72411

Organizm człowieka jest napromieniowany zewnętrznie i wewnętrznie. Z zewnątrz dociera do organizmu promieniowanie kosmiczne oraz od izotopów znajdujących się w środowisku przyrodniczym. Od wewnątrz otrzymujemy promieniowanie najczęściej radu, polonu, potasu 40 i toru. Pierwiastki te przedostają się do naszego organizmu drogą pokarmową i oddechową.

Do sztucznych źródeł zalicza się pierwiastki promieniotwórcze wytworzone przez człowieka. Do najbardziej niebezpiecznych radioizotopów należą radioaktywne izotopy: strontu, jodu i cezu.

Skutek zdrowotny promieniowania jonizującego zależy od sumarycznej dawki pochłoniętej przez człowieka. Skutki zdrowotne promieniowania zależą od:

1.    Rodzaju promieniowania jonizującego.

2.    Natężenia tego promieniowania.

3.    Czasu ekspozycji organizmu żywego.

Biologiczne skutki promieniowania jonizującego u ludzi można podzielić na dwie grupy:

1.    somatyczne - występujące bezpośrednio po napromieniowaniu całego ciała. Późniejsze skutki takiego napromieniowania to białaczka, nowotwory złośliwe kości, skóry, zaćma, zaburzenia przewodu pokarmowego, bezpłodność.

2.    genetyczne - związane z mutacjami w obrębie materiału genetycznego. Małe dawki promieniowania pochłonięte jednorazowo, dają obraz morfologiczny w postaci zmutowanych organizmów dopiero w kolejnych pokoleniach. Z kolei duże dawki są najczęściej dawkami letalnymi.

Dawkę promieniowania jonizującego mierzy się w grejach, Gy.

1 Gy= 1 J/kg

Do oceny stopnia zagrożenia promieniowaniem jonizującym służy biologiczny równoważnik dawki wyrażony w sivertach, Sv.

Sv = Gy * k

k - współczynnik zależny od rodzaju promieniowania (dla y=1, dla p=1,7, dla a=20).

Średnia sumaryczna dawka roczna promieniowania jonizującego na osobę w Polsce wynosi ok. 3,4 mSv/osobę/rok. W czasie swojego statystycznego życia człowiek jest napromieniowany przez źródła sztuczne w około 27%.

Wśród źródeł sztucznych dominującą dawką promieniowania pozostaje promieniowanie rentgenowskie (medyczne) i stanowi ok. 24,5%.

Najbardziej odporne na promieniowanie jonizujące są wirusy, dla których dawka powodująca śmierć 50% badanej populacji w ciągu 30 dni wynosi 5000 Gy.

Dla człowieka dawka ta jest równa ok. 5 Gy.

Dla osy 1000 Gy.

Dla szczura 8 Gy.

Dla psa 2,6 Gy.