94775

13. Oficjalność i dyspozycyjność w postępowaniu sądów oadministracyjnym.

Kryterium wyodrębniania zasady dyspozycyjności i oficjalności jest inicjatywa podejmowania czynności procesowej.

Jeżeli w ramach postępowania dominuje podejmowanie czynności przez sąd z urzędu to mówimy o zasadzie oficjalności.

Jeżeli natomiast inicjatorem większości czynności procesowych są strony to należy przyjąć istnienie zasady dyspozycyjności.

a)    jaka zasada obowiązuje na etapie wszczęcia postępowania?

Sposób uruchamiania postępowania sądowoadm. stanowi przejaw zasady dyspozycyjności dlatego, że jest ono wszczynane wyłącznie na skutek wniesienia skargi przez uprawniony podmiot a nigdy z urzędu. Dotyczy to zarówno wszczęcia postępowania przed sądem wojewódzkim jak i przed NSA, a także wznowienia postępowania (wznowienie też na wniosek).

Natomiast zasady oficjalności należy dopatrywać się w tym, że jednym z podmiotów uprawnionych do wniesienia skargi jest Prokurator.

b)    jaka zasada obowiązuje w^r postępowaniu przed wojewódzkimi sadami administracyjnymi?

Jeśli chodzi o sam przebieg postępowania to pized WSA dominuje zasada oficjalności, pizede wszystkim przejawia się to w tym, że sąd woj. rozstrzygając sprawę w jej granicach nie jest związany ani zarzutami (czy wnioskami) skargi ani powołaną podstawą prawną. Bada zaskarżony akt pod kątem wszelkich naruszeń prawnych a nie tylko tych, które zostały podniesione przez skarżącego. Tak samo jeśli chodzi o wnioski sąd nie jest związany wnioskami. Zasada ta przejawia się też tym, że strona może w zasadzie wycofać określoną skargę, ale czynność ta nie wiąże sądu. Sąd kontroluje także cofnięcie skargi w celu ustalenia czy jego skutkiem nie będzie obejścia prawa albo pozostawienie w obrocie prawnym aktu czynności dotkniętych wadą nieważności.

Poza tym przejawia się ta zasada w tym, że większość czynności procesowych sąd podejmuje z urzędu np. skierowanie spraw na posiedzenie przy drzwiach zamkniętych, zawieszenie i podjęcie zawieszonego postępowania, zwrot stronie wpisu sądowego w uzasadniających go przypadkach, odtworzenie zniszczonych lub zaginionych akt sądowych. Natomiast wiiiosek strony jest niezbędny w przypadku wstrzymania wykonania zaskarżonego aktu lub czyimości, ale sąd może z urzędu zmienić lub uchylić takie postanowienie w każdym czasie stosownie do zmiany okoliczności sprawy oraz w przypadku zwrotu stronie kosztów procesu, chyba że sąd orzeka o kosztach postępowania rozpatrzeniu spraw)' na posiedzeniu niejawnym a strona nie jest reprezentowana przez adwokata lub radcę prawmego. Prawo inicjatywy dowodowej przysługuje zarówno sądowi jak i str onom.

c)    jaka zasada obowiązuje w postępowaniu przed NSA?

W postępowaniu przed NSA przeważa zasada dyspozycyjności, ponieważ NSA jako sąd II instancji rozstrzyga sprawę tylko w granicach skargi kasacyjnej a więc tylko w granicach zarzutów' wskazanych przez stronę. Z urzędu bierze pod uwagę jedynie przesłanki nieważności postępowania (więc jest tu też zasada oficjalności).