a) odczytywanie podpowiedzi (przez wyraz twarzy nauczyciela, pytania podchwytliwe - zmiana tonu nauczyciela itd.
• Wg Snydera - ukryły program powiązany ściśle z systemem oceniania (upragniona ocena dzięki odegraniu tego, czego żąda od nich nauczyciel)
• Wg Holla - rozpatruje 4 aspekty
a) sprawy organizacyjne;
b) treść nauczania;
c) metodyka nauczania;
d) rodzaj propagowanych wartości ogólnych.
Autor analizuje ukryty program używając tylko powyższych terminów (bez nazwy „ukryty program”
• Wg Vallanca - w Stanach Zjednoczonych - kładzie nacisk na ukryty program jako na mechanizm służący kontroli społecznej.
• Bowles i Gintis i Gintis opracowali teorię korespondencji dotyczącą ukrytego programu. Główna teza - podstawy kształtowania przez większość szkól odpowiadają postawą związanym ze społecznymi stosunkami pracy w gospodarce kapitalistycznej, programy te stanowią przygotowanie do życia w społeczeństwie podzielonym na klasy.
7. Przestrzeń mówi. Ukryty program budynków szkolnych.
• Nauczanie zamknięte - układ wewnęhzny klas szkolnych oparty'jest na przymusie, a nie na uczestnictwie, oraz na narzucanych decyzjach, a nie na dokonanych wyborach Układ pomieszczeń biurowych jest traktowany z dużą powagą w instytucjach państwowych
(pokój nauczycielski może powiedzieć wiele na temat samych nauczycieli)
8. Ćwiczenia badawcze:
Budynek szkolny - dla
a) administratora - budynek o pewnych rozmiarach, przeznaczony dla różnych grup ludzi z nim w jakiś sposób powiązanych, posiadający odpowiednie wyposażenie,
b) ucznia - miejsce gdzie spędza ogromną część swojego życia, gdzie spotyka inne dzieci, gdzie doświadcza działań nauczycieli.
c) rodziców' - szkolna aula, w której dzieci odgrywają przedstawienia
d) woźnych i sprzątaczek - miejsce dostarczające kłopotów wiążących się z utrzymaniem czystości, miejsce gdzie pękają tuty, gdzie są podłogi do pastowania itd.
Doświadczenia związane z korzystaniem z budynku szkolnego ilustmją warstwy znaczeniowe: różnią się one znacznie od siebie w zależności od uczestniczącej grupy
Wnioski: Nauczyciel często nie posiada wiedzy, jak powinna być zagospodarowana przestrzeń w klasie, a układ pomieszczeń często nie jest w stanie wespizeć intencji nauczyciela. Sale i wygląd szkoły jest z góty narzucony, nauczyciel nie ma za dużego pola manewru Wpływ przestrzeni jest istotny, nie detenninujący, jednak jego znaczenie jest często nie doceniane.
9. Rozkłady zajęć;
• Czas: a)Tak aby przerobić cały materiał nauczyciel rozbija czas na małe segmenty - jest to powszechne w bardzo wielu sytuacjach, występuje także przy innych typach działań np. Ilość przedmiotów.
b) Dzień szkolny rozbijamy na bloki czasowe (lekcje), czas wolny (który ma stalą porę). System ten byl stworzony przez poprzednich pracowników szkoły i ma on pewną podstawę, ale to me jest uczniom wyjaśniane. System ten zostaje zaakceptowany, jako naturalny
c) Socjologia bada to zjawisko i zadaje pytania np : 1) Kto ustala plany zajęć? Co one zawierają? 3)
2