Wyróżniamy cztery rodzaje kryteriów podziału finansów:
1. Przedmiotowe
2. Podmiotowe (system: ubezpieczeń, emerytalny, bankowy, skarbowy(fiskalny), inne)
3. Instrumentalne
4. Funduszowe
-> Przedmiotowa systematyka finansów - przedstawia funkcjonalne cechy pieniądza w procesie społeczno -gospodarczym.
-> Podmiotowa systematyka finansów - koncentruje się na instytucjach, które wykorzystuję pieniądz do realizacji celów swojej działalności.
Układ przedmiotowy - zjawiska pieniężne podzielone na trzy strumienie pieniężne:
1. Przychody i wydatki regulowane przez mechanizm rynkowy (transakcje]
- Najszerszy strumień: kupno-sprzedaż towarów i usług
- Pieniądz: funkcja transakcyjna (środek wymiany)
- Ekwiwalentność wymiany
- Operacje natychmiastowe (spot) i terminowe (forward)
2. Przychody i wydatki mające cechy przepływów redystrybucyjnych [transfery] (subwencja, dotacja)
3. Przychody i wydatki pieniężne kredytowe [pożyczki]
- Kredyt jest instrumentem finansowym (bankowym) wprowadzającym do obiegu pieniądz - tzw. pieniądz bankowy.
Układ podmiotowy - operacje pieniężne usystematyzowane wg instytucji gospodarczych o podobnych celach działalności i gospodarki finansowej:
1. Finanse przedsiębiorstw (państwowych, prywatnych, komunalnych, samorządowych, spółdzielczych)
2. Finanse publiczne (państwa, jako całości, urzędów państwowych i samorządowych)
3. Finanse ludności
4. Finanse banków (banków komercyjnych)
5. Finanse instytucji ubezpieczeniowych (ZUS, Towarzystwa Funduszy Emerytalnych i Ubezpieczeniowych)
6. Szereg wyspecjalizowanych instytucji finansowych, jak giełdy, domy maklerskie, instytucje konsultingowe i ratingowe, firmy pośrednictwa kredytowego, firmy leasingowe i inne. (Giełdy: Papierów Wartościowych, towarowe)
Dom maklerski - obowiązkowy pośrednik transakcji giełdowych na giełdzie papierów wartościowych Instytucje konsultingowe - instytucje finansowe o charakterze doradczym
Instytucje ratingowe - niezależna specjalistyczna instytucja, która nadaje oceny rentowności podmiotom działającym na rynku finansowym (m.in. także funduszom inwestycyjnym), badając prowadzoną przez nich działalność
Leasing - forma transakcji ratalnej, gdzie przedmiot leasingu jest własnością leasingodawcy do momentu spłacenia
Podmioty finansowe:
1. Bank centralny - bank emisyjny
2. Krajowe instytucje finansowe (banki komercyjne, poczta, giełda, domy maklerskie, firmy konsultingowe i ratingowe, kantory walutowe);