63657

Prądy strumieniowe

Prądem strumieniowym nazywamy strefę silnych wiatrów w górnej troposferze długości rzędu kilku tysięcy kilometrów, szerokości setek kilometrów i miąższości kilku kilometrów. Prędkość w rdzeniu prądu powinna przekraczać 30 m/s (108 km/h). Dodatkowo strefa prądu strumieniowego powinna charakteryzować się znacznymi bocznymi i pionowymi przyrostami prędkości wiatru. Pionowy gradient prędkości powinien być większy niż 10 m/s na 1 km wysokości, a poziomy powinien przekraczać 5 m/s na 100 km. Nad kontynentem europejskim występują dwa rodzaje prądu strumieniowego - polarny, który jest usytuowany najczęściej nad wschodnim Atlantykiem, i podzwrotnikowy sięgający nad południowe krańce kontynentu - Bałkany, Półwysep Apeniński. Polarny prąd strumieniowy jest związany ze strefami frontalnymi i układami niskiego ciśnienia szerokości umiarkowanych. Jest przykładem wiatru termicznego, a więc przepływu związanego z rosnącymi wraz z wysokością różnicami ciśnienia przy nie zmieniającym się z wysokością kierunkiem południkowego gradientu temperatury. Z powodu znacznie większej różnicy temperatury na froncie polarnym zimą, w tej porze roku występują największe prędkości wiatru w polarnym prądzie strumieniowym - średnio ok. 160 km/h, latem prędkość maleje do ok. 100 km/h. Rekord - 3 marca 1954 r. nad Japonią - 540 km/h. Kształtuje pogodę w troposferze modyfikując przebieg trajektorii dolnych układów ciśnienia w Ameryce Płn. i Eurazji. Podzwrotnikowy prąd strumieniowy (PPS) związany jest z przemieszczaniem mas powietrza w kierunku biegunów w górnej gałęzi komórki Hadleya. W trakcie transportu południkowego masy powietrza zachowują moment pędu. PPS jest słabszy i usytuowany wyżej w atmosferze niż prąd polarny-ok. 13 km ponad poziomem morza. Jego pozycja rzadziej niż prądu polarnego jest związana z trajektoriami układów niżowych. Prąd podzwrotnikowy osiąga największą aktywność zimą i wiosną. Oba prądy strumieniowe mogą się łączyć w jedną strugę - w takich przypadkach notuje się rekordowe prędkości rzędu 500 km/h.