sytuacja rewolucyjna - niezdolność rządzenia przez dotychczasową klasę społeczną. Kryzys w podejmowaniu decyzji i normalnym funkcjonowaniu władzy publicznej, a nowe siły wysuwają żądania zmian niemożliwych do przeprowadzenia bez zmiany klasy rządzącej i mają w tych działaniach poparcie znacznej części społeczeństwa.
• wojna a zaostrza się ona w razie długo trwającego konfliktu zbrojnego, gdy maleją szansę na jego pomyślne zakończenie. To powoduje kiyzys, chaos, spowszednienie przemocy i upadek norm moralnych co sprowadza się do powstania doskonałych warunków dla rewolucji.
• długotrwały i dotkliwy kryzys, którego negatywne konsekwencje dotykają samych podstwa państwa oraz istniejącego układu społecznego. Duża część społeczeństwa odrzuca panujący system władzy a z kolei rządzący nie mogą lub nie chcą dokonać zmian, które wyszłyby naprzeciw oczekiwaniom społeczeństwa.
• Masowe poczucie skrzywdzenia i niesprawiedliwości
1. niemożliwość utrzymania przez klasy panujące w formie niezmienionej swego panowania, czyli kryzys „góry”
2. zaostrzenie położenia trudnego klas uciskanych
3. znaczny wzrost aktywności mas wywołany w/w czynnikami
1. świadomość trudnego położenia klas uciskanych i niesprawiedliwego podziału dóbr
2. stopień zorganizowania i aktywność klas społecznych niezadowolonych z dotychczasowej sytuacji
3. polityczny kryzys władzy sprawującej rządy
4. klarowność programowa i przejrzystość celów dokonania przemian
podmioty rewolucji - masy, tłumy, klasy, warstwy, grupy społeczne, partie polityczne, elity
rewolucyjne, rządy rewolucyjne. Ich rola zależy od wielu czynników takich jak: poparcie społeczne,
aktualna sytuacja, nośność koncepcji i programów, metody działania itd.
przebieg rewolucji - obejmuje dwie fazy:
1. występują działania zmierzające do zdobycia władzy politycznej i ustanowienia ośrodka kierującego sprawami publicznymi. Mogą one przebiegać metodami walki zbrojnej lub w drodze wyborów, a ich celem jest ustanowienie instytucji politycznych reprezentujących interesy nowej klasy rządzącej
2. podejmowane są działania wprowadzające i utrwalające przemiany w sferach: ekonomicznej, socjalnej i kulturowej.
S. Huntington -podkreśla następstwa rewolucji - rezultatem jest wymiana jednej grupy sprawującej władzę na inną.
modele rzeczywistości rewolucyjnej - wyidealizowane:
a) syndykalistyczny - im większy zasięg sytuacji rewolucyjnej i odwrotnie
b) marksistow ski - (Lenin, G.Ramschi) - jest odwrotna do modelu syndykalistycznego - wiele sytuacji rewolucyjnych nie wytwarza rewolucyjnych rezultatów.