91604

znaczenia skryptoriów —* kopiści mają swój własny cech.

Chiny —* IX wiek —♦ zjawisko mechanicznego powielania tekstów, w Europie dopiero XV w.. Karty do gry :) Książka ksylograficzna (blokowa) —► na deskach ryto teksty, karty; wielokrotny użytek. 1430 r —► Holandia, Niemcy. 33 dzieła w 100 wydaniach Trzeba było wyryć tablicę dla większego tekstu, szybko się one zużywały, zawodna metoda powielania książki.

Chiny i Japonia - XI wieku; Europa - początek XV wieku —> ruchoma czcionka. Wynalazcy —► Laurenzo Janson Coster (początek XV wieku w Harlem, Holandia); Niemcy, Czesi. Za wynalazcę uznaje się Joliannesa Gutenberga z Moguncji —* pracował w metalu, podobnie jak Coster. Wyrabiał tzw. przedmioty jubilerskie; opracował technologię wyrabiania metalowej czcionki ruchomej. Wydrukował Biblię 2 - tomową —> powstawała 1452-1455 —> 189 egzemplarzy. 47 egzemplarzy - jedna z nich w Pelplinie.

Od 1440 r. - powstawanie druków Gutenberga. Rozmaity materiał do druku. Opracowanie przyrządu do odlewania czcionki —► matryce (lac. matrix). Stop metali —► długotrwały użytek. Prasa drukarska —* kluczowy wynalazek. Odbijanie czernidłem tekstu na papierze. Czernidlo —» farba drukarska.

Pierwsze wytwory —► Biblia Gutenberga, na długie dziesięciolecia nadała cechy wydawnicze tychże druków. Do symbolicznej daty 1501 r. określamy mianem inkunabułów. Cechy inkunabułów —► charakter rękopiśmienny —► irklad (kompozycja) tekstu naśladuje rękopis —> kolofon, incicipit, wskazówka na inicjał lub pirste miejsce; tekst wydrukowany, gdzie czcionka powinna naśladować styl pisma - kaligrafię kodeksową - ozdabiano iluminacjami wykonywanymi ręcznie. Brak paginacji, zachowanie kustoszy, sygnatura - nowość ukazywała ilość stron w składce Utrzymało się do początku XVI wieku. Z czasem ukazała się paginacja, literacka rama dzieła, zaruka kolofon. ale w wielu starych drukach z XVII w. możemy na nie natrafić etc. Ukazują się specjalnie drukowane pisma drukarskie. Techniki dnikarskie do zdobień - drzeworyt (technika wypukła), pod koniec XV wieku pojawiają się inne tecluiiki ilustracyjne, zwłaszcza miedzioryt (szczególna pozycja w XVII - wiecznej książce. Od inkunabułu do starego diuku - tę ostatnią epokę liczymy 1501 r. do końca XVIII wieku.

Technologia gutenbergowska rozpowszechniła się po Europie błyskawicznie Gutenberg miał wspólnika z kapitałem - Fust —► przejął warsztat Gutenberga i prowadził działalność na spółkę z Peterem Schófferem. 1451 r. - pierwsze druki, kształcili też czeladników. Sztuka rozpowszeclmila się poza Moguncję w wyniku działań wojennych z 1460 r. —* część uczniów Gutenberga i Firsta musiała opuścić Moguncję. Zaczęli otwierać własne warsztaty zwane oficynami.

Czeladnicy —» pierwsza oficyna 1465 r. - symptomatyczne —> kierunek, w którym udawali się drukarze. Wiochy - kolebka humanizmu i renesansu, mnóstwo ludzi rozmiłowanych w książce. Rzym nie odegrał najistotniejszej roli dla rozwoju drukarstwa jak Wenecja. Wenecjanie jako kupcy starali się zaopatrywać Wiochy w książki. Bracia Wendelinowie ze Spiry - z pochodzenia byli z Niemiec. Zjawisko i rola drukarzy wędrownych wpłynęła na rozwój drukarstwa nie tylko we Włoszech, ale i w całej Europie. Ważne znaczenie skryptoriów i cechów —» w międzyczasie drukarze szukali swojego miejsca —► ośrodki handlu w Wenecji. Ośrodki kościelne —» biskupstwa. Okres reformy ksiąg liturgicznych zmierzający do tego, aby używano tych samych ksiąg liturgicznych.