84228

ma obrzymie znaczenie dla wytrzymałości konstrukcji. Pod uwagę należy wsiąść utwory zwietrzelinowe, które mają wpływ na nośność gruntów czyli rzecz ważną dla usytuowania budowli. Również procesy krasowe mają znaczenie dla usytuowania obiektów inżynierskich. Stwarzają one potencjalne niebezpieczeństwo bardzo nierównomiernego osiadania budowli.

Proces krasu rodzaje, skutki, zagrożenia dla budowli

Proces krasu - rozpuszczanie skal węglanowych! wapinie. dolomity) I gipsowo-solnych przez wody powierzchniowe i podziemne. Solc polasowo - magnezowe, sol kamienna i gips ulegają rozpuszczeniu w czystej wodzie. Rozpuszczaność skał węglanowych w czyste wodzie jest niewielka, wzrasta w wodzie zawierającej CO> .Wody wsiąkające w te skały wzdłuż szczelin rozpuszczają się na powierzchni 1 w głębi .Powstają zjawiska krasowe - najbardziej typowe dla wapieni.

CaCO, +C0_:-f-H_>0>Ca(HC0₁):-węglan wapnia

Powstający węglan wapnia przechodzi do roztworu w postaci jonów Ca‘^ł i HCO,~. Reakcja jest obustronna .a jej kierunek zależy od ilości CO>. Gdy woda podziemna zawierająca Ca(HCO,)_; wypłynie na powierzchnię w postaci Źródła, wówczas na skutek zmniejszania się ciśnienia lub obniżenia temperatury roztwór staje się przesycony i wytrąca się CaCO, w postaci martwicy wapiennej. Gdy woda rzeczna z Ca(HCO,)_; wpada do jeziora, rośliny zużywają CO; I wtedy wytrąca się CaCO, w postaci kredy jeziornej. Duży wpływ na rozwój zjawisk krasowych ma wodoprzcpuszczalność skał. ich miąższość i morfologia terenu. Najintensywniej proces krasu rozwija się na obszarach górskich. Istotną rolę odgrywa klimat, najbardziej sprzyjające warunki są w klimacie gorącym I wilgotnym. Cechą charakrcrystyczną obszarów kresowych jest brak rozwiniętej sieci wód powierzchniowych. Potoki i rzeki znikają w ponurach, by wypłynąć w wywierzyskach(\Viercica koło Złotego Potoku kolo Częstochow y).DuŻa wodoprzcpuszczalność skał skrasowialych Źle wpływa na rozwój roślinności, w wielu przypadkach obszaty te są półpustynne. W wyniku ługującego działania wody powstają w skalach formy powierzchniowe i podziemne.

Formy powierzchniowe procesu krasu: a) leje krasowe - niewielkie lejkowate zagłębienia dochodzące do kilkudziesięciu metrów średnicy występujące na powierzchni terenu, b) studnie krasowe - pionowe I stosunkowo niewielkie głębokie zagłębienia terenu o średnicy do kilkunastu metrów, c) żłobki krasowe- zagłębienia poprzedzielana żebrami krasowymi na stromych i nagich stokach, d) skałki!ostańce) krasowe - malownicze formy krajobrazowej. Ojcowa) zbudowane za skal bardziej odpornych na procesy krasu niż skały otaczające Formy podziemne prtn-esu krsasu: a) kominy krasowe-(przcdłuŹcnia studni)-kilkasct metrów' głębokości, b) jaskinie i komory krasowe - często obszerne formy powstałe pod wpływem erozji i rozpuszczania, tworzą się na głębokości zalegania zwierciadła w'ody podziemnej.

Skutki: Stosunki wodne na obszarach krasowych uzależnione sa od stopnia rozwoju krasu. W stadium młodym sieć wód powierzchniowych jest słabo rozwinięta. Wody podziemne występują na różnych I dość znacznych głębokościach, brak więzi hydraulicznej między nimi. W stadium dojrzałym sieć wód powierzchniowych jest słabo rozwinięta, ale wody podziemne tworzą jeden wyrównany system. W stadium starczym opjawiająsię nielicze cieki powiekrzchniowe I nieliczne jeziora, wody podziemne są blisko powierzchni terenu. Polska: Jura Krakowsko - Częstochowska, Tatry zach., Pieniny.

Zagrożenia dla budowli: nierówna powierzchia skrasowialych powierzchniowo skał przykryła późniejszymi osadami.jak znalazła się w poziomie projektowanego posadowienia stwarza potencjalne niebezpieczeństwo nierównomiernych osiadań obiektów', ponieważ zaznacza się różnica w nośności skal węglanowych I młodszych osadów, które je przykrywają, b) formy podziemne w stadium dojrzałym. Formy te mogą nie dawać żadnych objaw ów' na powierzchni terenu pomimo stosunkowo nicw'iclkicj miąższości skał oddzielających je od powierzchni, może dojść do zawalenia się stropu nad kawerną krasową w wyniku obciążenia go konstrukcją.

Profil zwietrzelinowy

W ietrzenie skał zachodzi do głębokości wystąpienia wód podziemnych. Najintensywniej proces ten zachodzi na powierzchni terenu, w miarę wzrostu głębokości maleje. Grubość pokrywy zwietrzelinowej może być różna. Na stromych stokach jej profil jest niepełny, na obszarrach płaskich z reguły dobrze rozwinęty I może sięgać kilkadziesiąt metrów grubości. W klimacie tropikalnym spotyka się większe miąższości pokrywy zwietrzelinowej niż w klimacie umiarkowanym I zimnym. Typowo rozwinięty profil zawiera: humus- do ok. 1 metra, glinę zwietrzeli nową z rumoszem, rumosz zagliniony, rumosz niezorientowany, rumosz zorientowany-do ok. 5m, skałę od ok.5m.

27. Na czym polega ruch I działalność niszcząca lodowców

Ruch zachodzi głównie pod wpływem siły ciężkości dzięki zdolności uplastyczniania się(lepkości) lodu I jest analogiczny do ruchu laminarnego wody. Prędkość ruchu zależy od masy lodu. temperatury I kąta pochylenia terenu. Podczas ruchu uplastycznia się dolna się tylko dolna partia lodu. górna zachowuje się jak ciało sztywne. W górnej części lodu dzięki działaniu sił rozciągających podczas ruchu lodowca powstają liczne szczeliny. W czasie ruchu lodowca zmienia się ciśnienie w dolnej partii w zależności od

4