a , k o [c i o Ba p o w s t a j t a k |e s p o n t a n i c z n e f o r m y ( n i e [c i s Be z i n s t y t u c j o n a l i z o w a n e ) . P o t o c z n i e ,
s p o Be c z e Ds t w o t o o k r e [l o n a l i c z b a o s ó b z a m i e s z k u j c y c h p e w i e n o b s z a r . O g ó l n i e . s p o Be c z e Ds t w o
t o c a Bo [ w y z n a c z a j c a w s z y s t k i e z j a w i s k a |y c i a z b i o r o w e g o , k t ó r a c h a r a k t e r y z u j e s i
n a s t p u j c y m i c e c h a m i :
i s t n i e j e p e w i e n s t o p i e D t r w a Be j o d r b n o [c i o d i n n y c h z b i o r o w o [c i
w z g l d n i e i n t e n s y w n a s i e i n t e r a k c j i m i d z y c z Bo n k a m i , s t o s u n k ó w - s p o Be c z n y c h i w z a j e m n y c h
o d d z i a By w a D w s p ó l n e t e r y t o r i u m w s p ó l n e i n s t y t u c j e u s t a l o n e z a s a d y k o m u n i k o w a n i a s i
p o d o b i e Ds t w o w a r u n k ó w |y c i a
o k r e [l o n y , c h a r a k t e r y s t y c z n y d l a t e j z b i o r o w o [c i p o d z i a B p r a c y w z g l d n a w s p ó l n o t a n o r m i w z o r ó w
S p o Be c z e Ds t w o j e s t z b i o r o w o [c i z o r g a n i z o w a n , o w y s o k i m s t o p n i u z Bo |o n o [c i . S p o Be c z e Ds t w o
a b s t r a h u j e o d f o r m p o l i t y c z n y c h , n a w e t p r z e c i w s t a w i a s i p a Ds t w u j a k o o r g a n i z a c j i p o l i t y c z n e j
I s t n i e j t y p y s p o Be c z e Ds t w , z e w z g l d u n a j a k [ i c h s p e c y f i c z n a c e c h , n p . s p o Be c z e Ds t w a
p l e m i e n n e , k l a s o w e , f e u d a l n e , n o w o c z e s n e , p r z e m y s Bo w e , t r a d y c y j n e , m a s o w e , o t w a r t e .
g l o b a l n e - k a |d e z t y c h u j s k u p i a s i n a p e w n e j s p e c y f i c z n e j c e s z e .
S p o Be c z e Ds t w o g l o b a l n e - n a j s z e r s z a p r z e s t r z e n n i e i l i c z e b n i e f o r m a z b i o r o w o [c i ,
k t ó r a c h a r a k t e r y z u j e s i :
w y t w a r z a w a r t o [c i k u l t u r o w e
t w o r z y i n s t y t u c j e n i e f o r m a l n e - u r e g u l o w a n e , s p o s o b y z a s p o k a j a n i a p o t r z e b
t w o r z v w z o r y z a c h o w a D i f o r m v d z i a Ba n i a ( t e c h n i k i |y c i a )
z a p e w n i a i n t e g r a c j s z e r e g u z b i o r o w o [c i
z a p e w n i a i n t e g r a c j e o s o b o w o [c i u c z e s t n i c z c e j w r ó |n y c h z b i o r o w o [c i a c h . g r u p a c h , k r g a c h .
w s p ó l n o t a c h .
5
S p o Be c z e Ds t w o g l o b a l n e t o f o r m a n a d r z d n a , o b e j m u j c a c a Bo [, o k r e [l a n a s z e c e l e . j e s t r a m . w
k t ó r e j m o |e m y s i r e a l i z o w a . S p o Be c z e Ds t w o g l o b a l n e t o f o r m a l n i e - c a Bo [ w z g l d n i e
s a m o w y s t a r c z a l n a ( s t w a r z a m o |l i w o [c i z a s p o k a j a n i a p o t r z e b s w o i m c z Bo n k o m i w y z n a c z a o g ó l n e
r a m y i k i e r u n e k |y c i a s p o Be c z n e g o ) i t r w a Ba ( i s t n i e j e c i g Bo [ |y c i a s p o Be c z n e g o m i m o z m i a n y
p o k o l e D) . I n n a p e r s p e k t y w a t e j d e f i n i c j i - s p o Be c z e Ds t w o t o s y s t e m r ó l s p o Be c z n y c h .
S p o Be c z e Ds t w o m a s o w e - t e r m i n s t o s o w a n y p r z e z k r y t y k ó w z a c h o d n i c h s p o Be c z e Ds t w
( H a b e r m a s s ) . c e c h y c h a r a k t e r y s t y c z n e - b a r d z o n e g a t y w n e ( w g s z k o By f r a n k f u r c k i e j ) :
- a m o r f i c z n o [ - b r a k l d u . p o r z d k u , s t r u k t u r y r o z k Ba d w i z i m i d z y l u d z k i c h - z a n i k a p o s t a w a
s o l i d a r n o [c i , z a n i k w a r t o [c i w y |s z y c h , b r a k z a k o r z e n i e n i a w t r a d y c j i , m a t e r i a l i z m ( o r i e n t a c j a n a
m i e a n i e b y ' ' ) , k o n f o r m i z m , z a n i k i n d y w i d u a l n o [c i , u n i f o r m i z a c j a , l a n s o w a n i e m o d y .
