81569

wody. Obrazem rzeczywistości jest także śmierć: natura jest ciągłą śmiercią i ciągłym rodzeniem się. Nie możemy powiedzieć, że jesteśmy, bo „jesteśmy i nie jesteśmy zarazem”, prawdą jest tylko to. że się zmieniamy. Wprawdzie niektóre rzeczy zdają się trwać, ale to trwanie jest tylko złudzeniem. Świat pełen jest przeciwieństw (choroba -zdrowie). Dobro i zło konieczne jest dla dopełnienia całości - gdyby nie ciągła walka przeciwieństw, świat przestałby istnieć. „Bóg to dzień i noc, zima i lato, wojna i pokój, głód i sytość”. Zamiast słowa Bóg używa często greckiego słowa „logos", które oznacza rozum; istnieje swoisty rozum świata (prawo natury), który rządzi naturą. „Opinie większości ludzi można porównać do zabaw małych dzieci”. Nie ma rzeczy o stałych własnościach, nie ma bytu - jest tylko stawanie się. Ta teoria powszechnej zmienności, czyli wariabilizm, zwany inaczej heraklityzmem, jest najbardziej znanym poglądem Heraklita.

Mniej więcej jednocześnie z teorią Heraklita wytworzyła się w Grecji doktryna przeciwna, przecząca zmienności świata i mówiąca, że to stałość jest naczelną cechą bytu. Powstała w zachodnich koloniach Grecji, a ośrodkiem jej było miasto Elea, stąd zwano ją filozofią eleatów. Stworzył ją Parmenides z Elei na przełomie VI i V w. p.n.e. PARMENIDES - współczesny Heraklitowi, uczeń Ksenofanesa.

Głosił, że wszystko, co istnieje, istnieje od zawsze. „Nic nie może powstać z tego, czego nie ma. a to, co jest, nie może przestać być”. Żadna prawdziwa zmiana nie jest możliwa. Stworzył swą własną teorię bytu - byt iue ma początku, bo nie miał z czego powstać - chyba że z niebytu, a niebytu przecież nie ma. Nie może też mieć końca, jest więc wieczny. Jest też ciągły, nieruchomy, niezmienny i niepodzielny - więc byt jest stały i jeden.

Uczniami Parmenidesa byli Melissos i Zenon z Elei.

Rozłam między heraklityzmem a eleatyzmem wywołał próby ich pogodzenia w połowie V w. p.n.e. - dokonał ich Empedokles.

EMPEDOKLES - z Agrygentu na Sycylii, 490-430r. p.n.e., lekarz, kapłan, cudotwórca, poeta i filozof; autor dzieła „O naturze”, słuchacz Parmenidesa.

Jego poglądy:

1.    teoria materii - „nic nie może powstać z tego, czego nie ma, jest niemożliwe i niesłychane, by to, co jest. zginęło”. Empedokles odrzucił teorię tłumaczenia początku świata powstałego z jednej zasadniczej materii, zamiast tego wprowadził cztery rodzaje materii pierwotnej - wodę, powietrze, ogień i ziemię. Poszukiwał również prostych składników materii i może być uważany za twórcę pojęcia pierwiastka.

2.    teoria sił - czyli dlaczego żywioły łączą się i rozłączają? Empedokles uznał, że cztery żywioły poruszane są przez dwie siły - miłość i niezgodę. Dlatego dzieje świata wg niego dzielą się na 4 okresy - stan pierwotny (nie działa żadna siła. żywioły znajdują się w porządku i spokoju), okres działania niezgody, stan całkowitego rozmieszania żywiołów i chaosu, a na koniec okres działania miłości, która z powrotem doprowadza świat do stanu harmonii.

ANAKSAGORAS -V w. p.n.e., mieszkał w Atenach, przyjaciel Petyklesa, oskarżony i skazany na śmierć za poglądy astronomiczno-religijne. Poglądy:

1.    teoria materii - rzeczywistość składa się z niezliczonych składników, które Anaksagoras zwał „rzeczami” lub „zarodkami”. Także żywioły są tak samo złożone jak i inne rzeczy - wszystko jest złożone, nawet najmniejsze części materii i nie ma kresu ich niepodzielności. Pogląd ten zwany jest infinitystycznym. dopatrującym się nieskończoności w przyrodzie.

2.    teoria ducha - oddzielenie siły od materii. Materia jest ze swej natury niemchoma, więc mogła osiągnąć ruch tylko z zewnątrz; pierwszy impuls powodujący ruch materii uczynił duch. Stąd przekonanie, że ruch świata jest dziełem ducha, stojącego poza i ponad przyrodą.

Ostatnim systemem, jak wykształciła wczesna grecka filozofia przyrody, był atomizm. Jego twórcą był Demokiyt. DEMOKRYT - z Abdeiy, żył na przełomie V i IV w. p.n.e. Uczeń Leucypa, wiele podróżował, napisał około 60 dzieł, które później zaginęły. Z racji pogodnego usposobienia zwany „śmiejącym się filozofem”. Poglądy:

1.    atomistyczna teoria materii - materia składa się z atomów (stanowiących jakby odpowiednik żywiołów Empedoklesa i zarodkówAnaksagarosa). To cząstki niepodzielne, niezmienne, lecz poruszające się w przestrzeni, przez co wpływają na kształt świata. Ruch jest własnością atomów, znajdujących się i poruszających w próżni.

2.    s u biektywi styczna teoria postrzeżeń - atomy posiadają tylko własności matematyczne, natomiast nie posiadają zmysłowych. Naprawdę ismieją tylko atomy i próżnia, a słodycz, ciepło, barwy są subiektywne, faktycznie nieistniejące.

Atomizm był najdoskonalszą teorią stworzona w pierwszej epoce greckiej filozofii. Filozofia Demokryta odrodziła się później w szkole epikurejskiej, zaś jej krytyczne elementy znalazły rozwinięcie w szkole sceptyckiej Piirona.

2