CCF20091012047

Jurysprudencja a życie 53

traktowania wszystkich ludzi - równości i sprawiedliwości proceduralnej. W imię formalnie pojmowanego bezpieczeństwa ludzi można naruszać inne wartości równości i sprawiedliwości materialnej. W krytycznym pozytywizmie Harta aksjologia poszerzyła się jednak o fundamentalne wartości materialne, takie zwłaszcza jak życie, wolność, własność, dające zapewnienie przetrwania ludzi żyjących we wspólnocie. Aksjologia jurysprudencji pozytywizmu prawniczego ewoluowała od bliskiej jurysprudencji prawa, natury i biojurysprudencji dwuznaczności aksjologicznej prawa, poprzez odległy od nich jednoznaczny aksjologicznie normatywizm, aż do obecnej - znowu -takiej dwuznaczności.²³

Metodologia jurysprudencji pozytywizmu prawniczego uwarunkowana jest dążeniem do nadawania badaniom prawa charakteru naukowego w sensie możliwości weryfikacji albo falsyfikacji ich wyników. Z jednej strony ma to być metoda ściśle naukowa, z drugiej zaś strony metoda specyficznie prawnicza. Jurysprudencja pozytywizmu prawniczego dostrzegła i rozwinęła taką metodę w metodzie formalnodogmatycznej, polegającej głównie na analizie językowej pojęć prawnych w oparciu o logikę formalną z jej schematem myślowym sylogizmu. Metoda ta pretenduje do ścisłości typowej dla nauk ścisłych i empiryzmu właściwego naukom przyrodniczym. Owa dwoistość metodologiczna uzasadniana jest dwoistością ontologiczną prawa, złożonego zarówno z realnych faktów empirycznych, jak i powinności związanych ze światem idealnym. Krytycy metody formalnodogmatycznej wyjaśniają, że schemat myślowy sylogizmu jest metodologicznym anachronizmem, pokutującym tylko w nienowoczesnych odmianach jurysprudencji pozytywizmu prawniczego. W sylogizmie tym jego przesłanka większa obejmuje normy z sensem aksjologicznym, przesłanka mniejsza - zdania w opisowym sensie logicznym, natomiast konkluzja obejmuje zarówno normy, oceny, jak i zdania. Kłóci się to z podstawowym założeniem jurysprudencji pozytywizmu prawniczego o konieczności oddzielania bytu od powinności, opisu od ocen, wartości od norm.²⁴

Metodologia biojurysprudencji sięga po różne metody przydatne poznawaniu, tworzeniu, interpretacji, stosowaniu i przestrzeganiu bioprawa. Przeto metoda formalnodogmatyczna nie jest w biojurysprudencji ani niedoceniana, ani przeceniana. Bardziej ścisłe są natomiast związki metodologii biojurysprudencji z koncepcją metodologii pozytywizmu prawniczego, zaproponowaną przez Ronalda Dworkina. Ten amerykański teoretyk prawa twierdzi, że prawo składa się z reguł (rules) i standardów (standards), które dzielą się na zasady (principles) i polityki (policies). Zasady są ocenami opisu-

²³    Por. J. Stelmach, Współczesna filozofia interpretacji prawniczej, Kraków 1999, s. 31 i n.

²⁴    Por. tamże.