Rewolucja agrarna oraz jej skutki gospodarcze i społeczne
Rewolucja agrarna- w węższym znaczeniu oznacza postęp agrotechniczny i zmiany w systemie uprawy roli, uszlachetnianie gatunków zwierzęcych i rozwoju hodowli.
W znaczeniu szerszym oznacza ponadto skutki gospodarcze i społeczne, które z sobą pociągnęła. W najszerszym znaczeniu dodatkowo przejście rolnictwa z feudalizmu do kapitalizmu, czyli zmiany ustrojowe w tym uwłaszczenie chłopa.
Do czasu rewolucji agrarnej Europę nawiedzały klęski głodu, które zwykle występowały w latach posuchy. Najbardziej odczuły je osady na gruntach piaszczystych.
Rewolucja agrarna wyraziła się w:
- przejściu z trójpolówki do płodozmianu. Nowe rolnictwo zapoczątkowała Holandia. Obszar upraw powiększył się o 1/3. Pole to obsiewano roślinami paszowymi co miało wpływ na rozwój hodowli.
- efektywniejszy okazał się płodozmian nofolski ( od miasta Norfolk gdzie wyprodukowano ten płodozmian). W tym płodozmianie cykl rotacji obejmował rośliny okopowe: ziemniaki, buraki pastewne. Cykl przebiegał w następujący sposób: zboże ozime -> zboże jare -> rośliny pastewne. Płodozmian upowszechnił się w Anglii w końcu XVIII wieku następnie upowszechnił się także w Holandii i zachodnich częściach Niemiec, potem w dalszych państwach. Na obszarze Polski w końcu XIX w.
- zastosowanie doskonalszych narzędzi i maszyn. Upowszechnił się w XVIII wieku pług odwracający glebę, skonstruowano i zaczęto produkować kultywatory, walce do rozgniatania zgrubiałej gleby, mechaniczna młocamia i sieczkarnia, w poł XIX w. wynaleziono koparkę do ziemniaków, koniec XVIII w. siewnik ziarnowy, początek XIX w. grabiarkę konną.
Wszystkie te maszyny były poruszane siłą koni pociągowych.
- nawożenie. W epoce feudalnej gruntów z reguły nie nawożono, resuscytację gleby zapewniła trójpolówka. W XVIII w. upowszechniła się kosa ( do tej pory był sierp)-pozwoliła na uzyskanie słomy.
- melioracje. Rosła potrzeba żywności, na potęgę intensyfikuje się prace melioracyjne. Dzięki tym działaniom np. w Anglii obszar gruntów uprawnych powiększył się o 20 %.
- nowe odmiany roślin. Było to siła napędową rewolucji agrarnej. Nowe odmiany to: ziemniaki, buraki pastewne, rośliny motylkowe
Największy wzrost na wpływ kultury rolnej miały rośliny okopowe, ponieważ ich uprawa wymagała staranniejszej uprawy roli i większego nawożenia.
Dualizm agrarny to zjawisko rozchodzenia się dróg rozwoju europejskie gospodarki feudalnej od połowy XV wieku. W krajach Europy Wschodniej (leżących na wschód od rzeki Łaby) dominowała gospodarka folwarczno - pańszczyźniana, natomiast w Europie Zachodniej (w krajach leżących na zachód od rzeki Łaby) pojawiły się zalążki gospodarki kapitalistycznej.
Dualizm ekonomiczny wywarł ogromny wpływ na rozwój całokształtu stosunków gospodarczych i społecznych w Europie.