74444

jako tło do zaprojektowania idealnego społeczeństwa. Finalistyczny punkt widzenia polegał na tym, że mamy do czynienia z końcowym etapem rozwoju ludzkości. Od tego momentu będzie już tak funkcjonowała.

Woluntaryzm. Nie doceniano zasadniczo wszelkiego rodzaju uwarunkowań, które ograniczają możliwości człowieka, w szczególności ograniczeń dotyczących władzy. Rządzący może do woli modelować społeczeństwo, także człowieka. Człowiek swoją wolną wolę, z ewentualną pomocą Boga, może do woli ją wykorzystywać bez brania pod uwagę innych ludzi. W skrajnej postaci woluntaryzmu istota transcendentna może kształtować życie do woli.

Koncentracja uwagi na państwa i na władzy politycznej. Wczesnospołeczna myśl nie dostrzegała rozróżnienia między sferą społeczną a polityczną. Życie w społeczeństwie było utożsamiane z życiem w państwie.

W epoce oświecenia pojawiają się zapowiedzi przełomu. Nie wykształciła się wtedy jeszcze socjologia jako odrębna nauka, ale położono podwaliny pod myśl społeczną jako odrębną dyscyplinę. W oświeceniu brakuje systematyki w dążeniu do wyodrębnieniu socjologii. Jest wymieszana z już wykrystalizowanymi naukami. Nie ma jednorodności dociekań.

Immanuel Kant. Określił to jako wyjście człowieka z okresu niepełnoletności, w który wpadł z własnej winy. „Odważ się myśleć" „Odważ się posługiwać rozumem".

W oświeceniu krytykowano tradycyjne systemy religijne, ale nie religię jako taką. Krytykowano bezkrytyczne przyjmowanie religii i dogmatów. Oświeceniowi myślicieli byli zdania, że wszystko można podważyć. Krytyka filozoficznej spekulacji i metafizyki. Krytyka stanu istniejących stosunków społecznych i politycznych, głównie despotyzmu, sakralnej legitymizacji władzy, istniejących instytucji politycznych, samowoli władców. W oświeceniu pojawiać zaczyna się przekonanie, że człowiek ma pewną naturę, coś mu przyrodzone, co z drugiej strony jest wypierane przez społeczeństwo. W tej epoce jednak nie powstała spójna koncepcja człowieka.

Przedstawiciele:

Oświecenie francuskie:

-Voltaire, był raczej historiografem, ale miał specyficzny sposób działania, w swojej historiografii nie koncentrował się na osobie władcy, opisywał społeczeństwa, koncentrował się na epokach, nie jednostkach, był krytyczny, używał wielu źródeł, dokonuje sekularyzacji, wpływ czynników naturalnych, nie boskich;

-    Monteskiusz, był przede wszystkich prawoznawcą, poszukiwał naturalnych przyczyn dlaczego w jednych zbiorowościach prawo taką postać, a w drugich inną, odrzucał uniwersalność ideałów prawa;

-    Jan Jakub Rousseau, człowiek natury, czyli szlachetny dzikus, nieskrępowany tym, co narzuciło mu społeczeństwo, człowiek wolny, szlachetny, dobry, równy innym, szczęśliwy, a drugiej strony człowiek człowieka, poddany obróbce społecznej, ten wpływ ma charakter przede wszystkich degenerujący, taki człowiek jest sztuczny i zdeformowany, istotna koncepcja stanu natury i umowy społecznej; Oświecenie anglosaskie:

-    David Hume;

-    Adam Smith, koncepcje podziału pracy społecznej, koncepcja człowieka jako zwierciadła;

-    Jeremy Bentham, utylitaryzm, teoria racjonalnego wyboru, paradygmat teorii wymiany;

Oświecenie niemieckie:

-    Immanuel Kant.

Bez oświecenia socjologia nie mogłaby powstać. Wpływ miała na to nie tylko myśl, ale czynniki zewnętrzne, jak zmiany w społeczeństwie. Bez tego też socjologia mogłaby się nie wykształcić.

Przemiany społeczne które przyczyniły się lub były niezbędne dla rozwoju socjologii:

-    kolonializm, rozpowszechnienie podróży do innych cywilizacji i kultur, dzięki temu dostrzeżono innych, a nasz porządek społeczny nie jest jedyny, a oni postrzegają nas za tak samo dziwnych, jak my ich, zaczątki relatywizmu kulturowego;