str23601 djvu

NAUKA

nie punkcie Newton jest szczególnie konsekwentny. Przekonał się on, że dające się zaobserwować wielkości geometryczne (odległości pomiędzy punktami materjalnemi) i ich zmienność w czasie niezupełnie charakteryzują ruch w sensie fizycznym. Udowadnia on tę okoliczność na słynnem doświadczeniu z wiadrem. Oprócz mas i ich zmiennych w czasie odległości istnieje jeszcze coś, co rozstrzyga o przebiegu zjawisk; to „coś“ Newton ujmuje jako stosunek do „bezwzględnej przestrzeni". Przekonywa się on, że przestrzeń musi być w pewnem znaczeniu rzeczywistością fizyczną, o ile rządzące nią prawa ruchu mają mieć jakiś sens, rzeczywistością takiego samego rodzaju, jak punkty materjalne i odległości między niemi.

Jasny ten pogiął świadczy jednocześnie zarówno o mądrości Newtona, jak i o tern, że teorja jego posiada pewną słabą stronę. Albowiem budowa logiczna tej teorji byłaby oczywiście bardziej zadawalająca, gdyby nie zawierała owego mglistego pojęcia; prawa obejmowałyby wtedy tylko przedmioty (punkty materjalne, odległości), których stosunek do wrażeń jest zupełnie wyraźny.

II. Wprowadzanie do przedstawienia działań grawitacyjnych bezpośrednich sił o natych-miastowem działaniu na odległość nie odpowiada charakterowi przeważnej liczby zjawisk, znanych nam z doświadczeń życia powszedniego. Na wąt-