70582

Manifest komunistyczny Marksa i Engelsa z 1848 r. stał pod hasłem odebrania własności prywatnej środków produkcji. Widmo komunizmu krąży po Europie.

W 1891 r. wydana została reencyklika papieska „O kwestii robotniczej”. Przeciwstawia się ona ruchowi komunistycznemu argumentując, że własność jest naturalnym prawem człowieka, ale trzeba, by robotnik miał godziwą zapłatę i warunki pracy. Jest to nawiązanie do św. Tomasza z Akwinu, który akcentował, że z własności wynika misja społeczna - właściciel powinien korzystać z rzeczy ku pożytkowi innych.

W tych warunkach w prawie cywilnym rodzi się kierunek socjalizacji prawa. Istotą tego kierunku jest: sędzia ma badać nie tylko formalną stronę umowy, czynności, ale także słuszność danych umów/czynności. Sędzia w razie potrzeby ma korygować treść umowy.

Ruch ten nie przełożył się na zmiany w kodeksach, choć miał istotne osiągnięcia w praktyce.

W BGB, na tle tych zjawisk pojawiły się klauzule generalne sformułowania, których treści należy szukać w życiu codziennym, poza prawem, np.: nikt me może czyni rzeczy sprzecznych z zasadami współżycia społecznego.

W ciągu ponad stu lat obowiązywania BGB był wielokrotnie nowelizowany, jednak jego założenia pozostały nienaruszone. Najobszerniejszej noweli dokonano w 2002, włączając do kodeksu przepisy zawarte dotychczas w ustawach szczególnych, między innymi przepisy o ochronie konsumentów, implementowane do prawa niemieckiego w wykonaniu dyrektyw Unii Europejskiej.

Kodeks karny

Spośród państw niemieckich największe rezultaty w zakresie prawa karnego osiągnęły Prusy i Bawaria.

Pierwszą kodyfikacją prawa karnego w Prusach był Landrecht z 1794 r., który jednak pozostawał daleko w tyle za osiągnięciami nauki europejskiej. Nowym elementem w stosunki do feudalngo systemu karania było przyjęcie przez Landrecht zasady nullum crimcn sine lege, jednocześnie jednak Landrecht dopuszczał on stosowanie, zwłaszcza wobec żebraków i włóczęgów swoistego środka zapobiegawczego, jakim było zamykanie ich w domach pracy już po odbyciu kary.

Przeważały kary pozbawienia wolności, ale utrzymano jednocześnie kwalifikowane kary śmierci.

W początkach XIX w. podjęto myśl całkowitej przebudowy przepisów karnych Landrechtu. W związku z rewolucją marcową 1848 r. podjęto jednak prace nad nową kodyfikacją karną, czego efektem był kodeks kamy pruski z 1851 r.