84293

PROJEKTOWANIE ŚREDNIC SĄCZKÓW I ZBIERACZY

Ilość wody odprowadzanej drenami jest bardzo zmienna w czasie i zależy od wielu czynników, a przede wszystkim od wysokości i rozkładu opadów, rodzaju i właściwości gleby, głębokości i rozstawy drenowania, spadków terenu i wielu innych.

Do drenowania systematycznego i częściowego stosuje się rurki o średnicy 5.cm. W drenowaniu niesystematycznym oraz ujmującym wody napływowe, wysiąkowe i źródlane, średnice sączków ustala się na podstawie ilości wody jaką mają do odprowadzenia.

Średnica zbieracza jest uzależniona od jego spadku, normy odpływu jednostkowego oraz wielkości powierzchni odwadnianej. Zatem znając normę odpływu q [1-s' ha¹], powierzchnię odwadnianą A [ha] oraz spadek zbieracza I [7cc] można określić potrzebną średnicę zbieracza, wykorzystując do tego celu tabele zamieszczone na kolejnych stronach.

Ilość wody odpływającej drenami w ciągu I sekundy z powierzchni 1 hektara nazywa się odpływem jednostkowym q [l s -ha ’). Jego normatywną wielkość dla drenowania systematycznego lub częściowego nie zasilanego napływem wód z terenów przyległych, można określić na podstawie tabeli 8. Dla drenowania niesystematycznego lub częściowego normę odpływu jednostkowego q, odczytaną z tabeli 8. należy zwiększyć stosując odpowiednie współczynniki.

Tabela 8 Normy odpływów jednostkowych do wymiarowania zbieraczy |l\s'^,-ha'^,|

Rodzaj gleby	Spadek terenu [%oJ	Norma odpływu - przy opadach rocznych [mm]
		500	600	700	800	900	1000	>1000
Gleby ciężkie, zawierające powyżej 50% części o średnicy mniejszej od 0,02 mm	<20	0,40	0,45*)	0,60	0,80	1,20	1,50	1,80
	20 -40	0,35	0.40	0,55
	>40	0,30	0,35	0,50
Gleby średnie i lekkie, zawierające 20-50% części o średnicy mniejszej od 0.02 mm	<20	0,45	0,50	0,65	0,85	1,50	1,80	2,00
	20 -40	0,40	0,45	0,60
	>40	0,35	0,40	0,55
Gleby lekkie, zawierające poniżej 20% części o średnicy mniejszej od 0.02 mm	<20	0,50	0,55	0,70	0,90	1,50	1,80	2,00
	20 -40	0,45	0,50	0,65
	>40	0,45	0,50	0,65

■) - Do ustalania średnic zbieraczy należy przyjmować normę odpływu z dokładnością do 0.05 l/s/ha

Średnice zbieraczy dla danego działu drenarskiego określa się następująco. Dla znanego spadku zbieracza i jego najmniejszej średnicy 7,5 cm odczytuje się z tabel 9.1 - 9.13 wielkość możliwej do odwodnienia powierzchni przy określonej normie odpływu jednostkowego. Następnie za pomocą planimetru lub sposobem arytmetycznym (iloczyn długości sączków i rozstawy) ustala się na zbieraczu miejsce, w którym odwadnia on powierzchnię jak najbardziej zbliżoną do odczytanej z tabeli. Jest to miejsce zmiany średnicy zbieracza na większą. Oznaczamy ten punkt za pomocą krzyżyka. Następne średnice 10; 12.5; 15 cm wyznaczamy analogicznie. Należy jednak również pamiętać, że do obszaru odwadnianego przez dany zbieracz wlicza się powierzchnię odwadnianą przez mniejsze średnice tego zbieracza , a także zbieracze boczne.

Średnice zbieraczy określa się zawsze od góry działu w kierunku wylotu poczynając od zbieracza głównego i uwzględniając sukcesywnie zbieracze boczne, kolejno tak jak łączą się one ze zbieraczem głównym.

Powierzchnie odwadniane, prędkości przepływu wody (tab. 9.14). średnice i długości zbieraczy zestawia się w tabeli, której przykład zamieszczony jest w dalszej części tego opracowania.