S t a n d a r y z a c j a , p o d a t n o [ n a d z i a Ba n i e p r o p a g a n d y i r e k l a m y , p o d a t n o [ n a m a n i p u l a c j
u n i f o r m i z a c j a k u l t u r y i o b n i |e n i e j e j p o z i o m u , k u l t u r a m a s o w a - j a k o l u d d y c z n a . r o z r y w k o w a
r u t y n i z a c j a , . a l i e n a c j a p r a c y , p o c z u c i e b e z s e n s u , r o z r a s t a n i e s i s t r u k t u r b i u r o k r a t y c z n y c h
S p o Be c z e Ds t w o o b y w a t e l s k i e - p o c z t k o w o b y Bo s y n o n i m e m p a Ds t w a , c y w i l i z o w a n e g o ,
r z d z c e g o s i p r a w e m . W c z a s i e z m i e n i a Bo s i z n a c z e n i e t e g o p o j c i a . O b e c n i e n a j c z [c i e j
p r z y w o By w a n a j e s t d e f i n i c j a z w i z a n a a t r a d y c j h e d l o w s k ( H e d l ) , k t ó r a o k r e [l a
s p o Be c z e Ds t w o o b y w a t e l s k i e j a k o c a Bo k s z t a Bt s t o s u n k ó w s p o Be c z n y c h i g o s p o d a r c z y c h , k t ó r e
k s z t a Bt u j s i b e z u d z i a Bu p a Ds t w a - s f e r a p o [r e d n i a m i d z y r o d z i n i p a Ds t w e m , |y c i e m
p r y w a t n y m i p u b l i c z n y m .
5 2 ) W Y B R A N E O R I E N T A C J E W U J M O W A N I U
S P O AE C Z E CS T W A ( o r g a n i c y s t y c z n a / k o n f l i k t u / i n t e r a k c y j n a )
1 . O r i e n t a c j a s y s t e m o w a , i n t e g r a c y j n a - s p o Be c z e Ds t w o j a k o o r g a n i z m , p r z e d s t a w i c i e l e - A . C o m t c . H .
S p e n c e r ( 1 8 2 0 - 1 9 0 3 ) , H . D u r k h e i m . T . P a r s o n s ( J 9 0 7 - 1 9 7 9 ) . R . M e r t o n ( 1 9 1 0 - . . . )
" s p o Be c z e Ds t w o u j m o w a n e j a k o r z e c z y w i s t o [ o b i e k t y w n a , z e w n t r z n a w o b e c j e d n o s t k i
" s p o Be c z e Ds t w o j e s t b y t e m h i s t o r y c z n y m i r e a l n y m ( w s e n s i e s o c j o l o g i c z n y m - t z n j e s t d o s t p n y m
e m p i r y c z n e m u b a d a n i u ) , w y k r a c z a j c y m p o z a g r a n i c e w s z e l k i e j j e d n o s t k o w e j b i o g r a f i i - l u d z i e :
o d c h o d z a s p o Be c z e Ds t w o z o s t a j e .
" s p o Be c z e Ds t w o j e s t d o b r z e z o r g a n i z o w a n y m s y s t e m e m
" e l e m e n t a m i t e g o s y s t e m u s : i n s t y t u c j e , g r u p y s p o Be c z n e , r o l e s p o Be c z n e
" e l e m e n t y t e p e Bn i w s y s t e m i e o k r e [l o n e f u n k c j e - u j c i e f u n k c j o n a l n e
" l u d z i e z a j m u j c y o k r e [l o n e p o z y c j e w g r u p a c h i i n s t y t u c j a c h , d z i a Ba j w g u z n a n y c h n o r m i w a r t o [c i
" p r z e s t r z e g a n i e n o r m p o w o d u j e , |e s y s t e m ( s p o Be c z e Ds t w o ) j e s t s t a b i l n e i p o z o s t a j e w s t a n i e
d y n a m i c z n e j r ó w n o w a g i
" p r o c e s z m i a n j e s t c i g By i e w o l u c y j n y ( m o d e r n i z a c j a s p o Be c z e Ds t w a )
" z m i a n y p o l e g a j n a p r z y s t o s o w a n i u s i s y s t e m u d o [r o d o w i s k a , w k t ó r y m f u n k c j o n u j e
2 M o d e l k o n f l i k t u - s p o Be c z e Ds t w o t r a k t o w a n e j a k o p o l e w a l k i , p r z e d s t a w i c i e l e - K . M a r k s ( l x l x - 8 3 ) .
