83776

Pierwsze próby ścisłego określenia zasad polityki Wspólnoty wobec krajów basenu Morza Śródziemnego podjęto w latach 70. W październiku 1972 r. na szczycie WE w Paryżu podjęto decyzję o utworzeniu Globalnej Polityki Śródziemnomorskiej. Najważniejszymi jej założeniami były:

•    całościowe potraktowanie regionu w kwestiach najważniejszych interesów WE

•    postanowienie o pełnej liberalizacji handlu do 31 grudnia 1979 r. (czego nie udało się dokonać)

•    wzajemne redukcje barier celnych w handlu produktami rolnymi i niezobowiązujące w pozostałych dziedzinach handlu

•    możliwość pomocy technicznej i inwestycyjnej na podstawie następnych umów.

W drugiej połowie lat 70. Wspólnota podpisała układy o współpracy z krajami stowarzyszonymi z nią oraz nawiązała nowe stosunki z Egiptem, Libanem, Algierią i Syrią. Na ich podstawie m.in. utworzono wspólną Radę Ministrów, spotykającą się co roku i pełniącą funkcję koordynacyjną.

W grudniu 1989 r. Komisja Europejska sfomuiowała propozycję Przeorientowanej Polityki Śródziemnomorskiej, która zakładała pomoc Wspólnot państwom śródziemnomorskim w rozwoju gospodarczym, zwiększeniu inwestycji i rozwiązaniu problemu zadłużenia. Miała ona także prowadzić do reform, służącym stworzeniu wspólnego rynku krajów nieczłonkowskich.

W grudniu 1990 r. Wspólnota przyjęła Nowa Politykę Śródziemnomorska■ Miała ona służyć pomocy krajom arabskim w zmianach gospodarczych i wzmacniać współpracę handlową, ułatwiając dostęp do rynku Wspólnoty.

W czerwcu 1992 r. w Lizbonie Rada Ministrów WE ogłosiła raport opisujący priorytety Unii, wyznaczone Traktatem z Maastricht. Jako jeden z regionów, w którym UE ma szczególne interesy, określono obszar basenu Morza Śródziemnego i Bliski Wschód, zapowiadając dążenie do dobrosąsiedzkich stosunków, pomoc w rozwoju gospodarczym i budowaniu demokracji i rządów prawa. Na tym spotkaniu rozpoczęto również prace nad nowym dokumentem określającym ramy współpracy z państwami śródziemnomorskimi. W czerwcu 1995 r. Rada Europejska przyjęła raport w tej sprawie, w wyniku czego zwołano konferencję krajów UE. Algierii, Cypru. Egiptu, Izraela. Jordanii. Libanu. Malty. Maroka. Autonomii Palestyńskiej, Syrii, Tunezji i Turcji. Odbyła się ona w Barcelonie w dniach 27-28 listopada 1995 r. i wzięli w niej udział ministrowie spraw zagranicznych ww. państw. Ustalono na niej deklarację barcelońską i Program roboczy, które określiły cele i zasady współpracy UE z krajami basenu Morza Śródziemnego. Rozpoczęte wówczas działania nazwano procesem barcelońskim. Deklaracja barcelońska ustaliła 3 rodzaje partnerstwa:

•    polityczne i dotyczące zagadnień związanych z bezpieczeństwem

•    gospodarczo-finansowe

•    społeczno-kulturalne i dotyczące kontaktów międzyludzkich

Podczas spotkania w Wiedniu w grudniu 1998 r. Rada Europejska zaleciła przygotowanie Wspólnej strategii Unii Europejskiej wobec regionu śródziemnomorskiego. Została ona przygotowana przez Radę UE i przyjęta 19 czerwca 2000 r. na szczycie w Feira. Deklarowała ona chęć UE do rozwijania wzajemnych kontaktów na zasadzie partnerstwa i dążenia do realizacji postanowień Partnerstwa Eurośródziemnomorskiego. Unia zapowiedziała działania na rzecz pokoju na Bliskim Wschodzie, m.in. ustalenie Eurośródziemnomorskiej karty pokoju i stabilności. Wspólna strategia ustalała cele UE wobec regionu śródziemnomorskiego:

•    rozwój gospodarczy regionu

•    stworzenie obszaru pokoju i stabilności

•    promocja demokracji, praw człowieka i rządów prawa

•    ustanowienie partnerstwa społeczno-kulturalnego

•    pomoc partnerom z regionu w liberalizacji handlu transformacji gospodarczej i zwiększeniu atrakcyjności inwestycyjnej

•    współpraca w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych

•    zwalczaniu rasizmu, ksenofobii i nietolerancji

Realizację postanowień strategii powierzono różnym organom. Wysoki Przedstawiciel ds. WPZiB. wspomagany przez specjalnego wysłannika ds. pokoju na Bliskim Wschodzie, miał wspierać