59978

ustrój administracji publicznej - podstawowe pojęcia

wszystkich. Prawo to obowiązuje tylko w strukturach administracji państwowej, a twórcą znacznej większości tych norm jest sama administracja. W prawie administracyjnym (prawo zewnętrzne) normy mają charakter powszechnie obowiązujący, w związku z czym źródłem tych norm są w zasadzie tylko akty ustawodawcze -twórczość prawna organów administracji państwowej jest tu ograniczona tylko do wypadków w których dysponują one odpowiednimi upoważnieniami ustawowymi.

Podmioty posługujące się prawem administracyjnym ustrojowym są to wyłącznie organy państwowe, urzędy -natomiast prawo administracyjne materialne obowiązuje zarówno urzędy i inne organy państwowe oraz wszystkich innych obywateli.

Prawo administracyjne według W. Dawidowicza to tylko prawo administracyjne materialne, czyli prawo ustrojowe i proceduralne to całkiem inne przedmioty. Punktem wyjścia jest podział norm na bezpośrednie, kształtujące sytuację prawią (wyznaczenie bezpośredniego sposobu sądzenia, konkretnie i indywidualnie) i pośrednie (generalne i abstrakcyjne). Prawo administracyjne według M. Jaroszyńskiego, M. Zimmermana, W. Brzezińskiego jest to gałąź prawa polskiego, która obejmuje ogół norm regulujących stosunki społeczne wynikające w procesie administracyjnej działalności organów państwowych:

■    Normy ustrojowe - tworzone przez organy administracji publicznej określające strukturę organizacyjną administracji oraz wzajemne powiązania między organami

■    Normy materialne - regulują daną sferę stosunków społecznych, wyznaczają pozycję obywatela, kształtują jego pozycję prawną

■    Normy proceduralne - określają tryb postępowania organów administracji przy realizacji norm prawa materialnego.

Organ administracji publicznej - osoba lub grupa ludzi, których działanie uważa się za działanie państwa, wyodrębnione administracyjne w określone kompetencje, np.: wojewoda. Organy administracji mogą być klasyfikowane według różnych kryteriów: organy samorządowe lub organy administracji rządowej; organy centralne lub organy terenowe; organy decydujące lub organy pomocnicze (doradcze); organy jednoosobowe lub organy kolegialne; organy wybieralne lub organy obsadzane w drodze nominacji.

Urząd - aparat pomocniczy, ludzie oraz środki materiaJno - techniczne, które mają służyć organowi pomocą w realizacji jego zadań, np.: urząd wojewódzki

Właściwość - według W. Dawidowicza .Ogólne postępowanie administracyjne - Zarys systemu PWN W-wa 1962" przez właściwość rozumiemy nałożone przepisami prawa na poszczególny organ państwowy uprawnienia i obowiązki do działania w określonym kienjnku. Właściwość w zasadzie ma charakter wyłączny, tzn., że wyłącza możność Uraczania nieupoważnionego organu w zastrzeżoną sferę kompetencji drugiego organu. W skrócie można powiedzieć, iż właściwość są to kompetencje do stosowania prawa. Wyróżniamy kilka rodzajów właściwości:

■    Właściwość miejscowa - (terytorialna), określenie jaki organ terenowy ma kompetencję do rozstrzygnięcia danej sprawy z punktu widzenia terytorialnego zasięgu działania

■    Właściwość rzeczowa - przyznanie organowi administracji prawa do rozstrzygania tylko określonych kategorii spraw (np. gospodarczą)

■    Właściwość funkcjonalna - (instancyjna), określa instancję właściwą do rozstrzygnięcia danej sprawy.

Kompetencja - ogól uprawnień przysługujących organowi z fundamentu państwa prawnego. Zgodnie z tym, kompetencją organu możemy nazwać takie działanie organu państwowego, do którego ma on wyraźne upoważnienie prawa.

Zakres działania - ogół uprawnień przysługujących organowi na podstawie prawa w zakresie jego działania, obowiązek korzystania z nich w sytuacjach tego wymagających, uprawnienie sprzężone obowiązkiem, stanowenie prawa, stosowanie prawa, kontrola (nadzór) i kierownictwo, koordynacja oraz czynności faktyczne. Zakres działania obejmuje tylko wyliczenie spraw, jakimi dany organ się zajmuje. Zakres działania organu jest zwykle określony w przepisach ustrojowych, powołujących dany organ. Przepisy określające zakres działania nie stanową wystarczającej podstawy do podejmowania działań władczych, dlatego do podjęcia takich działań potrzebne są przepisy kompetencyjne - kompetencje.

Kontrola - funkcja organu polegająca wyłącznie na sprawdzaniu działalności innych jednostek, bez stałych możliwości wpływania na działalność jednostek kontrolowanych poprzez wydawanie im nakazów czy poleceń. Są to czynności polegające na porównywaniu stanu istniejącego z pożądanym. Organ kontrolujący może formułować wnioski w celu przywrócenia stanu pożądanego. Zamiast terminu kontrola przepisy używają terminów: lustracja, wizytacja, inspekcja lub rewizja.

2