56183

wszystkich religii. Odciął się od stoickiego ideału życia, wypełniając hasło „życia wg natury” treściami epikurejskimi (tzw. błogie zadowolenie, radość życia). Nadał hedonizmowi sankcję religijną - radość ziemską wiązał z radością wieczną.

Michael Montaigne (1533 - 1592), Francuz. Włączył się w nurt sceptycyzmu poznawczego - przekonanie o braku pewnego kryterium prawdy. Odnosił się do systemów dedukcyjnych (przyjęcia żelaznych zasad) i kwestionował pewność wiedzy z doświadczenia zmysłowego. Tezę o istnieniu Boga uważał za najbardziej prawdopodobną. Systemy filozoficzne traktował równo. Starał się zapewnić człowiekowi wewnętrzny spokój przez nieangażowanie się w spory światopoglądowe, teologiczne i filozoficzne. Za najwyższe dobro uważał ataraksję tzn. powstrzymywanie się od sądu. Wiedza i rozum są źródłem niedoli, powodują niepewność a nawet prowadzą do obłędu i rozpaczy. Gwarancją szczęścia i dobroci są potrzeby naturalne. Podkreślał naturalne odczucia, byle zachować umiarkowanie. Postulował akceptowanie wszystkich obyczajów i praw, które zapewniają bezpieczeństwo (trzymać się obyczajów).

„Próby” pierwsze dzieło napisane w języku francuskim; jest wieloznaczne, można je różnie interpretować. Mają one formę eseju. Ich główna teza: człowiek niczego nie jest do końca pewien. Motywy do napisania prób:

1.    różnorodność ludzkich mniemań

2.    względność ludzkiej mądrości i niewiedzy

3.    namiętność - forma ludzkiego rozumienia świata

4.    konfliktowość ludzkiej natury, człowiek jest zdeterminowany przez naturę i społeczeństwo

Konsekwencje:

1.    Ludzkiego postępowania nie rozpatrujemy w kategoriach logicznych (prawda, fałsz). To pojęcie niezrozumiałe do końca, winno się je rozpatrywać w kategoriach pragmatycznych (użyteczne, nieużyteczne). Dążenie do prawdy powoduje często spory lub wojny, dlatego trzeba się zatrzymać na etapie prawdy pospolitej.

2.    Ludzie robią zły użytek z własnej woli, prowadzi ona do samowoli (wykroczenia, nadużycia). Szczęśliwy jest ten, kto zniewolony. Niewola prowadzi do życia pospolitego.

3.    Ludzkim losem rządzi przypadek, a człowiekiem chuć, gniew, uciecha.

4.    Człowiek roztropny to oportunista, który co innego mówi publicznie, a co innego sądzi na własny użytek.

4. Humanizm chrześcijański Franciszka Salezego (1567-1622)

Naczelna idea: nie odrywać religii od życia. Ostrze jego koncepcji było skierowane przeciw religii rygorystycznej domagającej się poświęceń, pokut, ascezy. Chciał ukazać „boskie piękno i dobro” życia doczesnego. Życie doczesne nie powinno