73993

a)    Pojęcie prawa konstytucyjnego.

Termin "pravs o konstytucyjne" może oznaczać:

1.    w sensie wąskim - zespół norm prawnych zawartych w konstytucji i w innych ustawach konstytucyjnych,

2.    w sensie szerokim - całokształt norm prawnych mających za przedmiot uregulowanie ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego państwa.

b)    Priedmiot prawa konstytucyjnego.

Materia prawa konstytucyjnego - w podanym wyżej szerszym rozumieniu - obejmuje te normy

prawne, które określają:

1.    Podmiot władzy suwerennej w państwie i sposoby jej sprawowania. Prawo konstytucyjne wskazuje w szczególności, do kogo należy najwyższa władza w państwie -władza suwerenna. Określa, jaka jest forma i charakter państwa.

2.    Podstawy ustroju społeczno-gospodarczego państwa. Wskazuje się formy własności w państwie, mechanizmy jej ochrony, sposób organizacji życia gospodarczego i społecznego.

3.    System organów państwowych. Chodzi o wskazanie struktury organów państwa, trybu ich funkcjonowania oraz ich wzajemnego stosunku do siebie.

4.    Status obyw atela w państw ie. Prawo konstytucyjne określa prawa i wolności obywatela, a także nakładane na niego obowiązki. Reguluje również procedury ochrony praw i wolności człowieka.

5.    Podstawy systemu wyborczego. Określają one sposób powoływania organów przedstawicielskich.

t) £rdł>Q konałymcyjnc w systemie prawa,

•    W klasycznym podziale prawa na publiczne i prywatne - wprowadzonym przez Ulpiana - prawo konstytucyjne należy do prawa publicznego. Znajduje się ono tam obok takich gałęzi jak: prawo międzynarodowe, prawo administracyjne lub prawo kamę.

•    W podziale prawa na materialne i formalne prawo konstytucyjne należy do pierwszej grupy praw. Większość spośród norm prawa konstytucyjnego ma charakter materialny - określa merytoryczną treść stosunków prawnych, czyli uprawnienia i obowiązki podmiotów prawa oraz ewentualne sankcje za ich przekroczenie. Znaczenie w prawie konstytucyjnym - i to coraz większe - mają jednakże normy formalne (procesowe), które określają tryb postępowania przed organami państwa, związany z dochodzeniem praw i obowiązków określonych w prawie materialnym.

a) Terminologia insty tucji praw człowieka i obywatela.

Prawa człowieka.

•    Prawa człowieka to kwalifikowana postać praw i wolności jednostki, służących ochronie jej interesów, przypisywanych każdej osobie ludzkiej, niezależnie od przynależności państwowej i od jakichkolwiek cech różnicujących.

•    Źródłem tak rozumianych praw człowieka nie jest państwo i tworzony przez nie określony system prawny, lecz prawo naturalne, zgodnie z którym podstawą większości praw jednostki jest przyrodzona godność istoty ludzkiej. To dzięki niej prawa człowieka mają charakter ponadpaństwowy (pierwotny), niezbywalny i nienaruszalny.

Prawa obywatelskie.

•    Współcześnie upowszechniło się rozumienie praw obywatelskich jako wszelkich praw podmiotowych przysługujących obywatelom (i z reguły innym osobom fizycznym znajdującym się pod jurysdykcją danego państwa) wobec państwa.

2