70448

Niezależnie od przedstawionego powyżej katalogu podstawowych funkcji wyborów powszechnych w literaturze przedmiotu wyróżnia się też inne, nie mniej ważne funkcje. Wskazuje się na 1) funkcję legitymacji do sprawowania władzy, czyli funkcję legitymacyjną, 2) funkcję wyrażania woli wyborców, 3) funkcję polegającą na odtworzeniu obrazu opinii publicznej, 4) funkcję wyłonienia stabilnej większości rządowej. Zauważa się także próby wykreowania faktycznie nowej funkcji - petryfikacyjnej - zmierzającej poprzez treść norm prawa wyborczego do wykreowania i zdeterminowania kształtu systemu partyjnego.

3. Zasada powszechności w prawie wyborczym.

Zasady prawa wyborczego - zasady, ukształtowane w rozwoju historycznym i traktowane dzisiaj jako konieczne przesłanki demokratycznych wyborów, tzw. przymiotniki wyborcze. Konstytucja RP nadaje charakter pięcioprzymiotnikowy prawu wyborczemu do Sejmu, a wodniesieniu do Senatu wymienia tylko 3 zasady (powszechność, bezpośredniość, tajnego głosowania). Wybory prezydenckie mają charakter 4-przymiotnikowy (brak proporcjonalności przy jednym mandacie do obsadzenia). Także jako czteroprzymiotnikowe scharakteryzowane są wybory do organów stanowiących samorządu terytorialnego

Zasada powszechności określa krąg podmiotów, którym przysługują prawa wyborcze i wymaga, by wszystkim, wzasadzie, dorosłym obywatelom państwa przysługiwało co najmniej czynne prawo wyborcze. Zasada ta wyklucza ograniczenia, które mają charakter polityczny (cenzusy wyborcze). W Polsce zasada powszechności została zrealizowana już w ordynacji wyborczej z 28 listopada 1918 roku.

Przesłanki posiadania czynnego prawa wyborczego fart. 62 Konstytucji):

•    posiadanie obywatelstwa polskiego,

•    ukończenie 18 roku życia, co musi nastąpić najpóźniej wdniu głosowania,

•    posiadanie pełni praw publicznych - art. 62 ust. 2 Konstytucji pozbawia praw wyborczych osoby, które prawomocnym orzeczeniem sądu zostały pozbawione praw publicznych albo wyborczych,

•    posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych - art 62 ust. 2 Konstytucji pozbawia praw wyborczych osoby, które zostały ubezwłasnowolnione na podstawrie prawomocnego wyroku sądowego,

Bierne prawo wyborcze:

•    zawsze przesłanką jest posiadanie czynnego prawa wyborczego,

•    granica wieku: w wyborach do organów stanowiących samorządu terytorialnego - 18 lat (+ domicyl); w wyborach do Sejmu i PE - 21 lat (art. 99 ust. 1 KI: w wyborach do Senatu - 30 lat fart. 99 ust. 2 K): w wyborach prezydenckich - 35 lat fart. 127 ust. 3 KI: w wyborach na wójta, burmistrza, prezydenta miasta - 25 lat (+ domicyl),

Gwarancie zasady powszechności:

• nakaz wyznaczania wyborów na dzień wolny od pracy fart. 98 ust 2 i art. 128 ust. 2 KI.