R . D a l e n d o r f ( 1 9 2 9 - . . . )
" S p o Be c z e Ds t w o j e s t u k Ba d e m d |c y m d o z m i a n
" K a |d y e l e m e n t u k Ba d u p r z y c z y n i a s i d o d e z i n t e g r a c j i s y s t e m u i z m i a n
" P o d s t a w i s t n i e n i a s p o Be c z e Ds t w a j e s t p r z y m u s i d o m i n a c j a - z b i o r o w o [ d o m i n u j c a i z d o m i n o w a n a ,
n a d r z d n a i p o d r z d n a , i s t n i e n i e s t r u k t u r y s p o Be c z n e j
" S p r a w c z m i a n j e s t c z Bo w i e k p o s i a d a j c y o k r e [l o n e p o t r z e b y , a s p i r a c j e i d |e n i a
" M e c h a n i z m e m z m i a n y j e s t k o n f l i k t i n t e r e s ó w j e d n o s t k o w y c h i g r u p o w y c h
3 . M o d e l i n t e r a k c y j n y , d r a m a t y c z n y - s p o Be c z e Ds t w o t r a k t o w a n e j a k o p o l e i n t e r a k c j i . p r z e d s t a w i c i e l e -
F l o r i a n Z n a n i e c k i ( 1 8 X 2 - 1 9 5 8 ) . E r w i n G o f f m a n n
" S p o Be c z e Ds t w o j e s t r z e c z y w i s t o [c i r e a l n s o c j o l o g i c z n i e , a l e n i e j e s t c z y m [ z e w n t r z n y m w o b e c
j e d n o s t k i
" S p o Be c z e Ds t w o , [w i a t s p o Be c z n y t w o r z i n t e n c j o n a l n e d z i a Ba n i a j e d n o s t e k
" J e d n o s t k i s a k t o r a m i s p o Be c z n y m i o d g r y w a j c y m i r ó |n o r o d n e r o l e
" M o t y w a c j e d z i a Ba n i a s t a n o w i p o t r z e b a u z n a n i a i r o z u m i e n i a p a r t n e r a i n t e r a k c j i
" D z i a Ba n i a a k t o r ó w s p o Be c z n y c h p r z y c z y n i a j s i d o u t r z y m a n i a l d u s p o Be c z n e g o
" Z m i a n a s p o Be c z n a z w i z a n a j e s t z n o w y m d e f i n i o w a n i e m r z e c z y w i s t o [c i i n o w y m i s p o s o b a m i
g r a n i a r ó l s p o Be c z n y c h
" {y c i e s p o Be c z n e j e s t c y k l i c z n i e o d g r y w a n y m s p e k t a k l e m
6
5 3 ) O R G A N I Z A C J A S P O AE C Z N A . K O N C E P C J A AA D U S P O AE C Z N E G O
Aa d s p o Be c z n y - p o r z d e k |y c i a s p o Be c z n e g o , p o z i o m u p o r z d k o w a n i a |y c i a s p o Be c z n e g o ,
p r o g n o z u j e o n z a c h o w a n i e s p o Be c z n e . N a d t w o r z e n i e m s i l d u s p o Be c z n e g o z a s t a n a w i a Ba s i
X V I I I - u i e c z n y . a n g i e l s k i m y [l i c i e l T . H o b b s ( w g n i e g o c z Bo w i e k j e s t e g o i s t ) .
K o n c e p c j a Ba d u s p o Be c z n e g o w g O s s o w s k i e g o : t r z y p o d s t a w o w e t y p y z a c h o w a n i a s i l u d z i w
g r u p i e s p o Be c z n e j
" c z Bo n k o w i e z b i o r o w o [c i z a c h o w u j s i z g o d n i e z z a s a d a m i i n o r m a m i u t r w a l o n y m i p r z e z
t r a d y c j . P o s t p l u d z i r e g u l u j n o r m y o b y c z a j o w e , k t ó r y m c z Bo n k o w i e g r u p y
p o d p o r z d k o w u j s i w s p o s ó b b e z r e f l e k s y w n y
" z a c h o w a n i e s i l u d z i j a k o r e z u l t a t w z a j e m n e g o z a c h o w a n i a r ó |n y c h o [r o d k ó w d e c y z j i
i n d y w i d u a l n y c h l u b g r u p o w y c h . P o s t p l u d z i z a l e |y o d i c h i n d y w i d u a l n y c h d e c y z j i i m o t y w a c j i ,
j a k i o d o [r o d k ó w d e c y z y j n y c h , k t ó r e s k Ba d a j s i n a o r g a n s z e r s z e j z b i o r o w o [c i
" z a c h o w a n i e m s i c z Bo n k ó w z b i o r o w o [c i k i e r u j e j e d e n o [r o d e k d e c y z y j n y n p . p a Ds t w o t o t a l i t a r n e
T y m t y p o m z a c h o w a D o d p o w i a d a j t r z y t y p y Ba d u s p o Be c z n e g o :
1 ) Ba d p r z e d s t a w i e D z b i o r o w y c h " - |y c i e s p o Be c z n e o p a r t e j e s t n a k o n f o r m i z m i e
s p o Be c z n y m , u r e g u l o w a n y m p r z e z t r a d y c y j n e w z o r y . T e n t y p u k Ba d u o d p o w i a d a s p o Be c z e Ds t w o m
p i e r w o t n y m , m a By m s p o Be c z n o [c i o m l o k a l n y m l u b w s p ó l n o t o m . P o r z d e k s p o Be c z n y t o c o [
n a t u r a l n e g o i n i e p o d l e g a w z a s a d z i e r a c j o n a l n y m , r e f l e k s y j n y m o c e n o m .
2 ) Ba d p o l i c e n t r y c z n y - t y p o w y d l a d e m o k r a c j i m i e s z c z a Ds k i c h , g d z i e s t a r a s i z a c h o w a
o [r o d e k d e c y z y j n y , s t a r a s i z a c h o w a r ó w n o w a g m i d z y i n g e r e n c j w Ba d z y
p a Ds t w o w e j a i n d y w i d u a l n y m i z a c h o w a n i a m i . P a Ds t w o - s t r ó | n o c n y .
3 ) Ba d m o n o c e n t r y c z n y - |y c i e s p o Be c z n e r e g u l o w a n e j e s t p r z e z c e n t r a l n e d e c y z j e j e d n e g o
o [r o d k a w Ba d z y , k t ó r y s i l n i e k o n t r o l u j e d z i a Ba n i a . P o w s z e c h n c n o t j e s t p o s Bu s z e Ds t w o ,
k t ó r e j e s t w y m u s z o n e s a n k c j a m i f i z y c z n y m i , n p . w i z i e n i a , z s y Bk i l u b c h a r y z m r z d z c y c h .
