str21401 djvu

NAUKA

tego samego można oczekiwać również i w stosunku do innych sił.

Ze sformułowań Newtona wynika w istocie, że pojęcie przestrzeni bezwzględnej, zawierające w sobie pojęcie bezwzględnego spoczynku, wywoływało w nim pewne uczucie niepokoju; Newton zdawał sobie sprawę z tego, że pojęcie bezwzględnego spoczynku zdaje się nie mieć swego odpowiednika w zakresie doświadczenia. Doznawał tego samego uczucia, gdy wprowadzał siły działające na odległość. Ale olbrzymie powodzenie, z jakiem spotkała się w praktyce jego teorja, mogło sprawić, że ani on, ani fizycy 18 i 19 wieku nie zrozumieli fikcyjnego charakteru podstaw jego systemu.

Znaczna część ówczesnych badaczy przyrody była raczej przeświadczona o tern, że podstawowe pojęcia i prawa fizyki nie są w sensie logicznym do-wolnemi wytworami umysłu ludzkiego, lecz źe można je wysnuć z doświadczeń drogą „abstrakcji", a więc zapomocą samej tylko logiki. Dokładne zrozumienie błędności tego poglądu przyniosła właściwie dopiero ogólna teorja względności; wykazała ona bowiem, że opierając się na fundamencie, znacznie odbiegającym od newtonowego, można objaśnić odpowiedni zakres faktów doświadczalnych w sposób bardziej nawet zadawalający i doskonały, niż było to możliwe na fundamencie newtonowym. Abstrahując jednak zupełnie od kwestji wyższości,

195