95386

się życia politycznego i społecznego na Ukrainie. Swoboda bowiem w wyrażaniu opinii doprowadziła do nagłośnienia niekompetencji funkcjonariuszy aparatu państwowego. Ideologia maksistowska została zdyskredytowana w oczach obywateli, a szeregi komunistycznej partii zaczęły topnieć.

Liberalizacja życia publicznego spowodowała wzrost liczby organizacji politycznych o char akt erze opozycyjnym wobec władz. Najwcześniej tego typu organizacje powstały na terenie paristw nadbałtyckich i w republikach zakaukaskich już w 1988 r. reformy zaproponowane przez Gorbaczowa zostały* niechętnie przyjęte przez klasę rządzącą. Nie była ona jednak w stanie przeciwstawił' się I sekretarzowi.

W czerwcu i lipni 1988 r. miała miejsce XIX konferencja partyjna podczas której powołano do życia Zjazd Deputowanych Ludowych oraz zaaprobowano podział władz na wykonawczą, ustawodawczą i sądowniczą. Podkreślono także konieczność przestrzegania praw i swobód obywatela. W 1989 r. w wyniku przeprowadzonych wyborów 85% miejsc w parlamencie uzyskali działacze KPZR. a tylko 15% deputowani niezależni, wśród których znaleźli się Andriej Sacharow i Borys Jelcyn. Efekt zmian zaproponowanych przez Gorbaczowa był niewielki Partia jeszcze bardziej straciła w oczach społeczeństwa, następował powolny rozkład starych państwowych struktur. Dodatkowo państwo radzieckie zostało osłabione przez ktyzysy o charakterze narodowościowym. Przybrały one bardzo silnąpostać, np. pogromy Ormian czy pacyfikacja Baku. Załamanie się reżimów komunistycznych w państwach bloku wschodniego, przyspieszyło rozkład ZSRR W marcu 1990 r. Zjazd Deputowanych Ludowych przeforsował kandydaturę Michaiła Gorbaczowa na prezydenta. W wyniku rozgrywających się wydarzeń na początku lat 90-tych ZSRR zmierzało w stronę republikańskiego ustroju o silnej władzy prezydenta. Przeciwko Gorbaczowowi podnieśli się zwolennicy polityki konserwatywnej z Jegorem Ligaczowem na czele. Celem prezydenta stało się teraz oddzielenie struktur partyjnych od paii st wowy cli.

Kolejny rok 1991, przyniósł w Związku Radzieckim nasilenie dążeń separatystycznych narodów ujarzmionych przez to państwo oraz pogłębiający się kryzys gospodarczy. W państwie radzieckim ujawniły się konflikty czeczeński, tatarski, osetyński abchaski oraz rosyjsko-ukraiński. Okazały się one być nie do rozwiązania przez słabe państwo radzieckie.

W lipni 1991 r. aby nakłonić kierownictwo ZSRR do zmian, dziewięć osobistości związanych z Jelcynem i Gorbaczowem zaapelowało o zjednoczenie sił postępowych w Ruchu Reform Demokratycznych. Wysunięto także program przekształcenia państwa radzieckiego w państwo demokratyczne na wzór państw zachodnich.

Niepodległościowe aspiracje narodziły się najwcześniej na obszarze republik nadbałtyckich. Te państwa bowiem pamiętały swoje demokratyczne doświadczenia z okresu przedwojennego. 11 marca 1990 r. Litwa ogłosiła niepodległość. Zgromadzenia ustawodawcze w Tallinie i Rydze na razie ograniczyły się do wyrażenia swojego dążenia do suwerenności. Zamieszki wybuchły także w Armenii, a w kwietniu 1991 r. parlament Gruzji ogłosił niepodległość tego państwa. Do suwerenności budziła się także Ukraina