C h a r a k t e r y s t y c z n y d l a p a Ds t w t o t a l i t a r n y c h , g d z i e i s t n i e j e s i l n a w Ba d z a w o j s k o w a .
5 5 ) P O J C I E K L A S Y I W A R S T W Y
K l a s y s p o Be c z n o e k o n o m i c z n e t o k a t e g o r i a r ó |n i c a s i s y t u a c j e k o n o m i c z n i c h c z Bo n k ó w i z w i z a n y m i z
t y m r ó |n i c a m i s y t u a c j i s p o Be c z n e j . P o d z i a B n a k l a s y s p o Be c z n o e k o n o m i c z n o m o |e o p i e r a s i n a t a k i c h
k r y t e r i a c h j a k : r o d z a j u z y s k i w a n y c h d o c h o d ó w , w y s o k o [ d o c h o d ó w , p o s i a d a n i e [r o d k ó w , p r o d u k c j i ( k a p i t a Bu
m a s z y n , z i e m i ) i t p .
W a r s t w y s p o Be c z n e t o k a t e g o r i e l u d z i r ó |n i c y c h s i m i d z y s o b s p o s o b e m |y c i a , w y k s z t a Bc e n i e m , p o z i o m e m
o g Ba d y t o w a r z y s k i e j i i n n y m i t r u d n y m i d o u c h w y c e n i a p r z e z c z Bo n k ó w r ó |n y c h w a r s t w w i k s z e g o a l b o
m n i e j s z e g o s z a c u n k u w [r ó d c z Bo n k ó w s p o Be c z e Ds t w a .
5 7 ) R U C H L I W O Z S P O AE C Z N A
J e d n z r ó |n i c m i d z y z a m k n i t y m ( k a s t a ) a o t w a r t y m ( k l a s a ) s y s t e m e m s t r a t y f i k a c j i s p o Be c z n e j j e s t
t o , |e w d r u g i m z t y c h s y s t e m ó w j e d n o s t k i s s p o Be c z n i e r u c h l i w e , t o z n a c z y , z m i e n i a j s w o j p o z y c j
s p o Be c z n . I s t n i e j e k i l k a r ó |n y c h f o r m r u c h l i w o [c i s p o Be c z n e j .
P i o n o w a r u c h l i w o [ s p o Be c z n a o d n o s i s i d o z m i a n y p o z y c j i s p o Be c z n e j n a i n n o w y |s z e j l u b
n i |s z e j r a n d z e . N a p r z y k Ba d : s p r z e d a w c a n a s t a c j i b e n z y n o w e j , k t ó r y p o u k o Dc z e n i u k u r s ó w w i e c z o r o w y c h
z o s t a j e p r z e d s t a w i c i e l e m h a n d l o w y m , w y k a z u j e r u c h l i w o [ s p o Be c z n w g ó r ; z w o l n i o n y z b a n k u k i e r o w n i k ,
k t ó r y z o s t a j e a g e n t e m u b e z p i e c z e n i o w y m , w y k a z u j e r u c h l i w o [ s p o Be c z n w d ó B.
P o z i o m a r u c h l i w o [ s p o Be c z n a d o t y c z y z m i a n y p o z y c j i s p o Be c z n e j n a i n n - o m n i e j w i c e j
t a k i m s a m y m s t a t u s i e . N a p r z y k Ba d : k a s j e r b a n k o w y , k t ó r y z o s t a j e a g e n t e m u b e z p i e c z e n i o w y m ,
w y k a z u j e p o z i o m r u c h l i w o [ s p o Be c z n . R ó |n i c e s t a t u s u m i d z y t y m i d w i e m a p o z y c j a m i s
m i n i m a l n e .
S o c j o l o g ó w i n t e r e s u j e s z c z e g ó l n i e m i d z y p o k o l e n i o w a r u c h l i w o [ s p o Be c z n a , c z y l i z m i a n a p o z y c j i
s p o Be c z n e j d z i e c i w s t o s u n k u d o p o z y c j i , j a k z a j m o w a l i r o d z i c e . P r a w n i k , k t ó r e g o o j c i e c b y B k i e r o w c
c i |a r ó w k i , w y k a z u j e m i d z y p o k o l e n i o w a r u c h l i w o [ w g ó r . N a u c z y c i e l , k t ó r e g o o j c i e c b y B l e k a r z e m ,
w y k a z u j e w p e w n y m s t o p n i u m i d z y p o k o l e n i o w a r u c h l i w o [ s p o Be c z n w d ó B,
W e w n t r z p o k o l e n i o w a r u c h l i w o [ s p o Be c z n a o d n o s i s i d o z m i a n y p o z y c j i s p o Be c z n e j j e d n o s t e k
w t r a k c i e i c h |y c i a . S p r z e d a w c a z e s t a c j i b e n z y n o w e j , k t ó r y z o s t a B p r z e d s t a w i c i e l e m h a n d l o w y m , w y k a z a B
w e w n t r z p o k o l e n i o - w r u c h l i w o [ s p o Be c z n w g ó r , n a t o m i a s t k i e r o w n i k z b a n k u , k t ó r y z o s t a B
a g e n t e m u b e z p i e c z e n i o w y m , w y k a z a B w e w n t r z p o k o l e n i o w r u c h l i w o [ s p o Be c z n w d ó B. T e d w a
p r z y p a d k i s p r z y k Ba d a m i r u c h l i w o [c i p i o n o w e j . A g e n t u b e z p i e c z e n i o w y , k t ó r y z o s t a j e a g e n t e m b i u r a
p o d r ó |y , w y k a z u j e p o z i o m w e w n t r z p o k o l e n i o w r u c h l i w o [ s p o Be c z n .
