95398

Zgodnie z przemyślaną strategią represji, mającej na celu wprowadzenie władzy absolutnej, komuniści po wyeliminowaniu konkuretnow politycznych musieli zaatakować instytucje społeczeństwa obywatelskiego.

Chcąc zapewnić sobie monopol na władzę musieli uderzyć w tych,którzy stanowili zagrożenie w sferze wpływów polityczno-duchowych: w przywódców i działaczy politycznych lub związkowych, duchownych, dziennikarzy, pisarzy itd. Ofiary wybierano często spośród osób piastujących wysokie stanowiska w takich strukturach społeczeństwa obywatelskiego, jak partie, Kościoły, związki zawodowe, wspólnoty religijne, stowarzyszenia, prasa, władze lokalne.

Władza, będąca całkowicie podległa Związkowi Sowieckiemu, żądała, by zostały zerwane wszelkie, niezwykle bogate relacje społeczeństwa obywatelskiego ze światwem zewnętrznym. Socjaldemokraci, katolicy, trockiści, protestanci itp. byli podejrzani i kontrolowani nie tylko z racji swej działalności wewnątrz kraju, ale także jako ci. którzy z natury rzeczy utrzymują tradycyjnie silne i owocne więzi z za granicą Interesy i cele światowej strategii ZSRR wymagały, by owe kontakty rozpracować i zniszczyć. W nowych „demokracjach ludowych" spoi Obyw. Były na ogół raczej słabo uformowane. Przed wojną ich rozwój uniemożliwiały rządy autorytarne czy półautorytarne lub zapóźnienie ekonomiczne i społeczne kraju. Wojna, rodzime faszyzmy i polityka okupanta przyczyniły się znacznie do osłabieiua poczucia obywatelskości. Postępowaiue władz sowieckich podczas wyzwalania i brutalne czystki dodatkowo ograniczyły możliwości jego rozwoju.

Wielkim problemem, jeśli chodzi o proces przejmowania kontroli nad instytucjami społeczeństwa obywatelskiego bądź też ich likwidację., był dla władzy komiuustycznej Kościół. Istniał przecież od wieków i od wieków wrósł w historię tego obszani Europy. Wprowadzenie modelu bolszewickiego okazało się tu trudniejsze niż w krajach o ugmntowanym prawosławiu. W odniesieniu do Kościoła katolickiego powstający wówczas „obóz socjalistyczny” nie mógł tolerować faktu istnienia międzynarodowej strukmry kierowanej przez Watykan. Strategia Moskwy była wyraźme określona: zerwać więzi kościoła katolickiego czy grekokatolickiego z Watykanem i podporządkować władzy instytucje kościelne, które winny stać się „narodowymi".

Aby osiągnąć swój cel. a więc zmniejszyć wpływ Kościoła na społeczeństwo, poddać go ścisłej kontroli państwa i przekształcić w narzędzie swej polityki, komuniści sięgali na przemian po takie metody jak represje, próby korupcji i infiltracja hierarcłtii kościebiej. Do pierwszych prześladowali ( nie licząc ofiar brutalnych czystek, m in. wśród bułgarskich popów, o których już była mowa - doszło najprawdopodobniej w Albanii. Na Węgrzech gwałtowne starcia między Kościołem katolickim a władzą zaczęły się latem 1948 roku w związku z upaństwowieniem niezwykle licznych wówczas szkół wyznaniowych. Na początku lipca skazano pięciu księży, kolejnych na jesieni.

Na wiosnę 1950 r. władze nakazały zlikwidowanie we wschodiuej Słowacji Kościoła greckokatolickiego (unickiego), który miał odtąd stanowić część Kościoła prawosławnego, podobiue postąpiono na Ukrainie już w 1946 roku. Protestujących księży bądź internowano, bądź wypędzono z parafii.

Prześladowanie Kościołów było zaplanowane i kontrolowane przez kierownictwo KPCz. które we wrześniu 1950 roku zatwierdziło polityczną koncepcję serii procesów przeciwko katolikom. Pierwszy z nich odbył się 27 XI 1950 r. w Pradze, orzeczono wówczas ciężkie kary wobec dziewięciu osób z najbliższego otoczenia biskupów. 151 1951 r. tym razem w Bratysławie zakończył się proces trzech biskupów, w tym biskupa Kościoła Grekokatoliskiego. Wszyscy oskarżeni zostali wówczas na kary od 10 lat więzienia do dożywocia. Represje wszakże na tym się nie skończyły. Biskup Litomierzyc w środkowych Czechach, Stepan Trochta, został skazany na 25 lat więzienia w lipni 1954 r.

Węgry

Komuniści, zapewniwszy sobie decydujący wpływ na rządy, przeprowadzili 1948-49 nacjonalizację przemysłu i przystąpili do kolektywizacji rolnictwa. W 1949-53 partia komunistyczna (Węgierska Partia Pracujących, WPP) nasiliła terror wobec społeczeństwa. Rozpoczęły się pokazowe procesy polityczne (m.in. kardynała J. Mindszentyego i ministra L. Rajka). W 1955 Węgry przystąpiły do Układu Warszawskiego i zostały przyjęte do