• sadami w znaczeniu materialnym i formalnym sa:
• Sąd Najwyższy
• sądy powszechne
• sądy administracyjne
• sądy wojskowe
o sądownictwo administracyjne
• przepis art. 176 konstytucji określa zasadę dwuinstancyjnego orzekania
■ dwuinstancyjność orzekania w sprawach administracyjnych realizowana jest dopiero od 01.01.2004r.
© POZASĄDOWE ORGANY ORZEKAJĄCE:
■ np. Izba Morska - nie jest sądem, ale posiada prawo do rozstrzygania spraw, które zaszły na morzu lub Kolegia do spraw wykroczeń (kiedyś Kolegia Karno- Administracyjne).
• organy powołane specjalnie do rozstrzygania (orzekania) i specjalnie pod tym kątem zorganizowane oraz działające na zasadzie swych własnych wyłącznych kompetencji, nie spełniające jednak którejś z cech sądów w znaczeniu materialnym
■ „Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują: Sąd Najwyższy, sądy powszechne i sądy szczególne, (ust.l) W sprawach o wykroczenia orzekają kolegia ds. wykroczeń" - Art. 56 Konst. z 1952