80145

Utylitaryzm i demokracja polityczna:

a)    Spinoza. Rozwój teorii prawa natury:

Nideiiandy w XVII w. były świadkiem ogromnych konfliktów społeczno-politycznych o podłożu religijnym. Dochodziło do starć monarchistów z republikanami, libertynów przeciwko inkwizycyjncj polityce kalwińskich pastorów (w ogóle niderlandzka reformacja wykazywała szczególny konserwatyzm). W takiej właśnie rzeczywistości zrodziła się doktryna religijno-polityczna Spinozy.

I) Benedykt Spinoza: (1632-1677), wybitny filozof, teolog i polityk. Jako drugi po Grocjuszu dokonał próby zlaicyzowania i zracjonalizowania doktryny politycznej, jest autorem „Traktatu teologiczno-poli tycznego”.

• poglądy Spinozy:

- jego doktryna polityczna na tle ówczesnej rzeczywistości była wzorem postawy tolerancji, utylitaryzmu i demokracji

uważał, że Pismo Św. nie jest źródłem wiedzy (prawda nie jest istotą religii. jej wykład dotyczy tylko zasad moralnych)

domeną filozofii jest szukanie praw dy (nie wolno mieszać filozofii z religią)

wohiość przekonali to, jego zdaniem, podstawowe prawo natury (z tej zasady można wyłączyć

jedynie te poglądy, które mają cliarakter wywrotowy)

religia ma być narzędziem (utylitaryzm religijny) kształtującym moralność i posłuszeństwo ludu (Spinoza był prekursorem ideologii oświecenia)

b)    teoria politycznej demokracji:

Poglądy polityczne Spinozy ukształtowały się pod dużym wpływem doktryny Thomasa Hobbesa, od którego przyjął on schemat powstania państwa i elementy konstrukcji suwerenności, choć konkluzje obu autorów były różne. Wg nich demokracja to jedyny ustrój, w któiym trwa równość cechująca stan natury. Pozwala ona na zachowanie największej sfery wolności, bo stwnrza warunki dla rozunmego życia.

Propozycje zorganizowania iządów' demokratycznych są u Spinozy dość niejasne. Twierdził, że: całe społeczeństwo winno uczestniczyć w sprawowaniu rządów' (zdawał sobie jednak spraw^rę. że jest to niemożliwe) należy wprowadzić cenzusy

- władza najwyższa powńuia należeć do rady najwyższej, składającej się ze starszych lub pierworodnych (rada kierow^rałaby obywatelami w sposób absolutny)

demokracja powńuia zapewnić oclironę wolności obywateli pized despotyzmem, wojnami domowymi oraz fanatyzmem kleru