str25001 djvu

NAUKA

niu rzeczywistości jest najgłębszą i najpłodniejszą zmianą, jakiej doświadczyła fizyka od czasów Newtona; trzeba jednak przyznać również, że całkowitego urzeczywistnienia idei programowej nie udało się jeszcze bynajmniej osiągnąć. Płodne systemy fizyczne, które skonstruowano od tego czasu, stanowią raczej kompromis pomiędzy obydwoma temi programami i jako takie noszą piętno tymczasowości i niedoskonałości logicznej, mimo to, że systemy te przyniosły w szczegółach doniosłe postępy.

Należy wymienić tu przedewszystkiem teorję elektronów Lorentza, w której pole i korpuskuły elektryczne występują obok siebie jako równoważne elementy ujmowania rzeczywistości. Za teorją tą przyszła szczególna i ogólna teorja względności, która — aczkolwiek oparta jest całkowicie na rozważaniach z zakresu teorji pola — nie mogła jednak uniknąć dotychczas samodzielnego wprowadzania punktów materjalnych i zwyczajnych równań różniczkowych.

Ostatni, najowocniejszy twór fizyki teoretycznej — mechanika kwantowa — odchyla się w swem założeniu zasadniczo od obydwóch programów, które nazwiemy w skróceniu programami Newtona i Maxwella. Albowiem wielkości, występujące w prawach mechaniki kwantowej, nie dążą do samego opisu rzeczywistości fizycznej lecz do

228