57754

STAN WYZSZEJ KONIECZNOŚCI

art. 26.

§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa także ten, kto, ratując dobro chronione prawem w warunkach określonych w§ 1, poświęca dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego.

gdy dobru chronionemu prawem zagraża bezpośrednie niebezpieczeństwo, którego uchylenie możliwe jest jedynie przez poświęcenie innego dobra, które również korzysta z ochrony prawnej, klasyczna sytuacja kolizji dóbr, stwarzająca silny nacisk psychiczny na podejmującego działanie, z którym liczyć się musi ustawodawca. Przyjęto, że w obliczu niebezpieczeństwa trudno wymagać od człowieka prawidłowej oceny i porównywania wartości dóbr.

Jednoznaczne rozwiązania kodeksu :

ratowanie dobra o wartości wyższej od dobra poświęconego - podstawa do uchylenia karnej bezprawności czynu ( kontratyp )

ratowanie dobra o wartości równej lub mniejszej - zachodzi jedynie sytuacja usprawiedliwiająca sprawcę, a więc uchylająca winę.

Na stan wyższej konieczności uchylający winę nie mogą się powoływać osoby, które mają szczególny obowiązek ochrony dobra, nawet z narażeniem życia i na niebezpieczeństwo osobiste. Ograniczenie to nie powinno dotyczyć stanu wyższej konieczności uchylającego bezprawność, gdyż poświęcenie dobra o mniejszej wartości, nawet stojącego pod ochroną sprawcy, jest społecznie opłacalne, skoro uratowane zostanie zostaje przez to dobro wyższej wartości. Spośród ciążących na sprawcy obowiązków tylko jeden może być spełniony. Kolizję obowiązków ustawodawca zrównuje ze stanem wyższej konieczności, co oznacza, że przy ocenie działań sprawcy będą miały zastosowanie warunki związane ze stanem wyższej konieczności.

Warunki działania w stanie wyższej konieczności:

❖    musi wystąpić jakieś niebezpieczeństwo dla dobra chronionego prawem

❖    trzeba zachować zasadę subsydiarności tzn., że niebezpieczeństwa nie dało się inaczej uniknąć jak przez poświęcenie jakiegoś dobra

❖    należy zachować zasadę proporcjonalności dóbr między dobrem poświęconym a ratowanym

❖    należy uwzględnić zasadę wyłączenia osób mających szczególny obowiązek chronić określone dobra i narażając się na niebezpieczeństwo