83138

normy prawne jako zadania powinnośdowe występują w formie nakazów i zakazów -imperatywów. Stąd teoria imperatywów, która uznaje że - prawodawca jest więc rozkazodawcą, a adresat normy - odbiorca rozkazu

właściwsze jest ujęcie normy w aspekcie jej obowiązywałoośd - wskazuje ona co powinno być wiążące dla adresatów, a nie traktuje ich jako tylko odbiorców rozkazu

obok norm prawnych porządkujących życie społeczne istnieją też reguły - np. utrwalone zwyczaje i obyczaje, ale też zasady moralne określające wymogi zachowań obowiązujące w danym społeczeństwie, jak również zasady religijne

te różne zasady i porządki norm na siebie wzajemnie oddziałują i przenikają się wzajemnie Historyczność prawa

prawo jest tworem historycznym - a historyczność może być rozumiana w sensie:

chronologicznym - prawo jako byt jest włączone w bieg historii, nie jest wieczne lecz ma początek i koniec

ontologicznym - oznacza wew. strukturę prawa, jego sposób istnienia w danym czasie - a więc zmienność

■    w sensie chronologicznym

należy tu zwrócić uwagę na 2 rzeczy: los całości porządku prawnego los pojedynczych norm prawnych

los porządku prawnego jest związany z dziejami wspólnoty ludzkiej i prawnej do której się odnosi. Podobnie jak wspólnota prawna przeżywa on czas rozwoju i upadku. Upadek wspólnoty oznacza też upadek fundamentu duchowego, który stanowił także podstawę porządku prawnego. Czas istnienia porządku prawnego jest czasem istnienia wspólnoty w której on obowiązuje. Może też być inaczej - to społeczność doprowadzi do obalenia obowiązującego porządku prawnego /na drodze przemian politycznych/ i w jego miejsce wprowadzi nowy porządek los pojedynczych norm - normy stanowione w danym porządku prawnym nie zawierają żadnego czasowego ograniczenia /poza normami czasowymi/ i są ustanawiane na stałe, lub na czas nieokreślony. Pomimo to podlegają jednak skończoności i przemijaniu - ich moc obowiązująca odnosi się tylko do pewnego czasu historycznego

■    w sensie ontologicznym

należy wyjść od człowieka, będącego twórcą normy, który ze swej natury jest też istotą historyczną w sensie ontologicznym. Podobnie jest z bytem całego społeczeństwa, człowiek, a wraz z nim całe społeczeństwo musi trudzić się aby danych warunkach stworzyć taki porządek społeczny, w jakim możliwa będzie egzystencja

prawo jako twór ducha ludzkiego dzieli historyczność ludzkiej egzystencji - z konieczności podlega rozwojowi i przemianom. To odnosi się tak do tworzenia prawa jak i do jego stosowania. Nie istnieje więc żadne statyczne prawo pozytywne, które byłoby niezmienne

-    wewnętrzna dynamika prawa objawia się na zew. przez: zmianę myślenia prawego, wartościowania, wydawania sądów, zmianie postaw wobec problemów prawnych

ta przemiana może dokonać się w różny sposób: zmieniona zostaje treść normy

treść normy nie zostaje zmieniona, ale w nowych warunkach ta sama norma wywołuje nowy skutek prawny

treść normy nie zostaje zmieniona, ale zmienia się jej rozumienie i interpretacja

-    w historyczności prawa dużą rolę odgrywają 2 tendencje:

zachowawcza - stabilności prawa - wyraża się to w kodyfikacjach przemiany - swą siłę czerpie z konieczności dostosowania prawa do zmian społecznych dla zdrowego porządku prawnego, te dwie tendencje winne istnieć obok siebie i nawzajem się równoważyć

Przymus prawny

-    jeśli prawo ma być powszechnie wiążącym porządkiem zachowania musi mieć siłę przebicia ze swymi wymaganiami i żądaniami powinności

możliwość przeforsowania prawa stanów istotny element obowiązywalności prawa pozytywnego -musi więc istnieć pewien przymus, by prawo nie pozostało tylko jako plan pewnych regulacji przymus czynny wyraża się w sankcjach karnych i aktach przymusu, które mogą przybrać formę: przymusu psychicznego zastosowanie siły - vis compulsiva zastosowanie przemocy fizycznej vis absoluta