97399

wyboru własnego stylu życia. Prawo posiadania i dysponowania własnością pojmują jako rozszerzenie prawa człowieka do swobodnej działalności gosp., a zarazem jako gwarancję polit. niezależności jednostki. U podstaw liberalnego państwa stoi równość wszystkich podmiotów życia zbiorowego wobec prawa. Liberałowie uważają, że władza państw, musi być ograniczona, jej pozycja wyznaczona przez konstytucję (zasada konstytucjonalizmu i rządów prawa) oraz musi być odpowiedzialna przed obywatelami. Najwyższą władzę przyznają sądom, zwł. sądowi najwyższemu lub konstytucyjnemu, badającemu zgodność praw z konstytucją oraz prawami człowieka. Praktyczna zasada sprawowania władzy sprowadza się wg nich do zasady równowagi sił, najwcześniej wyrażonej w konstytucji amer., umożliwiającej kontrolę poszczególnych instytucji państwa oraz ograniczanie ich prerogatyw. Ma to na celu uniknięcie sytuacji, w której jakaś siła polit. uzyskuje pozycję monopolisty. Zasada ta odnosi się również do instytucji prywatnych, z których żadna nie może uzyskać pozycji prawnie uprzywilejowanej, oraz do sfery ekonomii. Rola państwa polega na stanowieniu i ochronie praw we wszystkich dziedzinach ludzkiej aktywności, państwo pozostawia jednocześnie poszczególnym podmiotom życia zbiorowego określenie celów i sposobów swego działania. Liberałowie są przekonani, że jednostka jest źródłem inicjatywy, bogactwa i zmiany. Widzą człowieka jako istotę twórczą, poszukującą, choć nie bezkonfliktową. Dominująca jest wśród liberałów postawa racjonalistyczna; przeciwstawiają się oni tradycji, zwyczajom, przesądom. Racjonalna jednostka ma myśleć i decydować samodzielnie, biorąc w pełni odpowiedzialność za swe czyny i słowa. Wolność stojąca u podstaw liberalizmu ma charakter negatywny, określa granice wszelkiej władzy bez rozstrzygania, co ze swą wolnością uczyni dana jednostka. Liberalizm wyraża się postawą antypaternalistyczną nikt nie może i nie powinien narzucać dorosłej