IMG#35

18 Polska wobec zagrożenia terroryzmem morskim

tacji jest „propaganda przez czyn”, czyli akty przemocy wytnie rzone w prominentnych przedstawicieli państwa. Tą formą dzi_a łania posługiwały się m.in. organizacje włoskie, francuskie, hiszl pańskie i amerykańskie.

Poglądy Bakunina przejęte zostały w znacznej części przez rozmaite ugrupowania radykalne, które stanowiły bazę kadrową dla organizacji terrorystycznych skrajnej lewicy eu-ropejskiej. Widoczny jest również wpływ tych przemyśleń na koncepcje Brazylijczyka Carlosa Marighello, twórcy teorii i praktyki południowoamerykańskiej partyzantki miejskiej. Można to zauważyć zwłaszcza w sztandarowej pracy Marighel-lego noszącej tytuł Mini-podręcznik miejskiego partyzanta%. Jednocześnie przemoc wymierzoną w państwo uznano za instrument walki politycznej przez inne radykalne ruchy społeczne. W Rosji ten kierunek działania przyjęty został przez organizację Ziemia i Wola, później zaś przez Partię Socjalistów Rewolucjonistów (eserów). Terrorem poczęły posługiwać się też rozmaite organizacje nacjonalistyczne i separatystyczne. Terroryzm lewicy spowodował - choć nie było to regułą - powstanie prawicowych organizacji o tym samym charakterze. Podjęły one walkę z lewą stroną sceny politycznej niezależnie od reakcji służb państwowych. Taki był m.in. mechanizm powstania skrajnie prawicowej organizacji rosyjskiej Święta Drużyna (1881) czy też włoskiej Fasci Intervetisti.

Na schyłek XIX i początek XX stulecia przypada pierwsza fala współczesnego terroryzmu¹. W Stanach Zjednoczo-

²    A. Malinowski, Mit wolności. Szkice o anarchizmie, Warszwa 1983, s. 11-12; B. Hoffman, Oblicza terroryzmu..., s. 10—11; K. Karolczak Encyklopedia terroryzmu, Warszawa 1995, s. 28; Encyklopedia terroryzmu..., s. 54-57.

³    C. Marighello, Mini podręcznik miejskiego partyzanta, „Polityka" 1971, nr 48 z 27; Encyklopedia terroryzmu..., s. 153-154.

⁴    A. Pawłowski, Typologia terroryzmu politycznego, [w:] TerronJZBLna-

jako swoista reakcja na emancypację Murzynów². Terror indywidualny odegrał też istotną rolę w działaniach Polskiej Partii Socjalistycznej. Latem 1904 r. grupa jej członków przeszła w Paryżu pod okiem japońskich instruktorów podstawowe szkolenie wojskowe. W lutym 1905 r. w Warszawie Aleksander Prystor rozpoczął tworzenie w konspiracji uzbrojonych bojówek o strukturze dziesiątkowej. W następnych miesiącach przeprowadziły one kilka zamachów, m.in. na komisariat Policji na Pradze, w czasie którego aresztowany został Stefan Okrzeja. W latach 1905-1906 grupy bojowe PPS przeprowadziły kilkanaście ataków na furgony pocztowe i urzędy gminne. Do najbardziej spektakularnych akcji należały: zabójstwo Pry-stawa Konstantinowa w maju 1905 r., uwolnienie dziesięciu więźniów politycznych z Pawiaka w kwietniu 1906 r. W okresie międzywojennym z uwagi na osobisty udział Józefa Piłsudskiego najsilniej eksponowany był atak na pociąg pod Bezdanami we wrześniu 1908 r.³

Po I wojnie światowej terroryzmem posługiwały się przede wszystkim ugrupowania niepodległościowe, separatystyczne oraz skrajna prawica. Klasycznym przykładem terroryzmu uprawianego przez organizację niepodległościową są działania Irlandczyków⁴. Co prawda już na przełomie wieków prowadzili oni tzw. wojnę dynamitową, lecz cezurą był rok 1922, kiedy to Irlandzka Armia Republikańska (organizacja ta powstała w 1916 r.) utworzyła koordynujący tę formę działań Komitet Wojenny. W podobny sposób walczyły aktywnie również ugrupowania macedońskie, chorwackie, ukraińskie, ormiańskie.

■ ■----terrorystyczna powstała w Irlandii w 17611

1

lityczny. Warszawa i ^Q0, ” |j—•    ~

2

   M. Flemming, Terroryzm polityczny..., s. 4; Encyklopedia terroryzmu..., s. 522-524.

3

   A. Garlicki, U źródeł obozu belwederskiego, Warszawa 1983,

4

s. 144-170.