7
5 8 ) P O J C I E I P R Z Y C Z Y N Y Z M I A N S P O AE C Z N Y C H
Z m i a n a j e s t s t a By m e l e m e n t e m |y c i a s p o Be c z n e g o . W s z y s t k i e s p o Be c z e Ds t w a d o [w i a d c z a j z m i a n
s p o Be c z n y c h - i s t o t n y c h z m i a n w z o r ó w k u l t u r y i s t r u k t u r y s p o Be c z n e j , k t ó r e z n a j d u j o d b i c i e w
z a c h o w a n i a c h s p o Be c z n y c h . N i e k t ó r e s p o Be c z e Ds t w a , j a k m a Be p l e m i o n a z a m i e s z k u j c e o d l e g Be r e j o n y
A m e r y k i P o Bu d n i o w e j , z m i e n i a j s i p o w o l i ; i n n e , j a k S t a n y Z j e d n o c z o n e , z n a c z n i e s z y b c i e j . Z m i a n y
t e p r z e b i e g a j w r ó |n y c h k i e r u n k a c h ; p o d c z a s g d y w n i e k t ó r y c h k r a j a c h ( t a k i c h j a k P o l s k a )
n a s t p u j e p o l i t y c z n a l i b e r a l i z a c j a , w i n n y c h ( t a k i c h j a k C h i n y ) z a o s t r z a j s i r e p r e s j e p o l i t y c z n e .
P e w n e z m i a n y s p o Be c z n e s p l a n o w a n e , n p . k i e d y r z d w p By w a n a f u n k c j o n o w a n i e p r z e d s i b i o r s t w
l u b p o s t a n a w i a z t e g o z r e z y g n o w a , a i n n e n i e p l a n o w a n e , n p . k i e d y w k r a j u , k t ó r y p r z e g r a B w o j n ,
z m i e n i a s i s t r u k t u r a w Ba d z y . N i e k t ó r e z m i a n y s k r ó t k o t r w a Be , j a k w p r z y p a d k u s z a Bu " i m o d y , a
i n n e d Bu g o t r w a Be , j a k w p r z y p a d k u s k u t k ó w w y n a l e z i e n i a s a m o c h o d u . I s t n i e j z m i a n y s z y b k o
a k c e p t o w a n e p r z e z s p o Be c z e Ds t w o , j a k p r o g r a m p o p r a w y o p i e k i z d r o w o t n e j . J e d n a k |e w i k s z o [
z m i a n , j a k w p r z y p a d k u w a l k i f e m i n i s t e k o r ó w n o u p r a w n i e n i e k o b i e t , w y w o Bu j e w s p o Be c z e Ds t w i e
p r z y n a j m n i e j u m i a r k o w a n e k o n t r o w e r s j e .
5 9 ) T E O R I E Z M I A N Y
T e o r i a t a k o n c e n t r u j e s i n a m o d e r n i z a c j i - p r o c e s i e k u l t u r o w y m , e k o n o m i c z n y m i s p o Be c z n y m ,
k t ó r y p r z e k s z t a Bc a s p o Be c z e Ds t w o p r z e d p r z e m y s Bo w e w p r z e m y s Bo w e . Z m i a n y t e z a c h o d z i By g Bó w n i e
p o d w p By w e m r o z w o j u t e c h n i k i , k t ó r y p r o w a d z i B d o w z r o s t u w y d a j n o [c i p r o d u k c j i i z a s a d n i c z o
z m i e n i a B s t y l |y c i a s p o Be c z n e g o . C z y n n i k i t e p r z e s d z i By o p o w s t a n i u n o w o c z e s n y c h s p o Be c z e Ds t w
p r z e m y s Bo w y c h w S t a n a c h Z j e d n o c z o n y c h , E u r o p i e Z a c h o d n i e j , J a p o n i i i w m n i e j s z y m s t o p n i u w
Z w i z k u R a d z i e c k i m .
Z g o d n i e z t t e o r i n o w o c z e s n e s p o Be c z e Ds t w a w y t w a r z a j s t r u k t u r e k o n o m i c z n , k t ó r a
u m o |l i w i a r o z w ó j , s p r z y j a i n n o w a c j o m i w y k o r z y s t u j e z d o b y c z e t e c h n i k i d o z w i k s z e n i a w y d a j n o [c i i
p r o d u k t y w n o [c i . T w o r z y s i r o z l e g Ba s i e b a n k ó w , t r a n s p o r t u i k o m u n i k a c j i . S Ba b n i e r o l a i n s t y t u c j i
r e l i g i j n y c h i w i z ó w p o k r e w i e Ds t w a , n a t o m i a s t c o r a z w i k s z r o l w |y c i u s p o Be c z n y m o d g r y w a
r z d . M o d e l m a Be j r o d z i n y z w i k s z a j e j s p o Be c z n i g e o g r a f i c z n r u c h l i w o [. R a c j o n a l n o [ s t a j e s i , w
m i e j s c e t r a d y c j i , p o d s t a w o w w a r t o [c i |y c i a s p o Be c z n e g o . S i l n y n a c i s k k Ba d z i e s i n a k s z t a Bc e n i e
u m i e j t n o [c i t e c h n i c z n y c h , n i e z b d n y c h w n o w o c z e s n y m s p o Be c z e Ds t w i e .
