CCF20091012055

Jurysprudencja a życie 61

bezpieczeństwie upatrywać najwyższą wartość prawa. Jak bardzo jest to groźna patologia jurysprudencji, pouczają doświadczenia III Rzeszy.³⁷

Ekonomiczna analiza prawa rozwinęła się w drugiej połowie XX wieku, głównie dzięki wynikom badań szkoły chicagowskiej. Jej przedstawiciele dostrzegli ontologiczną istotę prawa w czterech celach ekonomicznych: skuteczności właściwego rozmieszczenia dóbr, rozstrzyganiu konfliktów ekonomicznych, powiększaniu dobrobytu i zapewnieniu minimum ekonomicznej efektywności.³⁸ Ekonomiczna analiza prawa, nie zawężając analizy prawa do sfery powinności, popada jednak w jednostronność ontologiczną, ograniczając jego istotę do czynników ekonomicznych. Analiza ta arbitralnie wskazuje jedynie na kryterium ekonomiczne jako normę obowiązywania, wartości i stosowania prawa. Na gruncie tej analizy interpretator prawa i stosujący prawo, szczególnie sędzia, ma bardzo ograniczoną swobodę podejmowania decyzji przez czynniki ekonomiczne. Zamiast posługiwania się typowymi prawniczymi metodami rozumowań, interpretacji i stosowania prawa skłaniany jest do sięgania po wyłącznie metody ekonomiczne.³⁹ Komparatystyka założeń ekonomicznej analizy prawa z założeniami biojurysprudencji odsłania jednostronność, przede wszystkim ontologiczną, tej pierwszej, kontrastującą ostro z wszechstronnością - ontologiczną, epistemologiczną, aksjologiczną i metodologiczną tej drugiej.

Na marginesie zarysu nieklasycznych nurtów jurysprudencji można sformułować uwagi dotyczące wątpliwości i obaw związanych z tym, co nowe w jurysprudencji, a więc również obejmujące biojurysprudencję.⁴⁰ Wątpliwości i obawy tego rodzaju wynikają często z braku dostatecznej wiedzy filozoficznej prawników w zakresie ontologii, epistemologii, aksjologii i metodologii jurysprudencji. Obawa przed tym, co „nowe", „konkurencyjne" i nieutrwalone, skłania często do trwania przy „starym", „bezkonkurencyjnym" i utrwalonym. Pewien wpływ na takie wybory ma przysłowiowy już konserwatyzm prawników, większy jednak u prawników europejskich niż bardziej dynamicznych prawników północnoamerykańskich. Wysoki stopień trudności i złożoności niektórych nowych nurtów jurysprudencji, widoczny wyraźnie w biojurysprudencji, może zniechęcać konserwatystów

³⁷    Por. przypis 23.

³⁸    Główne dzieło szkoły chicagowskiej opublikował R. Posner, Economic Analysis oj Law, wyd. IV, New York 2003. R. Posner i F. Parisi są również współredaktorami Economic Approaches to Law Serie s.

³⁹    Por.}. Stelmach, B. Brożek, W. Załuski, Dziesięć wykładów o ekonomii prawa, Warszawa 2007; R. Tokarczyk, Jednostronność ekonomicznej analizy prawa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2007, nr 4.

⁴⁰    Tamże, s. 187 i n., zwłaszcza fragment Lęki podstawowe.