95268

Pokój jest naczelną, przewodnią ideą i równocześnie najwyższą wartością pacyfizmu. Jako taka idea i wartość, uchodzi za przeciwieństwo wojny w sensie konfliktu między zorganizowanymi społecznościami. Jednakże brak wojny idea pokoju jest wprawdzie warunkiem koniecznym, ale niewystarczającym do istnienia pokoju. Idea pokoju zakłada nadto przynajmniej jego trwałość, a nawet wieczność. W ujęciu statycznym pokój przejawia się w jego trwaniu, w ujęciu dynamicznym zaś w ciągłym jego umacnianiu.

Idea wojny

Wojna przejawia się w gwałtownym konflikcie zbrojnym między zorganizowanymi społecznościami posługującymi się siłą i przemocą. Jako taka, wojna jest przeciwieństwem pokoju. Pacyfizm dopuszcza w zasadzie wojnę psychologiczną, ideologiczną, ekonomiczną, wespół określane mianem „zimna wojna". Odrzuca natomiast większość rodzajów wojen militarnych.

Idea człowieka

Człowiek, pozostający w zgodzie z ideami pacyfizmu, nazywany jest pacyfistą. Dla zachowywania takiej zgodności zmuszony jest do odrzucenia militaryzmu, imperializmu, rasizmu, nacjonalizmu, faszyzmu i socjalizmu. Każdemu pacyfiście bliskie są idee humanitaryzmu, braterstwa, przyjaźni, egalitaryzmu, internacjonalizmu i kosmopolityzmu. Ideę pacyfisty wykluczają koncepcje uznające naturę ludzką za złą lub za dobrą. Jedynie koncepcja plastycznej natury ludzkiej, podatnej zarówno na dobro, jak i zło, stwarza logicznie możliwości kształtowania człowieka pacyfisty.

Idea społeczeństwa

Wszystkie koncepcje społeczeństwa pacyfistycznego wyróżnia postulat harmonijnego współżycia jednostek ludzkich i grup społecznych.

Pacyfistyczne społeczeństwo obywatelskie nie potrzebuje dla zachowywania pokoju pomocy ze strony władzy państwowej.

Pacyfistyczne społeczeństwo polityczne natomiast jedynie dzięki władzy państwowej może realizować swoje pacyfistyczne cele. Z harmonijnym społeczeństwem pacyfistycznym pozostają w zgodzie różnorodne doktryny solidaryzmu społecznego, kłócą się zaś z nim wszelkie doktryny walk społecznych.

Idea państwa

Ideałem pacyfizmu, który byłby zdolny do uniknięcia wszystkich trudności w realizacji pokoju na świecie, pozostaje niezmiennie ustanowienie jednego państwa ogólnoświatowego.

Idea zmiany

Zmiany, dokonywane zgodnie z zaleceniami pacyfizmu, nie mogą się opierać na przemocy, gwałcie, sile, rewolucji, wojnie, militaryzmie. Formą oporu są więc demonstracje (ruchome, stojące, siedzące), marsze uliczne, blokady uliczne, pikietowanie, protesty (słowne, pisemne, plastyczne), bojkoty (polityczne, ekonomiczne, kulturalne), petycje, prośby, memoranda, listy itd.

Nurty pacyfizmu

Podział nurtów pacyfizmu na podstawie kryteriów:

•    jego związku z różnymi formami świadomości

religijny, moralny, prawny, polityczny, naukowy., pochodną tych nurtów jest podział pacyfizmu na nurty religijne i świeckiej

•    formy i zakresu zmian społecznych

pacyfizm: reformistyczny i rewolucyjny, abstrakcyjny (ogólnikowy) i programowy, ideowy i praktyczny, zorganizowany i spontaniczny, fideistyczny i racjonalistyczny, aktywistyczny i bierny, heroiczny i tchórzliwy (ucieczkowy), radykalny i konserwatywny, realistyczny i utopijny, integralny