U w a |a s i , |e m o d e r n i z a c j a z m i e n i Ba p s y c h o l o g i z a c h o w a D j e d n o s t e k . W k r a j a c h r o z w i n i t y c h
j e d n o s t k i w y k a z u j w i k s z p r z e d s i b i o r c z o [ w d |e n i u d o c e l ó w i n d y w i d u a l n y c h i s s k Bo n n e d o
r e z y g n a c j i z n a t y c h m i a s t o w e g o z y s k u , a b y o s i g n c e l e d Bu g o f a l o w e . M a j s i l n i e j s z e p o c z u c i e
k o n t r o l i n a d w Ba s n y m |y c i e m o r a z w y s o k o r o z w i n i t e t y k z a w o d o w . M i e s z k a Dc ó w k r a j ó w
T r z e c i e g o Zw i a t a n a t o m i a s t p o s t r z e g a s i j a k o f a t a - l i s t ó w , n i e w i e r z c y c h w m o |l i w o [ p o k i e r o w a n i a
w Ba s n y m l o s e m i |y j c y c h t e r a zn i e j s z o [c i , a t a k |e p o z b a w i o n y c h a m b i c j i , j a k a c e c h u j e n o w o c z e s n o [.
T e o r i a m o d e r n i z a c j i z a k Ba d a , |e w y s t a r c z y , a b y k r a j e T r z e c i e g o Zw i a t a p r z y j By m o d e l k r a j ó w
Z a c h o d u , k t ó r y z a p e w n i i m t a k i s a m p o z i o m r o z w o j u . W e d Bu g t e j t e o r i i s i By s p r a w c z e m a j c h a r a k t e r
w e w n t r z n y , w i c k r a j e T r z e c i e g o Zw i a t a m u s z p o p r o s t u w p r o w a d z i o d p o w i e d n i p o l i t y k . S z c z e g ó l n i e
w i n n y p o p i e r a r o z w ó j s z k o l n i c t w a c e l e m l i k w i d a c j i a n a l f a b e t y z m u . P o w i n n y t e | p r z e b u d o w a i n s t y t u c j e
g o s p o d a r c z e i p o l i t y c z n e i s t w o r z y w t e n s p o s ó b w a r u n k i s p r z y j a j c e i n i c j a t y w i e p r y w a t n e j i o s Ba b i a j c e
n i e r ó w n o [c i s p o Be c z n e .
T E O R I A K O N W E R G N A C J I
O d m i a n t e o r i i m o d e r n i z a c j i j e s t t e o r i a k o n w e r g e n c j i . G Bo s i o n a , |e m o d e r n i z u j c e s i s p o Be c z e Ds t w a
c o r a z b a r d z i e j s i d o s i e b i e u p o d a b n i a j n a s k u t e k t e g o p r o c e s u . M a j o n e p o d o b n y s t o p i e D z a a w a n s o -
w a n i a t e c h n o l o g i c z n e g o i p o d o b n s t r u k t u r s i By r o b o c z e j i i n s t y t u c j i p o l i t y c z n y c h . S p o Be c z e Ds t w a t e
s t o p n i o w o z b l i |a j s i " d o o g ó l n e g o m o d e l u n o w o c z e s n e g o s p o Be c z e Ds t w a .
K r a j e T r z e c i e g o Zw i a t a , w t y m u j c i u , b e z k r y t y c z n i e n a [l a d u j s p o Be c z e Ds t w a b a r d z i e j r o z w i n i t e .
P o g l d t e n n i e d o c e n i a f a k t u w s p ó Bp o w i z a n i a n o w o c z e s n e g o [w i a t a , k t ó r y w y m u s z a n a t y c h k r a j a c h
o k r e [l o n y k i e r u n e k p o l i t y k i . S p o Be c z e Ds t w a r o z w i n i t e m a j z a r ó w n o k a p i t a B, j a k i t e c h n o l o g i e
p o t r z e b n e k r a j o m T r z e c i e g o Zw i a t a , a l e d o s t p d o n i c h u z a l e |n i a j o d a k c e p t a c j i p r z e z t e k r a j e z m i a n
g o s p o d a r c z y c h i p o l i t y c z n y c h , i t o n a w e t w ó w c z a s , g d y z m i a n y t e s n i e z g o d n e z i c h k u l t u r c z y
w a r u n k a m i s p o Be c z n y m i .
T E O R I A U Z A L E {N I E N I A
W i e l u b a d a c z y , k w e s t i o n u j c y c h z a Bo |e n i a t e o r i i m o d e r n i z a c j i i k o n w e r g e n c j i , t w i e r d z i , |e k r a j e
r o z w i j a j c e s i f u n k c j o n u j w [w i e c i e z d o m i n o w a n y m p r z e z k r a j e r o z w i n i t e ( F r a n k , 1 9 6 9 ) . S t w o r z y l i
o n i t e o r i u z a l e |n i e n i a ( d e p e n d e n c j i ) , k t ó r a g Bo s i , |e k r a j e T r z e c i e g o Zw i a t a n i e z m o d e r n i z o w a By s i ,
8
p o n i e w a | b y t y u z a l e |n i o n e o d k r a j ó w r o z w i n i t y c h , d l a k t ó r y c h o b e c n y s t a n t y c h s p o Be c z e Ds t w j e s t
b a r d z i e j k o r z y s t n y z e w z g l d ó w g o s p o d a r c z y c h i p o l i t y c z n y c h . K r a j o m u p r z e m y s Bo w i o n y m o d p o w i a d a
s y t u a c j a , w k t ó r e j k r a j e T r z e c i e g o Zw i a t a n a d a l s d o s t a w c a m i s u r o w c ó w i r y n k a m i z b y t u d l a g o t o w y c h
p r o d u k t ó w . N i e c h c o n e m i e k o l e j n y c h k o n k u r e n t ó w w [w i e c i e , w k t ó r y m j u | i t a k j e s t o g r o m n a
k o n k u r e n c j a .
