CCF20091012051

Jurysprudencja a życie 57

wymaga nierzadko rozstrzygania skomplikowanych spraw, w których trudno byłoby poprzestawać na jednym kryterium oceny wartości prawa.³⁰

Metodologia jurysprudencji realizmu prawnego wynosi przede wszystkim zdrowy rozsądek (common sense) i intuicję do poziomu metody najbardziej empirycznej i pragmatycznej, przydatnej praktyce prawnej. Realizm prawny opiera się również na metodach socjologii prawa i psychologii prawa, ale bardziej wówczas gdy jest przedmiotem wykładu akademickiego niż orzeczenia sędziowskiego. W praktyce prawnej, animowanej założeniami realizmu prawnego, w interpretacji i stosowaniu prawa dotyczącego życia psychicznego jednostki ludzkiej największą przydatność wykazuje intuicyjna i rozumna introspekcja, zaś odnośnie do życia społecznego - wspomniany już zdrowy rozsądek. Metodologia ogólna i metodologie szczegółowe psychologii i socjologii są natomiast niezbędne w procesach poznawania, w mniejszym zaś stopniu - w świetle jurysprudencji realizmu prawnego -w procesach interpretacji i stosowania prawa. Wszelkie metody wysublimowania logicznego, hermeneutycznego, językowego etc. w praktyce prawnej, opartej na założeniach realizmu prawnego, odsunięte są na dalszy plan.³¹ Wszystkie wspomniane tutaj metody jurysprudencji realizmu prawnego znajdują dla siebie właściwe miejsca w biojurysprudencji.

Inne nurty jurysprudencji

Inne nurty jurysprudencji nie osiągnęły - i chyba, poza biojuryspru-dencją, nie osiągną - tak dużego znaczenia, jak jej nurty klasyczne - prawo natury, pozytywizm prawniczy i realizm prawny, toteż mają charakter nurtów nieklasycznych. W dziejach jurysprudencji znano wiele nurtów niekla-sycznych, mniej jednak istotnych z uwagi na cele biojurysprudencji. Ze względu na te cele wystarczy jedynie wspomnieć o najbardziej znanych obecnie współczesnych nurtach nieklasycznych jurysprudencji. Należą do nich zwłaszcza hermeneutyka prawnicza, analityczna filozofia prawa, teoria argumentacji prawniczej, retoryka prawnicza, proceduralna teoria sprawiedliwości oraz ekonomiczna analiza prawa. Wszystkie te nurty jurysprudencji charakteryzuje wyraźna jednostronność w porównaniu z klasycznymi nurtami jurysprudencji. Jeżeli nurty klasyczne posiadają wszystkie, bardziej lub

³⁰    K. Llewellyn, Brumble Bush, New York 1969, s. 12.

³¹    „[...] sędzia nie może w sposób zadowalający zrozumieć potrzeb życia, jeżeli posługuje się jedynie konstrukcjami logicznymi [...] do zadań wiedzy prawniczej należy ułatwianie pracy sędziemu i przygotowanie podstawy dla właściwych decyzji przez analizę norm prawnych i odpowiadających im sytuacji życiowych. Winno się więc otwarcie akceptować metody [...] dociekań nad życiem i jego oceną". P. Heck, Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz, Tubingen 1932, s. 4; cyt. za G. L. Seidler, Doktryny prawne imperializmu, Lublin 1959, s. 179 i n.