69745

Omów instytucję świadka incognito.

Od XI 1995 roku funkcjonują w polskim procesie karnym normy dotyczące szczególnej ochrony świadka w razie obawy użycia wobec mego przemocy lub groźby bezprawnej albo grożącego mu niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności lub mienia Jest to tzw. instytucja świadka anonimowego (incognito), wprowadzona już do poprzedniego kodeksu nowelą z 6 lipca 1995 r. (Dz.U. Nr 89, poz. 444). Także obecny k.p.k. zakłada instytucję świadka incognito, przy jednoczesnym funkcjonowaniu w nowym k k. z 1997 r przestępstwa użycia przemocy lub groźby w celu wywarcia wpływu na świadka lub naruszenia w związku z tym jego nietykalności cielesnej (art. 245 k.k).

Instytucja świadka anonimowego (incognito) zarówno w poprzednim, jak i w obecnym k.p.k. występuje w dwu postaciach.

1. Pierwszą, tzw świadka anonimowego sensu largo , przewiduje art. 191 & 3 k.p.k (art. 173 & 3 d. k.p.k.) i jest to częściowe jedynie utajnienie danych identyfikacyjnych świadka. Zakłada się tu, że w razie uzasadnionej obawy użycia przemocy lub groźby bezprawnej wobec świadka lub osoby mu najbliższej w związku z jego czynnościami (składaniem zeznań, udziałem w okazaniu itd), świadek ten może zastrzec dane dotyczące miejsca jego zamieszkania do wyłącznej dyspozycji prokuratora lub sądu.

2. Pełną anonimowość świadka (świadek incognito sensu stricto) przewiduje art. 184 k.p.k. (art 164a d. k.p.k ). Zakłada on, że postanowienie o zachowaniu w tajemnicy danych osobowych świadka może być wydane jedynie, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności albo mienia a znacznych rozmiarach świadka lub osoby dla mego najbliższej; postanowienie wydaje sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator (art. 184 & 1); uprawnień takich nie ma Policja ( może o to wystąpić do prokuratora).

Na postanowienie w sprawie zachowania w tajemnicy danych osobowych świadka oskarżonemu służy zażalenie; winien je wnieść w terminie 3 dni od powiadomienia o nim.

Świadka incognito przesłuchuje prokurator lub sąd albo sędzia wyznaczony ze składu sądu, w miejscu i w sposób zapewniający zachowanie w tajemnicy tożsamości świadka (art. 184 & 3).

W orzecznictwie SN, wychodząc ze słusznego założenia, że dowód z zeznań świadka anonimowego nie może być nie tylko wyłącznym (jedynym), ale także dominującym dowodem świadczącym o sprawstwie określonej osoby, uznano, iż oznaczać musi, że wśród pozostałych dowodów musi być także taki dowód, który bezpośrednio wskazuje na to sprawstwo.