93890

Wskaźniki (indeksy) dynamiki wartości y,:

(6.3)

y,>

gdzie y oznacza wartość danego zjawiska w dowolnie wybranej chwili t~

W przypadku gdy punktem odniesienia w każdym momencie czasowym jest wartość zjawiska w poprzednim okresie, to takie przyrosty względne nazywamy łańcuchowymi:

8, =— (t =1.2.....n —1) .    (6.4)

y,-.

Jeśli zaś punkt odniesienia jest stały dla wszystkich momentów czasowych, to takie przyrosty względne nazywamy jednopodstawowy mi.

Analogiczne uwagi można sformułować także w odniesieniu do indeksów. W przypadku, gdy punktem odniesienia jest wartość zjawiska w poprzednim okresie, to mówimy o indeksach łańcuchowych. W tych zaś przypadkach, gdy punktem odniesienia jest wartość zjawiska w jakimś ustalonym momencie czasowym, to mówimy o indeksach jednopodstawowych.

Wybór stałej podstawy (w indeksach i względnych przyrostach) zależy od celu badaiL Może to być wartość pierwszego okresu lub dowolnego innego, ale w każdym przypadku wybór podstawy musi być uzasadniony przesłankami ekonomicznymi. Powinien to być taki moment czasowy, który jest charakterystyczny dla badanego zjawiska. Porównanie innych wartości badanego zjawiska w odniesieniu do poprawnie wybranego okresu podstawowego daje szansę na poznanie istoty zachodzących zmian. Z kolei wybór jako stałej podstawy takiej wartości danego zjawiska, która jest wyjątkowo unikalna nie daje takiej szansy, a wręcz prowadzi do fałszywych wniosków.

Przyrosty absolutne Ą są miarą bezwzględnych zmian w poziomie analizowanego zjawiska w czasie, z kolei przyrosty względne są miarą tempa zmian.

Wskaźniki łańcuchowe (przyrosty względne i indeksy) dają możliwość uchwycenia okresów o szczególnie dużym lub szczególnie małym przyroście poziomu danego zjawiska.

Przykład 30. Wyznaczmy przyrosty absolutne i względne oraz indeksy dynamiki liczby ciągników w rolnictwie w latach 1968-1983 na podstawie poniższych danych GUS.

		> 3	4	5	6	7	8
zas	ok	* Li czba ciągnikó w		s,=		h/'	*1/1
	)	1 18	-	-		-	1,