67111

ludzie po raz pierwszy coś widzą, słyszą lub po raz pierwszy o czymś się dowiadują, biorą to za

dobrą monetę i uznają za prawdę. Dopiero po zaakceptowaniu prawdziwości faktu wykonują

krok wstecz i rozstrzygają, czy mógł on być fałszywy (Gilbert, 1991, 1993). Chociaż inni filozofowie (np. Kartezjusz) nie zgodzili się z tym poglądem, badania nad

heurystyką zakotwiczenia pokazują, że to, co głosił Spinoza, było zasadne. Jeżeli ludzie

wstępnie uznają za prawdę wszystko, co widzą bądź słyszą, zrozumiałe jest, iż wychodząc od

punktu zakotwiczenia często niewystarczająco modyfikują swoje przekonania. Na przykład, być

może członkowie załogi obsługujący nowoczesny radarowy system ostrzegawczy „Vincennesa"

dopuścili, by to, co zdarzyło się USS „Stark", zbyt silnie zakotwiczyło ich oceny. Fakt, że

wcześniej irański myśliwiec zaatakował rakietą amerykański statek, mógł utrudniać przyjęcie

scenariusza alternatywnego — na przykład takiego, że rozbłysk na ekranie

radaru to samolot

cywilny.

Powyższy przykład unaocznia, że heurystyką zakotwiczenia wpływa nie tylko na oszacowania wartości liczbowych. Kiedy formujemy sądy o rzeczywistości, pozwalamy często,

by nasze osobiste doświadczenia i obserwacje stanowiły zakotwiczenie dla obrazu, który

tworzymy, nawet gdy wiemy, że te doświadczenia nie są typowe. Przypuśćmy na przykład, że

wybierasz się do popularnej restauracji, którą zachwycają się wszyscy twoi przyjaciele. Tak się

akurat złożyło, że danie, które zamówiłeś, jest przypalone, a kelner zachowuje się grubiańsko.

W gruncie rzeczy wiesz, że to doświadczenie ma charakter nietypowy — wszyscy znajomi

wynosili z tej restauracji wspaniałe wrażenia. Jednak przypuszczalnie stanie się ono

zakotwiczeniem dla twojej oceny owego lokalu, sprawiając, że będziesz miał opory, by go

ponownie odwiedzić. Nieco dalej przedstawimy inne przykłady ilustrujące

wpływ heurystyki

zakotwiczenia na sądy społeczne.

heurystyką zakotwiczenia/dostosowania: uproszczona metoda wnioskowania, która polega na posłużeniu się jakąś liczbą czy wartością jako punktem wyjściowym i następnie na sformułowaniu odpowiedzi na pytanie przez zmodyfikowanie tej wartości stanowiącej zakotwiczenie; ludzie często nie modyfikują jej w stopniu wystarczającym

Podsumowując, omówiliśmy funkcjonowanie dwóch rodzajów uproszczeń myślowych: