IMG#37

22 Pohla wobec ognienia (aforyzmem morskim

Pierwsze próby zdefiniowania terroryzmu w sferze prawa międzynarodowego podjęte zostały w latach 20. i 30. XX w Dużej intensywności nabrały one jednak dopiero po zamachu na króla Jugosławii Aleksandra I oraz ministra spraw zagranicznych Francji Louisa Barthou przeprowadzonym przez chorwackich nacjonalistów w Marsylii 9 października 1934 r. w Zagadnienie to podjęły wówczas międzynarodowe konferencje ds. unifikacji prawa karnego, szczególnie zaś Konferencja Kopenhaska. W jej dokumencie końcowym - przyjętym w 1935 r. „Raporcie na temat terroryzmu” - użyto po raz pierwszy określenia „terroryzm międzynarodowy”^{1 2}. Problemem terroryzmu zajęta się następnie obradująca w 1937 r. w Genewie pod auspicjami Ligi Narodów Międzynarodowa Konferencja w Sprawie Karania Terroryzmu. W przyjętej 16 listopada 1937 r. Konwencji o zapobieganiu i zwalczaniu terroryzmu (dalej: Konwencja Genewska 1937) za akty terroru uznano przestępstwa przeciw życiu, zdrowiu i wolności osób pełniących funkcje publiczne oraz przestępstwa skierowane przeciw własności, jeżeli były one skierowane przeciw innemu państwu niż to, na terytorium którego zostały popełnione, oraz miały na celu wywołanie psychozy strachu³. Konwencja nie weszła jednak w życie, gdyż ratyfikowało ją tylko jedno państwo - Indie⁴. Trzeba podkreślić, że przyjęte w Konewncji określenie jest stosunkowo wąskie i obejmuje niewielki wachlarz czynów bezprawnych. Wątpliwości interpretacyjne może budzić również termin „psychoza strachu”, użyty do zdefiniowania terroryzmu. Najpoważniejszym jednak mankamentem powyższego określenia jest - na co zwracał uwagę m.in. Alfons Klafkowski podczas obrad Komi-

Terforyzm i jego rola we współczesnych stostmfeach rnięfzynaroóowych 23

tetu ad hoc do spraw terroryzmu międzynarodowego - brak sprecyzowania międzynarodowego aspektu terroryzmu⁵. Z wymienionych powodów dokument Konwencji Genewskiej 1937 nie stał się wzorcem dla późniejszych prób definiowania terroryzmu.

Po II wojnie światowej próbę kompleksowego zdefiniowania terroryzmu podjęła Organizacja Narodów Zjednoczonych. Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło na XXVI sesji decyzję

0    powołaniu Komitetu ad hoc do spraw terroryzmu międzynarodowego. Bezpośrednią przyczyną zajęcia się tym zjawiskiem był zamach terrorystyczny na sportowców izraelskich uczestniczących w XX Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Monachium w 1972 r. W czasie trzech sesji w latach 1973, 1977

1    1979 Komitet przeprowadził szeroką analizę rozmaitych aspektów terroryzmu międzynarodowego. Ukoronowaniem jego działań było wypracowanie wielu zaleceń o zwalczaniu terroryzmu w raporcie dla XXXIV sesji ZO ONZ⁶. Zgromadzenie Ogólne przyjęło również po roku 1972 siedem rezolucji poświęconych zapobieganiu terroryzmowi i badaniu jego przyczyn Za najważniejszą z nich jest uważana rezolucja nr 40/61 z 9 grudnia 1985 r. przyjęta jednogłośnie przez ZO ONZ. Dokument ten potępia „jako przestępcze wszystkie akty, metody i praktyki terroryzmu, gdziekolwiek i przez kogokolwiek popełnione, włączając w to te, które szkodzą przyjaznym stosunkom między państwami i ich bezpieczeństwu”⁷. Mimo uwagi poświęcanej przez ONZ terroryzmowi próby stworzenia powszechnie akceptowanej definicji tego zjawiska zakończyły się fiaskiem. Przyczyną tego stanu rzeczy były niemożliwe do pokonania rozbieżności dotyczące oceny działań niektórych ruchów narodowo-wyzwoleńczych. Akty przemocy, uznawane

1

   M. Flemming, Terroryzm polityczny w międzynarodowym prawodawstwie, „Wojskowy Przegląd Prawniczy”, 1996, nr 3—4, s. 6; Encyklopedia terroryzmu..., s. 208-245.

2

   Measures to Prevent International Terrorism (Study prepared by the Secretariat for the Sixth Committee), UN Doc. A/C. 6/418/1972 s. 10

3

   Tamże, s. 30.

4

   S. Pawlak, Terroryzm międzynarodowy - aspekty polityczne i prawne, „Sprawy Międzynarodowe” 1988, nr 9, s. 25.

5

   B. Kwiatkowska-Czechowska, Międzynarodowe aspekty zwalczam** terroryzmu, [w:] Terroryzm polityczny..., s. 146.

6

   Official Records of General Assembly. Thirty-fourth Session. Suple ment nr 37.

7

   Cytat za: S. Pawlak, Terroryzm międzynarodowy..., s. 28.