IMG#38

24 Polska wobec zapienia terroryzmem morskim

przez państwa bloku wschodniego i dużą część krajów nieza-angażowanych za przejaw walki wyzwoleńczej, pozostali członkowie ONZ określali mianem terroryzmu. Poza tym większość krajów postkolonialnych - zwłaszcza radykalne państwa arabskie - dążyła do uczynienia z definicji terroryzmu narzędzia doraźnej walki politycznej wymierzonej w państwa zachodnie i ich sojuszników (przede wszystkim Stany Zjednoczone i Izrael)¹.

Wobec niemożności wypracowania powszechnie akceptowanej definicji, która mogłaby stanowić podstawę uniwersalnych, międzynarodowych regulacji antyterrorystycznych, rozwój prawa międzynarodowego w zakresie zwalczania terroryzmu obrał inny kierunek. Nie dąży się mianowicie do objęcia konwencjami międzynarodowymi całości zjawiska, lecz ogranicza się zakres obowiązywania dokumentów do poszczególnych aktów przemocy uznanych za najbardziej niebezpieczne². Cechą charakterystyczną tych rozwiązań jest dokonywanie typizacji aktów przemocy w sposób zobiektywizowany. Problemem nieistotnym dla zaistnienia przestępstwa są pobudki i motywy sprawców, kwalifikacja prawna jest zaś dokonywana na podstawie następstw popełnionych przez nich czynów. Ujęcie takie powoduje eliminację możliwości udzielenia sprawcom azylu politycznego oraz wyłączenia ich spod ekstradycji³. Trzeba zauważyć, że nie jest to całkowicie nowe ujęcie problemu.

W bardzo podobny sposób konstruowane były w przeszłości (i są obecnie) tzw. klauzule zamachowe dwustronnych traktatów

Terroryzm I jego rola we współczesnych il/ftunkddi (BtgrbjiBaroów/di 25

ekstradycyjnych⁴. Wyłączały one spod pojada „przestępstwa politycznego” osoby winne zamachów na głowy państw, ich małżonków i potomków. Sprawcom wymienionych czynów uniemożliwiono ubieganie się o azyl polityczny, co dotychczas blokowało procedury ekstradycyjne. W istocie klauzule zamachowe były pierwszymi regulacjami międzynarodowymi ukierunkowanymi na zwalczanie terroryzmu^{5 6 7}. Stanowisko takie zostało podtrzymane w Europejskiej Konwencji o Ekstradycji, podpisanej w Paryżu 13 grudnia 1957 r. (dalej: Konwencja Paryska 1957)®. Stanowi ona m.in., że „zamach na życie głowy państwa lub członka jego rodziny nie będzie uważany za przestępstwo polityczne”²'⁵.

W tym kontekście zdziwienie budzi fakt, że w tekstach traktatów ekstradycyjnych zawartych przez Polskę po roku 1989 nie w pełni wykorzystano polski i międzynarodowy dorobek legislacyjny odnoszący się do przestępstw politycznych i czynów z nimi związanych. Może to stwarzać istotne bariery w sprawnym zwalczaniu terroryzmu⁸.

Dążenie do typizacji aktów przemocy w sposób zobiektywizowany znalazło odzwierciedlenie w sześciu międzynarodowych konwencjach uniwersalnych dotyczących zwalczania terroryzmu, dwóch umowach regionalnych i kilku umowach dwustronnych. Jako pierwsze powstały trzy konwencje dotyczące lotnictwa cywilnego, co było reakcją na wzmagające się zagrożenie cywilnej komunikacji powietrznej przez ugrupowania terrorystyczne:

1

Celowi takiemu służyła m.in. definicja zaproponowana przez 14 państw niezaangażowanych, określająca terroryzm jako: „akty przemocy i inne represyjne akty reżimów kolonialnych, rasistowskich i obcych przeciw narodom walczącym o wyzwolenie”. Por.: UN Doc. A/9028, Suppl. nr 28, s. 21.

2

B. Wierzbicki, Model zwalczania terroryzmu międzynarodowego w umowach wielostronnych o charakterze uniwersalnym, „Państwo i Prawo” 1983, nr 1, s. 83.

3

Tenże, Pojęcie przestępstwa politycznego w prawie międzynarodowym, Warszawa 1979, s. 99 i n.

4

   Tamże, s. 54-56.

5

   Przykładowo traktat ekstradycyjny zawarty przez Polskę z Francją 6 marca 1925 r. dopuszczał ekstradycję sprawcy przestępstwa politycznego polegającego na „zamachu na Naczelnika Państwa obcego, gdy zamach ten posiada cechy zabójstwa, morderstwa lub otrucia”. Por.: M. Flemming, Terroryzm polityczny w międzynarodowym prawodawstwie..., s. 13.

6

   Dz.U. 1994, nr 70, poz. 307.

7

   Tamże, art. 3, ust. 3.

8

   M. Flemming, Terroryzm polityczny w międzynarodowym prawodawstwie..., s. 14.