Prawo rzymskie znamy głównie dzięki niej. Justynian panował w latach 527-565.
Justynian podjął się:
- kodyfikacji prawa
reformy administracyjnej. Było to konieczne gdyż upadek zachodniego cesarstwa zagroził wschodnim prowincjom dezorganizacją wewnętrzną.
- ujednolicenia religii.
Teodora - żona Justyniana wywarła wpływ na kodyfikację Trybonian minister sprawiedliwości, kierował pracą kodyfikacyjną.
- 528-534 r - dochodzi do opracowania 3 podstawowych części
- 535-541 r - Justynian wydaje pojedyncze ustawy uzupełniające kodyfikację 542-565 r - stagnacja. W tym okresie umierają Teodora i Trybonian, na których oparta była kodyfikacja. Justynian poświęca się działalności religijnej.
- Codex 534 r. Zawiera konstytucje cesarskie od Hadriana do Justyniana.
- Digesta vel Pandectae 533 r. Kodyfikacja dzieł prawników rzymskich - wybór dawnej literatury prawniczej. Fragmenty zmodyfikowano i wystosowano zakaz komentowania Digestów i porównywania ich do dzieł oryginalnych.
Zebrany materiał podzielono na masy:
masa sabiniańska masa edyktalna masa papiniańska
masa appendix (dodatek czyli pozostałe księgi) Institutiones (instytucje) 533 r. Podręcznik do nauki prawa.
Novellae leges (nowele) po 534 r. Uzupełnienie ustawodawstwa Justyniana przez wydawanie nowych ustaw po zakończeniu kodyfikacji. Wyróżniamy:
Epitome Iuliani Authenticum grecki zbiór nowel Edicta lustiniani
Te 4 części kodyfikacji nazwano później Corpus luris Civilis (od XVI w).Kodyfikacja była jednak niezrozumiała dla większości mieszkańców wschodniego imperium, którzy mówili po grecku. Jej tekst spisany był bowiem po łacinie.