T e o r i a u z a l e |n i e n i a g Bo s i , |e k r a j e T r z e c i e g o Zw i a t a n i e m o g p o p r o s t u n a [l a d o w a
w c z e [n i e j s z e g o m o d e l u m o d e r n i z a c j i , p o n i e w a | i c h p o t r z e b y e k o n o m i c z n e i t e c h n o l o g i c z n e u z a l e |n i a j
j e o d g o s p o d a r k i [w i a t o w e j . T e o r i a t a n i e o k r e [l a j e d n a k o d p o w i e d n i o m o d e l u , k t ó r y m ó g Bb y p o p r a w i
s y t u a c j k r a j ó w T r z e c i e g o Zw i a t a . P i e r w o t n i e , j a k o m e c h a n i z m p o d n i e s i e n i a p o z i o m u n a u c z a n i a i o p i e k i
z d r o w o t n e j , t e o r i a t a p r o p o n o w a Ba w p r o w a d z e n i e r z d ó w s o c j a l i s t y c z n y c h . O b e c n i e j e d n a k w i a d o m o , |e
g o s p o d a r k a s o c j a l i s t y c z n a m o |e z a p e w n i l e p s z e d u k a c j i s Bu |b z d r o w i a , a l e j e s t m n i e j p r o d u k t y w n a n i |
g o s p o d a r k a k a p i t a l i s t y c z n a . N i e d a w n e w y d a r z e n i a w Z w i z k u R a d z i e c k i m i k r a j a c h s o c j a l i s t y c z n y c h
E u r o p y W s c h o d n i e j p o g Bb i By w t p l i w o [c i c o d o s k u t e c z n o [c i z m i a n p r o p o n o w a n y c h p r z e z t e o r i
u z a l e |n i e n i a .
T E O R I A S Y S T E M Ó W ZW I A T O W Y C H
P o s z e r z a j c p e r s p e k t y w z a k r e [l o n p r z e z t e o r i u z a l e |n i e n i a , W a l l e r s t e i n ( 1 9 7 4 ; 1 9 7 9 ; 1 9 8 0 )
z a p r o p o n o w a B t e o r i s y s t e m ó w [w i a t o w y c h , k t ó r a b a d a s t o s u n k i m i d z y k r a j a m i r o z w i n i t y m i i
r o z w i j a j c y m i s i w k o n t e k [c i e c z y n n i k ó w e k o n o m i c z n y c h , g e o g r a f i c z n y c h , h i s t o r y c z n y c h i p o l i t y c z n y c h .
P o g l d t e n s u g e r u j e , |e k r a j e T r z e c i e g o Zw i a t a m a j n i e w i e l k s z a n s n a d o r ó w n a n i e k r a j o m r o z w i n i t y m ,
p o n i e w a | w p o r ó w n a n i u z n i m i s z a c o f a n e , a p o z a t y m s p e c y f i c z n a s t r u k t u r a i c h g o s p o d a r k i j e s t k o r z y s t n a
d l a s p o Be c z e Ds t w d o m i n u j c y c h .
6 0 ) R U C H Y S P O AE C Z N E
P e w n a f o r m a z a c h o w a D z b i o r o w y c h t r w a n i e c o d Bu |e j , j e s t l e p i e j z o r g a n i z o w a n a i m a s z e r s z y z a s i g
n i | z a c h o w a n i a o m ó w i o n e p o w y |e j . N o s i o n a n a z w r u c h u s p o Be c z n e g o . J e s t t o z g r o m a d z e n i e
j e d n o s t e k , k t ó r e z o r g a n i z o w a By s i w c e l u p o p a r c i a l u b p r z e c i w s t a w i e n i a s i o k r e [l o n y m z m i a n o m
k u l t u r o w y m c z y s p o Be c z n y m .
R U C H Y N A S T A W I O N E N A J E D N O S T K I
N i e k t ó r e r u c h y s p o Be c z n e n a s t a w i o n e s n a j e d n o s t k i i u s i Bu j a l b o s p o w o d o w a z m i a n y w i c h
z a c h o w a n i u , a l b o i m p r z e c i w d z i a Ba . I s t n i e j d w a r o d z a j e r u c h ó w s p o Be c z n y c h , k t ó r e d | d o z m i a n y
j e d n o s t e k : r u c h y a l t e r n a t y w n e i o d k u p i e Dc z e .
R u c h y a l t e r n a t y w n e z a c h c a j j e d n o s t k i d o z m i a n y z a c h o w a n i a . Z r e g u By p r ó b u j s k Bo n i j e d n o s t k i d o
r e z y g n a c j i z o k r e [l o n e j p o s t a w y c z y f o r m y z a c h o w a n i a i z a s t p i e n i a i c h z a c h o w a n i e m , k t ó r e p o s t r z e g a j
j a k o b a r d z i e j p o |d a n e . N a p r z y k Ba d : t o w a r z y s t w a t r z e zw o [c i u s i Bu j p r z e k o n a l u d z i , |e p i c i e a l k o h o l u
w j a k i e j k o l w i e k p o s t a c i j e s t z Be m , i z a c h c i i c h d o a b s t y n e n c j i .
R u c h y o d k u p i e Dc z e d | d o r a d y k a l n e j i g r u n t o w n e j p r z e m i a n y w j e d n o s t k a c h . P r z y k Ba d e m r u c h u
o d k u p i e Dc z e g o j e s t r u c h H a r e K r i s h n a . R u c h y t e g o r o d z a j u s t a r a j s i n i e j a k o s t w o r z y c z Bo w i e k a n a
n o w o " ; n i e k i e d y m ó w i w r c z o p o w t ó r n y c h n a r o d z i n a c h " .
