73632

POJĘCIE WYKŁADNI PRAWA. TYPY WYKŁADNI PRAWA.

Wykładnia prawa jest to operacja myślowa w toku której dokonuje się przekładu zbioru przepisów

prawnych ogłoszonych w aktach prawodawczych na zbiór norm postępowania równoznaczny jako

całość z danym zbiorem przepisów. Wykładni prawa mogą dokonywać faktycznie różnorodne

podmioty zakładające różne cele. Z punktu widzenia tych podmiotów wyróżnić można:

•    wykładnia autentyczną - przyjmuje się, że każdy organ który jest upoważniony do wydawania przepisów jest też upoważniony do interpretacji tycli przepisów'.

•    wykładnia delegowana ogólną - jest dokonywana przez organ, któremu przyznano kompetencję do wiążącego interpretowania wszelkich aktów prawodawczych (Trybunał Konstytucyjny).

•    wykładnia operatywna (praktyczna) - wykładnia organów’ stosujących piaw-o, która zmierza do odtworzenia normy po to. aby uzyskać dla siebie (albo dla innego podmiotu) podstawę prawną dla konkretnego rozstrzygnięcia w procesie stosow^rania prawa (sądy. prokuratorzy, organy administracji).

•    wykładma doktrynalna -Nie ma mocy wiążącej, ale w praktyce jest wykorzystywana przez organy stosujące prawo. Najczęściej wyraża się ona w glosach do orzeczeń sądowych, a także w^f opracowaniach pracowników naukowych.

Ze względu na sposób dokonywania wykładnie dzielą się na:

•    wykładma językowa - rozumienie i stosowanie tej wykładni głównie sprowadza się do stosowalna językowych reguł interpretacyjnych (szerzej w^r pkt 40).

•    wykładma systemowa - ustala znaczenie przepisu ze względu na jego usytuowanie w systematyce wewnętrznej aktu prawnego (normy nie mogą być niezgodne).

• wykładnia funkcjonalna - dyrektywy wykładni funkcjonalnej wypowiedziane głównie z klauzul generalnych pozwalają na taką interpretację przepisu, w wyniku której spełni on rolę o racjonalności.

Ze względu na zakres wykładnie dzielą się na:

•    dosłowna - pkt wyjścia tej wykładni zawsze jest jej zakres uzyskany w drodze wykładni językowej. Jeśli wykładnia językowa co do zakresu pokrywa się z wykładnią funkcjonalną to mamy wykładnię dosłowną.

•    rozszerzająca - polega na przypisaniu normie szerszego zakresu zastosowania lub normowania przy wykorzystaniu reguł wykładni pozajęzykowych, niż zakres wypływający wprost i jednoznacznie po zastosowaniu reguł interpretacyjnych z dosłownego znaczenia normy.

•    zwężająca - polega na przypisaniu normie węższego zakresu zastosowania lub normowania na podstawie reguł wykładni pozajęzykowej niż zakres wynikający wprost z obowiązującej normy.

W zależności od uznania jakichś wartości za miarodajne można dokonywać:

•    wykładni statycznej (to samo brzmienie)

•    wykładni dynamicznej (dostosowujemy znaczenie do obecnego systemu wartości)