77651

Sejm szlachecki w Polsce - geneza, skład, kompetencje.

-    struktury kształtowały się przez drugą połowę XV w, uwieńczeniem było zwołanie pierwszego Sejmu Walnego Koronnego do Pion kowi w 1493 i ostateczne uformowanie się jego organizacji w 1505 ( Konstytucja Nihil Novi)

-    składał się z dwóch izb: Senatu (izba wyższa) i izby poselskiej (niższa), częścią składowa był król, zasiadła z senatorami, posiadał uprawnienia odrębnego stanu

-    trzy stany sejmujące: król, senat, izba poselska

-    Izba poselska stanowiła reprezentację stanu szlacheckiego, składali się na nią posłowie wybierani na sejmikach przedsejmowych, ich liczba zależna była od wielkości województwa ziemi, nie reprezentowali narodu, lecz poszczególne ziemie, związani były instrukcjami poselskimi, wyjątkowo udzielano ich z mocą zupełną ( Swoboda głosu) lub warunkowych ( uzależniały glos posła od spełnienia przez sejm partykularnych żądań sejmików

-    do sejmu nie w^feszli przedstawiciele miast atu kapituł, liczba posłów początkowo była zmienna, po unii lubelskiej wynosiła 170 w tym 48 z Litwy, przewodniczył marszałek

-    Senat - wywodził się z dawnej Rady Królewskiej, w skład wchodzili arcybiskupi i biskupi katoliccy, wojewodowie, kasztelanowie, dygnitarze koronni i nadworni, zamknięto skład za panowania Zygmunta Starego, nie weszli hetmani i podskarbi nadworni, senatorów było 140, przewodniczył król

-    kompetencje - ogóle określała konstytucja Nihil Novi, ustawodawstwo ogólnopaństwowe, zakres wytyczały prawa i wolności szlachty, oraz prawo powszechne; projekty konstytucji inicjował król i Senat, rzadko posłowie szlachty; kompetencje finansowe sejmu - uchwalanie podatków, nowe cla, monopole, regulacja spraw monetarnych, kontrola podskarbich, wybór poborców' podatkowych; polityka zagraniczna - wysłuchiwał obcych posłów, integrował lenna, nadawał ogólny kierunek polityce zagranicznej, zawierał traktaty oraz przymierze; kompetencje wojskowe- zwoływanie pospolitego ruszenia, powoływanie wojska zaciężnego, refonny systemu obronnego państwa, sprawowanie ogólnej kontroli nad rządem, udzielanie prawa laski i amnestii, nobilitacje i indygenaty, wysłuchiwanie sprawozdań senatorów rezydentów, sądownictwa sejmowe

Sejmiki w Rzeczypospolitej — ich funkcje i kompetencje

-    miały duży wpływ na ustawodawstwo poprzez wybór posłów i udzielanie im instrukcji, korzystanie z prawa inicjatywy ustawodawczej

-    sejm niemy z 1717 odebrał im kompetencje wojskowe i większość skarbowych funkcje:

-    - przedsejmowe - wybór posłów na sejm, udzielenie im instrukcji

-    relacyjne - wysłuchiwanie sprawozdań z obrad sejmu, podejmowanie uchwal w sprawach realizacji konstytucji sejmowych w kwestiach poleconych do rozstrzygnięcia sejmikowi

-    elekcyjne - wybór kandydatów na opróżniony urząd sędziego ziemskiego, spośród których król dokonywał nominacji

-    deputacie - wybór kandydata do trybunału Koronnego

-    kapturowe - organizowanie na zasadzie konfederacji w okresie bezkrólewia

-    gospodarcze - podejmowanie uchwal w sprawach ziemi, podatków i wojska

Zwoływał je król (oprócz elekcyjnego i deputackiego) na 3 tyg. pized Sejmem