R U C H Y N A S T A W I O N E N A S P O AE C Z E CS T W O
I n n e r u c h y s p o Be c z n e u s i Bu j z m i e n i c a Be s p o Be c z e Ds t w o , a n i e t y l k o j e d n o s t k i . W y r ó |n i a s i c z t e r y
r o d z a j e t a k i c h r u c h ó w : w s t e c z n e , r e f o r m a t o r s k i e , r e w o l u c y j n e i u t o p i j n e .
C e l e m r u c h ó w w s t e c z n y c h j e s t p o w s t r z y m a n i e z m i a n s p o Be c z n y c h i p o w r ó t s p o Be c z e Ds t w a d o
p o p r z e d n i e g o s t a n u . U s i Bu j o n e c o f n z e g a r p o s t p u . W s t e c z n e s c z s t o f u n d a m e n t a l i s t y c z n e r u c h y
r e l i g i j n e , k t ó r e z m i e r z a j d o z m i a n y c a Be g o s p o Be c z e Ds t w a . F u n d a m e n t a l i [c i i s l a m s c y i m o r a l n a
w i k s z o [" w S t a n a c h Z j e d n o c z o n y c h t o p r z y k Ba d y r u c h ó w w s t e c z n y c h .
R u c h y r e f o r m a t o r s k i e , c h o c i a | z a s a d n i c z o a k c e p t u j i s t n i e j c e s p o Be c z e Ds t w o , d | d o o g r a n i c z o n y c h
z m i a n w p e w n y c h s p e c y f i c z n y c h d z i e d z i n a c h |y c i a s p o Be c z n e g o . R u c h y r e f o r m a t o r s k i e f u n k c j o n u j n a
o g ó B w r a m a c h i s t n i e j c e g o u s t r o j u p o l i t y c z n e g o i o p o w i a d a j s i z a u m i a r k o w a n y m i z m i a n a m i .
P r z y k Ba d y r u c h ó w r e f o r m a t o r s k i c h t o r u c h y e k o l o g i c z n e , f e m i n i s t y c z n e i k o n s u m e n c k i e .
R u c h y r e w o l u c y j n e w y r a s t a j z s i l n e g o n i e z a d o w o l e n i a z i s t n i e j c e j s y t u a c j i s p o Be c z n e j . D | o n e
w p r o w a d z e n i a o k r e [l o n e g o p r o g r a m u i d e o l o g i c z n e g o , k t ó r y z a k Ba d a r a d y k a l n z m i a n p o d s t a w o w e j
s t r u k t u r y i z a c h o w a D s p o Be c z n y c h . P r z y k Ba d a m i t a k i e j f o r m y r u c h u s p o Be c z n e g o s r e w o l u c j e , k t ó r e d o -
p r o w a d z i By d o p o w s t a n i a C h i n , K u b y , F r a n c j i , F i l i p i n , Z w i z k u R a d z i e c k i e g o i S t a n ó w
Z j e d n o c z o n y c h . R u c h y r e w o l u c y j n e i s t n i e j z a r ó w n o n a p o l i t y c z n e j l e w i c y ( r a d y k a l n e g r u p y
9
s t u d e n c k i e w l a t a c h s z e [d z i e s i t y c h i s i e d e m d z i e s i t y c h ) , j a k i p r a w i c y ( n p . a n t y k o m u n i s t y c z n a
o r g a n i z a c j a J o h n B i r c h S o c i e t y ) .
R a d y k a l n e j p r z e m i a n y s p o Be c z e Ds t w a d o m a g a j s i r ó w n i e | r u c h y u t o p i j n e , k t ó r e n i e m a j j e d n a k
s z c z e g ó Bo w e g o p l a n u , j a k t e g o d o k o n a . R u c h y u t o p i j n e r ó |n i s i o d r u c h ó w r e w o l u c y j n y c h
n i e c h c i d o s t o s o w a n i a p r z e m o c y d l a o s i g n i c i a s w o i c h c e l ó w . S Bo w o u t o p i a u |y w a s i n a o k r e [l e n i e
p r z y j e m n e g o , a l e m g l i s t e g o o b r a z u p r z y s z Be g o , d o s k o n a Be g o s p o Be c z e Ds t w a . R u c h a m i u t o p i j n y m i b y By ,
w p e w n y m s t o p n i u , r u c h y k o n t r k u l t u r o w e l a t s z e [d z i e s i t y c h i s i e d e m d z i e s i t y c h . O p o w i a d a By s i o n e
z a b a r d z i e j l u d z k i m s p o Be c z e Ds t w e m , l e p i e j z i n t e g r o w a n y m z e [r o d o w i s k i e m n a t u r a l n y m , a l e n i e m i a By
s z c z e g ó Bo w e g o p r o g r a m u , k t ó r y o k r e [l a Bb y , j a k t e n c e l o s i g n
1 0
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
wstęp do socjologii 210 Wstep do prawoznawstwaWstęp do pakietu algebry komputerowej Maple2006 06 Wstęp do Scrum [Inzynieria Oprogramowania]Wstęp do magiiRenesans Wstęp do epoki Podłoże społeczno polityczne ~5C5Wstęp do psychopatologiiBT Wstęp do Pierwszego Listu św Piotra apostołaWstęp do projektowania 2014 15 wykład 6,72009 10 27 Wstęp do SI [w 04]id&835więcej podobnych podstron