70050

—    art. 5 służy ochronie zobowiązanego, ale nie może być samoistną podstawą nabycia prawa, choć możliwa jest sytuacja, w której uznanie działania uprawnionego za nadużycie prawa może stanowić element innego stanu faktycznego, któiy jest przesłanką powstania prawa podmiotowego (np. roszczenia), w szczególności, gdy wspomniane działanie będzie uznane za czyn niedozwolony;

Stosowanie instytucji nadużycia prawa podmiotowego

—    klauzula z art. 5 została wprowadzona dla zapewnienia aksjologicznej i funkcjonalnej zgodności systemu prawnego ze stosunkami prawnymi w sytuacjach, których nie wystarczające są przepisy dot. tych stosunków, gdyż nawet najdoskonalsze systemy regulują typowe sytuacje, więc zawsze mogą pojawić się wyjątkowe zdarzenia;

*    zakres zastosowania —» wszystkie prawa podmiotowe osób fizycznych i prawnych oraz roszczenia mebędące emanaciąpraw podmiotowych (np. roszczeń posesoryjnych);

*    odwołanie do kryteriów ocennych, których nie da się ściśle określić, w związku z tym może to stanowić zagrożenie dla praworządności i pewności prawa;

*    wg SN „z powołaniem się na zasady współżycia społecznego nie można ani podważać ani modyfikować wyraźnych dyspozycji przepisów prawnych”;

*    nie dot oceny zdolności do czynności prawnych czy zdolności prawnej oraz sposobu i form dokonywania czynności prawnych;

*    zalecenie, by sądy stosując art. 5 oceniały zachowanie obu stron;

—    judykatura powściągliwie stosuje ten przepis, nie wywołując obawy podważenia zasady praworządności.

III.    Ochrona Ochrona sądowa

—    reguła ogólna - uprawnionemu przysługuje powództwo, tzn. kompetencja do zwrócenia się do sądu lub innego organu państwowego, aby ten rozpatrzył sprawę i orzekł o konsekwencjach prawnych wynikających z naruszenia lub zagrożenia prawa podmiotowego;

*    wyjątek: zobowiązania naturalne;

Pomoc własna

—    reguła ogólna - monopol państwa na ochronę i stosowanie przymusu, ale w ściśle oznaczonych przypadkach na stosowanie pomocy własnej przez samego uprawnionego lub inne osoby;

—    rodzaje pomocy własnej:

*    samoobrona — odparcie niebezpieczeństwa grożącego pewnym prawom podmiotowym lub stanom faktycznym prawnie chronionym;

*    samopomoc — uprawniony sam przymusowo wykonuje swoje prawo podmiotowe lub chroniony prawnie stan faktyczny;

—    bliższa analiza w prawie rzeczowym i zobowiązali.

IV.    Kolizja praw podmiotowych

—    to sytuacja, gdy wykonanie jednego prawa podmiotowego wyłącza faktyczną możliwość wykonania innego prawa podmiotowego;

—    rozstrzyga się ją poprzez: